Drugsfenomenen
Partim Favril
Vraagzijde
- Inhoud & doel vd les
1. De bril
▪ Hoe kijken naar mens, middel, samenleving?
2. De vraag
▪ Overzicht van het continuüm in gebruik
3. Het antwoord
▪ Inzicht in het verband tussen vraag en het breed spectrum aan interventies als
antwoord op de vraag
4. Het doel van interventies
▪ Inzicht in de stadia van gedragsverandering
▪ Inzicht in de kenmerken en de betekenis van een brede invulling van herstel
De bril
- Medisch-psychiatrisch perspectief
▪ Middelengebruik wordt gezien als een ziekte
▪ Afhankelijkheid, verslaving, stoornis
▪ Oplossing: dokter dmv een medische en klinische interventie
- Gedragsmatig perspectief
▪ Vorm van afwijkend gedrag
▪ (Complexe) interactie tussen individu en omgeving
▪ Gedrag = aangeleerd → afleren
▫ Aangeleerd door gedragsmatig cognitieve interactie met de omgeving
▫ Gedrag dat is aangeleerd kan worden afgeleerd dmv psychologische interventies
- Biologisch-genetisch perspectief
▪ Aanleg – kwetsbaarheid
▪ Verslaving als een hersenaandoening, als een neurobiologische afwijking
▪ “Alcohol-gen”
De vraag
- Van experimenteel gebruik tot verslaving
▪ Continuüm van gebruik met aan de linkerzijde geen gebruik & aan de rechterzijde verslaving
⇒ Tussen deze beide concepten zit er een hele range aan soorten gebruik
▫ Hoeveelheid
▫ Frequentie
▫ Duur ⇒ Interpretatie van prevalentiecijfers
▫ Polygebruik ⇒ Het continuüm bepaalt type en intensiteit van interventies
▫ Gevolgen
▫…
1
,- Verschillende stadia van gebruik met bijbehorende omschrijving
↳ Vanaf de rode lijn is er sprake van impact op verschillende levensdomeinen
- Middelengerelateerde stoornis: DSM-5 criteria
⇒ Als de symptomen in het laatste jaar aanwezig zijn dan is het bij: 1-3 beperkt, 4-5 matig
en bij meer dan 6 ernstig
▪ Controleverlies (> heeft puur betrekking tot het middel zelf)
▫ Vaker en in grotere hoeveelheden gebruiken dan het plan was
▫ Mislukte pogingen om te minderen of te stoppen
▫ Gebruik en herstel van gebruik kosten veel tijd
▫ Sterk verlangen om te gebruiken
▪ Sociaalmaatschappelijke schade
▫ Door gebruik tekortschieten op werk, school of thuis
▫ Blijven gebruiken ondanks problemen meebrengt in relationele vlak
▫ Door gebruik opgeven hobby’s, sociale activiteiten of werk
▪ Fysieke en psychische schade
▫ Voortdurend gebruik, zelfs wanneer je daardoor in gevaar komt
▫ Voortdurend gebruik ondanks weten dat gebruik lichamelijke of psychische problemen
met zich mee brengt
▪ Lichamelijke afhankelijkheid
▫ Tolerantie, grotere hoeveelheden nodig hebben om effect nog te voelen.
▫ Optreden onttrekkingssymptomen, minder hevig door meer van stof te gebruiken
- Verslaving (middelengerelateerde stoornis)
▪ Probleem ruimer dan druggebruik op zich
▪ Bio-psycho-sociale gevolgen – gezondheid en andere levensdomeinen
▫ Fysieke gezondheid
▫ Mentale gezondheid
▫ Huisvesting
▫ Opleiding en tewerkstelling
▫ Relaties
▫ Contacten politie/justitie
▫ Stigma
▫…
2
, ▪ Bevindingen vd WHO bevragingen
▫ 25 landen
▫ 90.000 volwassenen
▫ Diagnostische criteria
▫ Cannabis, cocaïne, heroïne, medicatie (zoals benzo’s) zonder voorschrift, …
▪ Gebruik levert lang niet altijd problemen op. Of er problemen ontstaan en de grootte van
de kans daarop (het risico) is afhankelijk van verschillende factoren. Het 3M-model (Zinnberg,
1984) biedt een kapstok om deze verschillende factoren te onderscheiden op basis van:
▫ Drie (M) factoren
1. Mens: de persoon die het gebruikt (vb. leeftijd, persoonlijkheids-kenmerken en geslacht
+ interpersoonlijke factoren, familiegeschiedenis)
2. Middel: kenmerken van het middel dat gebruikt wordt (farmacologische eigenschappen
en werking) + frequentie, of middelen samen gebruikt worden,..
3. Milieu: de fysieke en sociale omgeving (beschikbaarheid, sociale groep, wetten en normen)
▫ Deze drie factoren bepalen samen het risico op problemen.
▫ Het 3M-model verklaart waarom mensen zo’n uiteenlopende reacties kunnen hebben
op hetzelfde middel ⇒ Hoe komt het dat persoon X wel een problematisch patroon
ontwikkeld en persoon Y niet
↳ Hoe groter de cirkel, hoe groter de impact
3
, - Stepping stone theorie: bij het gebruik van cannabis zal je uitkomen bij het gebruik van
heroïne, het begin zal een opstap zijn tot zwaarder gebruik ⇒ Deze theorie houdt enkel
rekening met het middel, niet met andere factoren
- The gateway theory: Stelt dat door het gebruik van illegale drugs dat je door de illegaliteit
en het crimineel milieu in contact zal komen met andere meer ernstige vormen van illegale
middelen en gebruik ⇒ Deze theorie houdt vooral rekening met context
Het antwoord
- Vraagzijde = breed continuüm waardoor het antwoord dus ook gedifferentieerd moet zijn;
het vereist een breed spectrum aan interventies
▪ Preventie: universeel, selectief en geïndiceerd
▪ Hulpverlening (en vroeginterventie)
▫ Identificatie: screening, assessment en diagnostiek
▫ Vroege behandeling: kortdurende interventie (minder intensief)
▫ Standaardbehandeling: evidence-based behandelmodellen
▪ Voortgezette zorg
▫ Langdurige behandeling en (na)zorg
▫ Terugvalpreventie, rehabilitatie, kwaliteit van leven
▪ Harm reduction (schadebeperking)
- Breed spectrum wordt beleidsmatig ondersteund
▪ Gemeenschappelijke verklaring drugs (2010: 71)
▫ “Een globaal en geïntegreerd beleid heeft nood aan preventie, vroegdetectie en
vroeginterventie, hulpverlening met inbegrip van risicobeperking, en repressie.”
▪ Conceptnota Vlaamse Regering ‘verslavingszorg’ (07/2016: 4)
▫ “De benadering van een verslavingsprobleem situeert zich op een continuüm van
preventie, vroegdetectie en vroeginterventie, diverse vormen van hulpverlening (‘cure’ en
‘care’), schadebeperking, maatschappelijke integratie, opvolging en veiligheidsbeleid.”
▪ What (interventie), who (populatie), where (setting) + type middel
4
