Examenkatern-Training voor het Examen met Historische Contexten-vwo vanaf 2022
Hierin heb ik een samenvatting gemaakt van hoofdstuk 2 van het examenkater van geschiedenis, hiermee behaalde ik 8en en 9en voor mijn examens geschiedenis. Het is voorzien van een samenvatting gekoppeld aan de bijpassende kenmerkende aspecten, een tijdlijn, en alle begrippen op een rijtje. Zelfs zi...
Kenmerkende aspecten bij dit onderwerp:
1050-1302:
13 De opkomst van handel en ambacht die de basis legde voor het herleven van een
agrarisch-urbane samenleving
14 De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
1302-1602:
17 Het begin van staatsvorming en centralisatie
21 De protestantse reformatie die de splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot
gevolg had
22 Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat
1602-1700:
23 Het streven van vorsten naar absolute macht
24 De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel
opzicht van de Nederlandse Republiek
25 Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een
wereldeconomie
nihnhniuijhijuhnijuhihujihuihuihuihui
1 De opkomst van de stedelijke burgerij in de Nederlandse gewesten
Veranderingen in Europa in de Late Middeleeuwen
vanaf 11e eeuw veel verandering in: landbouw, bevolking groei, handel in bloei, monetaire
economie van grotere omvang
veranderingen in de landbouw leiden tot groei vd bevolking
toename productie oorzaak: klimaat verbeterde en vernieuwingen in de landbouw (dingen
zoals ontginnen, drieslagstelsel, windmolen, ploeg)
gevolg: groei bevolking door meer voedsel
na 1350 klimaat verslechterde & builenpest → bevolkingsdaling
opbloeiende handel gaat gepaard met groei nijverheid
oorzaak toename handel:
nationale handel: specialisatie trad op omdat minder boeren nodig waren omdat
landbouwproductie zo goed ging. ambachtslieden trokken naar stad
internationale handel: grondstoffen ingevoerd (waar tekort was)
beide; jaarmarkten belangrijk
gevolg meer handel: toename nijverheid
door groei bevolking meer ambachtslieden zoals bakkers nodig
en door aanvoer grondstoffen daar mensen voor nodig (denk lakens → wevers)
groei nijverheid = verdere groei handel
er ontstaat weer een monetaire (= geld/munten) economie van grotere omvang
,betalen werd groter probleem door internationale handel
geen nationale munten → veel steden eigen munt
geldwisselaar: stelde waarde vast van verschillende munten
wisselbrief: bedrag bank → schriftelijk vastgelegd → andere bank brief laten zien
→ munten
wisselbrieven ook door handelspartners met ‘kantoren’
De Lage Landen worden één van de meeste verstedelijkte gebieden van
Europa
oorzaken verstedelijking in de Lage landen:
1- gunstiger geografische omstandigheden
➢ rivieren zoals de Schelde, de Rijn en de Ijssel kwamen uit op de Noordzee
en stroomden door groot deel Europa → goede verbindingen
➢ havens aan mondingen (voor bijv. handel naar Engeland)
➢ graven kanalen in Vlaanderen voor betere verbinding zee
➢ landwegen verbeterde verbinding en urbanisatie
gunstige plek voor handel en dus ook steden was dus aan rivier of kruispunt land en
waterweg OF ouder gezagscentrum zoals abdij of burcht
2- meer bescherming van landsheren, hoge edelen, geestelijken en stadsbesturen
voordelen van bescherming van internationale handel: welvaart groeide en dus hun eigen
inkomsten
vormen bescherming: handelsroutes veilig houden van bijv. piraten, wegen verbeteren,
helpen bouwen havens schepen etc, vrede bij jaarmarkten, einde tol en belasting van lagere
adel
3- meer samenwerking tussen steden
de Hanze: onderling handelsverbond tussen noord-europese steden
kooplieden goed onderling handel → groot handelsnetwerk (+ zie blauw stukje
hierover blz 30)
Stedelingen bevechten en kopen zelfbestuur
Stadsrechten;
Steden hadden verplichtingen aan landsheer
toename welvaart → sterke positie
stedelingen vroegen koning, graaf, hertog om stadsrechten te krijgen
landheer soms bereid VOOR: erkenning, belasting, militaire hulp
sommige steden zo machtig → verzet tegen landsheer met geweld !
(Guldensporenslag vb)
Voorbeeld stadsrechten
- soms eigen munt slaan
- geen verplichtingen naar grondbezitter
- zelf bestuur en rechtspraak
- zelf bepalen wie poorter (stadsburger) is
, - zie aantekening
Netwerken binnen en tussen verzorgingsgebieden zorgen voor noodzakelijke
toestroom van poorters
▸ steden vormen hechte eenheid
stad centrum van → verzorgingsgebied
bewoners verbonden: economisch = platteland voedsel en grondstoffen & steden verwerkte
dit en producten verkocht in omgeving
politiek = stad en omgeving behoorden tot landsheer
▸ jaarmarkt: zorgde voor goede handel & netwerken in verzorgingsgebied en tussen steden
data werden afgestemd en plek voor lokale en buitenlandse handel
▸steden veel mensen dood (ongezonder) → om stad in stand te houden hadden
ze een soort reservoir van mensen nodig
stad was aantrekking door kans werk, juridisch bescherming, kans scholing, hoge loon
vroege landbouwers konden zo (via kleine steden daarna grote) ambachtslui worden
2 Opkomst van Vlaanderen en Brabant in de Late Middeleeuwen
Atrecht wordt startpunt van stedelijke dynamiek
stedelijke handel begon in Atrecht
- landbouwproductie en schapenhouderij → centrale plaats regio door
lakennijverheid
- lakenhandelaren ging soms zelfs tot frankrijk/italië met lakens
Rijke kooplieden → koopliedengilden
Leningen aan graaf → stadsbestuur in handen
Atrecht wordt overvleugeld door steden als Brugge
1300 Atrecht → Brugge (Hanzestad) → nieuwe centrum van handel tussen Noord-
en Zuid-Europa → handel via noordzee
Patriciërs en adel komen tegenover ambachtslieden en boeren te staan
Patriciërs: burgers die de macht in handen hadden in de steden (meestal rijke kooplieden)
Het gemeen; rest van de stedelijke bevolking, aangevoerd door de ambachtslieden.
Ontstaan spanning over bestuur en werkomstandigheden:
- alleen patriciërs stadsbestuur (10% terwijl ambachtslieden/meesters 40%)
- dagloners geen vast inkomen
- economische tegenslag > mensen dood van honger als ze geen geld hadden
Guldensporenslag: 1302 Kortrijk in graafschap Vlaanderen
1 conflict tussen het patriciaat en het gemeen
2 filips en graaf maakte gebruik van dit conflict want;
3 koning Filips wilde Vlaanderen → bondgenoot patriciaat
Graaf van Vlaanderen → bondgenoot ambachtslieden, paar edelen, boeren
4 Vlamingen wonnen
5 einde van strijdwijze ridderleger → iedereen van de fransen werd gedood
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jvansliedregt. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.
