Embryologie
1) Algemene inleiding
a) Reproductie en ontwikkeling in een evolutieve context: een opfrisser
- Morfologie = variabel
- Opvallend tussen grote taxonomische groepen
o vb. pootmorfologie bij zoogdieren
o → reflecteert adaptatie door natuurlijke selectie
- Variatie minder opvallend binnen populatie
o vb. pootlengte
o → essentieel voor adaptatieproces (evolutie)
o Fictief scenario:
▪ 1) pootlengte relateert met loopsnelheid
▪ 2) predator introductie (= selectiedruk)
▪ 3) Snellere beesten ontsnappen => meer nakomelingen
▪ 4) wordt pootlengte (rechtstreeks/onrechtstreeks) genetisch
bepaald
▪ => verschuiving frequentiedistributie
- Evolutie = elke verschuiving van de frequentiedistributie binnen een
populatie
o → genetische variatie = noodzaak
o → generatiewisseling = noodzaak
- Bronnen genetische variatie:
o Mutaties (vb. transcriptiefouten): sex + asex (meiose
en mitose)
o Crossing over : sex (meiose)
o Random combinatie van allelen : seks (meiose)
- Hoe genetisch variatie:
o Gameten met verschillende genencombinaties kunnen ontstaan
door meiose
o Aantal mogelijkheden = 2^n; met n = aantal chromosomen (voor
de mens 2^23 = 8.388.608!)
o Crossing-over tijdens meiose genereert nieuwe DNA-sequenties
door recombinatie van fragmenten
o Random bevruchting:
▪ Onvoorspelbare combinatie van allelen bij de bevruchting
- Fenotypische plasticiteit: variatie geïnduceerd door
omgevingsfluctuaties
o Vb. kaakmorfologie en dwerggroei
o Niet genetisch maar wel ontwikkeling gerelateerd (zowel embryonaal als ontogenetisch)
o Het vermogen om plastisch te kunnen reageren is wel genetisch bepaald
- Asexuele reproductie:
o Variatie blijft beperkt
o Voldoet bij korte generatietijd (vb. bacteria, protozoa)
1
, o => voordeel = goedkoop
o Mechanismen: splitsing (fisie), knopvorming, fragmentatie
- Sexuele reproductie:
o Grote variatie
o => kostelijk !!: aanmaak germinatieve cellen; gedrag (bronst),…
o Mechanismen:
▪ Gescheiden geslachten
▪ Hermafrodieten
▪ ‘seks reversal’
▪ Versmelting
▪ Conjugatie
▪ Parthenogenese => verschillende vormen
• Geen meiose; wel meiose met chromosoom verdubbeling; opname
poollichaampje, …
- Waarom is seks zo algemeen?
o In stabiele omstandigheden is asexuele reproductie OK
▪ Een ‘aprovedé => 100 procent genen doorgeven
▪ Geen productie van onnodige mannetjes
▪ => populatie groeit sneller
o Waarschijnlijk meermaals ontstaan in periodes van verhoogde stress (nood aan hoge
variabiliteit)
o Eens ontstaan is er moeilijk een weg terug (o.a. competitie met ‘seks populaties’); er
bestaan voorbeelden (vb. whiptail hagedissen)
o Sommige invertebraten combineren beide strategieën (vb. Hydra)
- (Seksuele) selectie en ontwikkelingstrade-offs?
o Vb. mannetjes kever met gigantische kaken
▪ Investeerd veel energie in aanleg kaken en spieren
▪ Heeft minder ontwikkeld achterlichaam en vliegspieren
b) Enkele definities
- Ontogenie = levensgeschiedenis van een
individu (omvat zowel reproductieve
cyclus als post-reproductieve fase)
- Embryogenese = periode tussen
fertilisatie en het ogenblik in de
ontwikkeling waarop bouwplanelementen
en organen zijn gevormd (organogenese)
(meest sensitieve periode)
- Foetale periode = periode van intense
groei die duurt tot de geboorte of uitkippen
van ei
- Embryologie = beschrijvend, bespreekt
histo- en morfogenese
2
, 2) Reproductief systeem, gametogenese en seks-determinatie
a) Inleiding
De krekel (invertebraat)
De mens (vertebraat)
b) Seks-determinatie
Oorsprong van de germinatieve cellen:
- Vele invertebraten: differentiatie van somatische cellen (vb. van de
coeloomwand)
- Vertebraten: germinatieve cellijn
o Bepaalde regio uit de zygote (=bevruchte eicel) geeft aanleiding
tot primordiumcellen buiten het eigenlijke embryo
o Primordiumcellen migreren (amoeboïd) later naar germinatieve
lijsten (= genadenaanleg) om daar gameetprimordia te vormen
Geslachtsdeterminatie bij zoogdieren (vb. mens):
- In aanleg zijn gonaden ‘indifferent’: tot week 5 => XX & XY zijn
‘vrouwelijk’ (verwijderen gonaden voor differentiatie => ♀ urogenitaal
apparaat)
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jolienvanaelst. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,49. Je zit daarna nergens aan vast.