VAATZIEKTEN
INLEIDING SEMIOLOGIE & KO VAATPATHOLOGIE (TC1A) 3
FUNCTIONELE SEMIOLOGIE: NIET-INVASIEF VASCULAIR ONDERZOEK (TC1B) VERHAMME 4
ARTERIËLE VAATPATHOLOGIE: SEMIOLOGIE, KO & BEHANDELING 5
inleiding (TC1a) 5
Patho’s besproken door Fourneau (TC1a+ TC8a3-5 + TC8b1-2) 5
chronische arteriële insufficientie OL (TC8a1-2) door Fourneau 20
Arteriële trombo-embolie (TC8e) door Verhamme 34
Vasculaire acrosyndromen (TC8e) door Verhamme 37
VENEUZE PATHOLOGIE (TC8C & TC4B & KC4B) DOOR FOURNEAU & VERHAMME 41
NIET-ATHEROMATEUZE PATHOLOGIE (TC8D) DOOR FOURNEAU 53
BLOEDINGSZIEKTEN (TC4C & KC4A) DOOR VERHAMME 62
1
,Powerpoints samengevat in dit document:
H1:
- TC1a: semiologie vaatpathologie
- TC1b: Functionele semiologie (OZ)
H4:
- TC4b: Veneuze trombo-embolie
- TC4c: bloedingsziekten
- KC4a: bloedingsneiging
- KC4b: trombo-embolie
H8:
- TC8a1: chronische art insuff OL (1)
- TC8a2: chronische art insuff OL (2)
- TC8a3: acute ischemie ledematen
- TC8a4: acute & chron ischemie viscerale vaten
- TC8a5: atherosclerot. Aantasting slagaders hals & BL
- TC8b1: aneurysma
- TC8b2: dissectie aorta
- TC8c: veneuze pathologie
- TC8d: niet-atheromateuze pathologie
- TC8e&f: arteriele thrombo-embolie & vasculaire acrosyndromen
2
,INLEIDING SEMIOLOGIE & KO VAATPATHOLOGIE (TC1A)
SEMIOLOGIE = LEER VAN DE TEKENS
1. Typische symptomatologie
2. Typische klinische tekens
3. Typische technische onderzoeken
VAATPATHOLOGIE : MANIFESTATIE T.H.V. 3 SYSTE MEN
ARTERIEEL SYSTEEM => Arteriële vaatpathologie
1) Occlusief lijden
Soorten:
Atheromateus lijden (95%) Niet-atheromatisch lijden (5%)
Verstoppen agv stenosering van de (slag)aders Andere factoren die hetzelfde beeld geven als
Dit is een vorm van verouderingsproces stenosering van de (slag)aders
Waar, in welke systemen?
- Perifeer vaak ik OL
- Visceraal bloedvaten van de ingewanden
- Extra-craniële vaten naar de hersenen
- Coronair cfr. Prof Dr. Janssens
Hoe kan het ontstaan? Chronisch > acuut
- Acuut plots ontstaan -> het bloedvat klapt plots dicht
- Chronisch progressieve plaquevorming m.a.g. stenosering van een bloedvat
2) Aneurysmatisch lijden
3) Dissectie
VENEUS => Veneuze vaatpathologie
1) Trombose klonters die zorgen voor verstopping van de aders!
2) Klep insufficiëntie kleppen functioneren nietmeer zogoed
LYMFATISCH => Lymfevaatpathologie
1) Primair lymfoedeem aangeboren of spontaan verworven
2) Secundair lymfoedeem gevolg van iets anders, vb operatie
3
,FUNCTIONELE SEMIOLOGIE: NIET-INVASIEF VASCULAIR ONDERZOEK (TC1B) VERHAMME
1. Ankle brachial index (ABI) of Enkel Arm Index (EAI)
2. Doppler
3. Duplex
4. Transcutane oxygen pressure (tcpO2)
5. Onderzoek spataders & veneuze insufficientie
6. Capillairoscoop
Zie uitgebreide samenvatting xx
4
,ARTERIËLE VAATPATHOLOGIE: SEMIOLOGIE, KO & BEHANDELING
INLEIDING (TC1A)
Risicofactoren: (klassieke patient)
1. Roken
2. Ouderdom & fragiele patiënt
3. Meerdere co-morbiditeiten
4. Genetische aanleg
5. Diabetes
6. Obesitas & weinig fysieke activiteit
7. Hypertensie & stress
8. Hoge cholesterolwaarden
Met deze risicofactoren
ontstaan van degeneratief lijden (niet bij jonge mensen)
Atherosclerose = systeemziekte, dit is een belangrijk concept dat de onderliggende basis vormt
bij een patiënt met vaatlijden en zich ontwikkelt tot een systeemziekte (hele lichaam). We dienen
hierbij steeds terug te koppelen aan de risicofactoren (!) -> dit met als doel om het (verdere)
degeneratief lijden te VERMIJDEN of AAN TE PAKKEN.
Belangrijk om mee te nemen in KO:
- Risicofactoren bevragen
- Steeds actief bevragen van symptomen in alle vaatterritoria (andere regio’s):
Hart want systeemziekten manifesteren
zich in het volledige lichaam
Onderste ledematen
Halsslagaders
Nierslagaders/digestieve arteries
PATHO’S BESPROKEN DOOR FOURNEAU (TC1A+ TC8A3-5 + TC8B1- 2)
5
, Peripheral occlusive
Oorzaak (TC1a) Symptomen (TC1a) Diagnose (TC1a) Behandeling (TC8a1-2)
disease (POD)
Perifeer chronische Risicofactoren Stadia van Fontaine - Anamnese: RF + KB, Rose questionnaire - RF-controle &
arteriële - I: asymptomatisch (licht flow) - VG: diabetici, lftd, CV-RF, GMn, fVG levenstijlaanpassingen:
insufficiëntie - II: claudicatio intermittens (etalage benen) - KO Rooktstop
Wandelen: IIA >250m vs. IIB <250m * Inspectie Looptraining
(OL)
Ontwikkeling van Bij spierarbeid → continu onaangenaam gevoel in spiergroep -Huid: droog, kleurverandering (bleek, Aangepast dieet
Pijn, spanning, kramp, zwakte, moeheid cyanose tenen-voorvoet-ganse voet,
atheromatose, (voet)hygiëne
Of Dwingt tot stoppen, rechtstaan of rust nemen → pijn verdwijnt reactieve hyperemie
atherosclerose Psychosociale steun
UITZ: walking trough fenomeen ~ tempo vertragen om pijn te -Nagels: dof, geel, dik, traag onregelmatig
- medicatie
peripheral arterial laten weggaan groeiend
ASA ± rivaroxaban
Lokalisatie pijn afh locatie: -Beharing: verminderd
disease (PAD)
o Hoge claudicatio (bil, dij) -Wonden: traag helend Statines
o Lage claudicatio (kuit) -Hoogstandproef*(capillaire refill)(zie infra) Glycemische controle &
o Voetclaudicatio * Palpatie diabetes medicatie
- III: ischemische rustpijn - huidT° (CAVE: meestal onbetrouwbaar Anti-hypertensieve
Paresthesiën & stekende pijnen ACRALE delen (tenen & voet) vanwege compensatoire vasodilatatie) behandeling: ACE-i/ARBs
Nachtelijke pijn in liggende houding → verlichting door been Hot knee → collaterale circulatie
- endovasculaire ingrepen
uit bed, door even recht te staan of in stoel slapen -oedeem?
PTA
Rustpijn, ook in zittende houding -Perifere arteriële pulsaties* (li-re, start bij
PTA-stenting
Oedeem Ao) → CAVE: aanwezige pulsaties sluiten
Intra-arteriele trombolyse
DD: ≠ neuropatische pijn → paresthesie + brandend + art. insuff. niet uit; kunnen verdwijnen na
inspanning (DES en DEB)
dag&nacht, beïnvloedbaar door houdingsverandering
≠ chronische ischemie → Nachtelijke spierkrampen frequent * Auscultatie (ganse art. systeem) Endoprothese
- IV: niet-helende wonden na banale trauma’s, kleine ingreep, -pathologisch geruis? (voor & na insp.) - Open heelkunde
spontaan → traag of niet helend
-volledig systeem Sympatectomie
Zeer scherpe pijn, atoon (NB niet bij diabetici)
- TOZ: Endarterectomie
Infecties, ulcera’s vaak aan de voeten, huidnecrose, gangreen * Dx: ABI, transcutane PO2-meting Bypass
*R\planning: duplex, Angiografie, arteriografie
(Andere classificatie: Rutherford) -> niet meer gebruikt Amputatie
6
,Peripheral occlusive Oorzaak
Symptomen (TC1a) Diagnose (TC1a) Behandeling (TC8a1-2)
disease (POD) (TC1a)
Kritische ischemie Verder 1. Ischemische rustpijn met dagelijkse nood aan analgetica ≥2w - KO: Zie boven
Of gevorderde 2. Aanwezigheid van wonden of gangreen MET: Enkeldruk
Chronische arteriële a. Enkeldruk <50mmHg voor niet-diabetici Teendruk
stenosering b. Teendruk <30mmHg boor diabetici
lidmaatbedreigende
Groot risico op amputatie, zeker wanneer revascularisatie niet
ischemie
mogelijk lijkt.
NB: *Hoogstandproef: lidmaat 3’ omhoog → daarna neerhangen benen
*Arteriële pulsaties: aanwezigheid + kwaliteit beoordelen,
Bleekheid Kleur Veneuze vulling Cyanose li-re vergelijking en start bij de aorta
Afwezig Nl na 5” <20” Afwezig (1) Aorta
Na >60” Nl <30” 20-30” Afwezig (2) a. femoralis communis
Na <60” Rubor 30-60” 30-60” ++ (3) a. poplitea
Al liggend Rubor >60” >60” +++ (4) a. dorsalis pedis
(5) tibialis posterios
Toenemende ischemie → aanwezige perifere pulsaties sluiten arteriele
insufficientie niet uit, hou rekening dat nog aanwezige
pulsaties in rust kunnen verdwijnen na inspanning.
7
, Ischemie Oorzaak (TC8a3) Symptomen (TC1a + TC8a3) Diagnose (TC1a + TC8a3) Behandeling (TC8a3)
ACUTE Acute afsluiting, zonder - koud + platgevallen + lijkbleek Anamnese: VKF, recent infarct, stoppen met Prognose afh v snelheid van
ISCHEMIE voorbereidend proces, van de - 5 P’s GM, gekende/voorafbestaande claudicatio revascularisatie
bloedstoevoer naar een lidmaat 1. Pain ~ analgetica resistent → Revasculatie vs amputatie:
(arm/been) Thrombose: progressief embool: plots, Klinisch beeld: bepalen aanwezigheid - II: kan nog met revascularisatie
(14/100 000
pijnlijker motoriek & sensibiliteit (prognose) - III: revascularisatie kan gevaarlijk zijn
inwoners/j)
Mogelijke oorzaken: 2. Palor ± progressief vlekkerige cyanose Stadium I: LEEFBAAR & REVERSIBEL: door opgestapelde toxines die terug in
- Cardiaal: VKF, MI, kleplijden, 3. Paresis: zenuwischemie + ischemische ~ bewaarde motoriek & sensibiliteit het systeem ingejaagd worden.
endocarditis myopathie pulsaties, paralyse/paresthesie, doppler ok
4. Paresthesia II: BEDREIGD Onmiddelijke maatregelen:
- Paradoxaal embool
5. Pulseless ~ koud, paralyse/paresthesie, soms - Warmte (VD)
- Thrombose
- temperatuursverschil (kouder aanvoelen) afh van ondragelijke rustpijn, doppler ok - Matige laagstand benen
- Acute Ao-thrombose: acute
de localisatie van afsluiting: III: NIET-LEEFBAAR & IRREVERSIBEL - Analgesie
ischemie beide benen
- Heparine (LMWH)
- Aneurysma Net boven enkel -> a poplitea ~ afwezige motoriek & sensibiliteit
anesthesie, paralyse/paresthesie, vlekkerige - Urgente transfer naar zkh
- Dissectie Bovenste 3e kuit -> a. femoralis superfic.
cyanose, capillaire refill Bijkomende beeldvorming indien
- Medicamenteus Distale dij -> a. femoralis communis
Zie flowchart volgende pagina viabel
- Iatrogene embolisatie Proximale dij -> a. iliaca externa
Operatietafel indien niet-viabel
- Trauma Lies -> a. iliaca communis
Technisch onderzoek
- Spasmen (bvb na punctie, Abdomen -> aorta
- bloedname Specifieke behandeling:
ergotamine of hoge dosis - cutane livelido of gemarmbreerde huid vanaf
- EKG: VKF, arritmien - Open:
inotropica) navel naar distaal (komt voor bij acute
- ABI Tromboectomie-
- Hypovolemie, hypercoag, aortatrombose) + slechte algemene toestand +
- Pre-op duplex embolectomie
hyperviscositeit onderliggende atheromatose
-dissectie: CT-MR-Angio Bypass
- Paraneoplastisch - afwijkingen met bron igv embool
- UITZ: IA-DSA - Thrombolyse ± endovasculaire
- Vaatprothesen
procedure
- Flegmasia coerulea dolens
CAVE: crush-syndroom
Veneus component -> venes zitten vol en verstopt en bloed kan niet weg terwijl arterieel maar bloed blijft verder pompen…
8
KB: warm + opgezette vaten + oedemateus + cyanotisch => na een tijd gaat dit evolueren naar een beeld van acute ischemie: koud + platgevallen + lijkbleek
,ACUUT-op- Progressieve ontwikkeling van Zie boven Zie boven Zie boven
CHRONISCHE stenose → externe trigger →
ISCHEMIE plots dichtvallen van het
bloedvat
~ tussenvorm met beginnende
collateralen
CRUSH- Wanneer na langdurige ischemie Laattijdige revascularisatie bij niet-viabele Preventie tot recidief:
SYNDROOM de bloedstroom weer opengezet ischemie: → embool: correctie vd emboolhaard
(TC8a3) wordt -> reperfusie-oedeem na - Oedeem van de spieren Behandeling aneurysma
revascularisatie -> alle - Compartiment syndroom Stenting atheroomplaque
opgestapelde toxines worden - Fasciotomie Conversie VKF
vrijgezet in de bloedstroom => - Acute nierinsufficientie obv + orale antico
MOF myoglobinurie → thrombose:
Daarom goed nadenken over - Restletsels: post-ischemische neuritis en Anti-aggregantia
revascularisatie vs amputatie! dropvoet Optimale CV-preventie
9
, Acute & Chronische
arteriële insuff. Oorzaak (TC8a4) Symptomen (TC1a + TC8a4) Diagnose (TC1a + TC8a4) Behandeling (TC8a4)
viscera
Acute mesentriale Afsluiten van 1 van de Acute mesentriele ischemie: MOEILIJK -> discrepantie tussen Exploratieve laparotomie
darmischemie darmarteriën - ischemie met darmgangreen ‘ernstig zieke patient’ en - evaluatie darmviabiliteit
Acute darmischemie: - darminfarct ‘onopvallend KO’ - igv reversiebele darmischemie
- Arteriële trombose: revascularisatie:
onderliggend symptomatologie: KOZ: weinig specifiek ~ embolectomie of
Darmarteriën:
atheromateus letsel,
- Truncus coeliacus - doffe koliekachtige pijn rond navel - Souffle = epigastrisch? trombolectomie
hypercoagulab.
- a. mesenterica - onopvallend KO → mesenteriale arteries? ~ bypass
- Embolie: meestal a.
superior - pijn neemt progressief toe & wordt meer diffuus - biochemie: leukocytose, - igv irreversiebele darmischemie
mes. Superior
- a. mesenterica - braken, diarree metabole acidose, lactaat, ~ partiele darmresectie
- Low flow: secundair
inferior aan laag CO, inotropie - opzetten abdomen amylasemie Second look laparotomie
- Aa. Iliacae interna - Veneuze trombose - bloederige stoelgang - echo abdomen, CT-IVcontrast
- Lokale oorzaken: - peritoneale prikkeling - laparoscopie/laparotomie Prognose: door moeilijke & late Dx:
volvulus, klembreuk - septische shock - mortaliteit zonder HK = 100%
- met HK 50-60% → 30-40%
- grote co-morbiditeit..
Chronische Atheromatose → Angor Abdominalis: (wanneer ≥2/3 ernstig aangetast zijn) Anamnese Stenose → endovasculair: PTA met
intermittente afsluiten van de - Buikpijn: krampachtig, epi- & mesogastrisch, - Algemene tekens atheromatose stenting
darmischemie darmarteriën postprandiaal → 30’ na de maaltijd, erger na copieuze KO
maaltijd - Abdominale vaatgeruisen Occlusie → HK: Bypass:
- Angst om te eten, ondanks de honger - MR ango - Anterograad vanaf
- Vermagering: door resorberend vermogen darm - Grondig gastro-enterologisch supracoeliacale Ao
- Diarree door malabsorptie nazicht - Retrograad vanaf infrarenale
vaak vage klachten… Dx is pas zeker als klachten Ao of iliaca
verdwenen zijn na revascularisatie
10
