3. Orofaciale infecties
Definities
Mondholte en gezondheid
• Enorm uitgebreid bacterioom in mondholte
o Meer dan 700 verschillende bacteriën
• Commensale flora zijn noodzakelijk voor tal van
functies
o Pathogene bacteriën weghouden
o Vertering, enzymen
o Stofwisseling
• Maar onder bepaalde omstandigheden
pathologisch
o Ziekte in de mondholte
o Metastatische infecties
§ Direct – inslikken, aspiratie
§ Indirect – hematogeen
• Durf in iemands mond te kijken
Definities
Cellulitis Diffuse uitbreiding van ontsteking in losmazig bindweefsel met neiging tot afkapseling,
geen pusvorming
Flegmone Ongebreidelde uitbreiding van een ontsteking in losmazig bindweefsel zonder neiging tot
afkapseling, snellere verspreiding
Vroeger: ‘met verspreiding van pus’, term valt weg
Flegmone: snel evoluerende uitbreidingsfase van de cellulitis
Deze term wordt niet gebruikt door de KUL
Abces Ophoping van pus in een niet tevoren bestaande holte, met neiging tot afkapseling
Empyeem Ophoping van pus in een reeds bestaande holte – sinus maxillaris
Cyste Niet tevoren bestaande holte met vocht en bekleed met epitheel
Niet-infectieus, kan wel secundair infecteren
Odynofagie Pt kan voedsel doorslikken, maar ondervindt daarbij retrosternale pijn tijdens passage
door de slokdarm
Orale infecties
Cariës
• Kiem: streptococcen, meestal mutans
• Zoet van eten omzetten naar zuur
• Zuur tast tandweefsel aan, veroorzaakt tandbederf
• Cariës ≠ infectie, maar creëert een toegangspoort voor bacteriën
(weefsel of bloedbaan)
1
,Pulpanecrose
• Pulpa
o Ruimte in de tand met neurovasculaire bundel
o Pulpa wordt agitaal, necrotisch
o Op zich geen probleem, tand blijft sterk
o Geen weerstand meer tegen bacteriën, intra-osseuze toegang
• Oorzaken van pulpanecrose
o Cariës
o Toxiciteit van een tandvulling
o Tandboring zonder koeling
o Paradontogeen (a retro)
o Trauma – tandluxatie of subluxatie, afscheuren van neurovasculaire bundel
o Injectie
• Pulpainhoud
o Primair septisch
§ Pulpa onmiddellijk infectieus
§ Cariës
o Primair aseptisch
§ Trauma
§ Composiet
§ Tandtransplantatie
§ Wortelobliteratie
• Gevolgen van pulpanecrose
o Bacteriën kunnen zich verspreiden naar steunweefsel rond tand, naar bot…
Infectieuze verwikkelingen van pulpanecrose
• Acute ontstekingsvormen
o Acute (peri-apicale) peridontitis
o Apicale abcesvorming
• Chronische ontstekingsvormen
o Apicaal granuloom
o Gelokaliseerde scleroserende osteomyelitis
o Odontogene huid en slijmvlies fistels
o Radiculaire of peridontale cyste
• Chronische ontstekingsvormen zijn de regel, meestal toevalsbevinding bij controle
Acute ontstekingsvormen volgen meestal op exacerbatie van een chronische ontstekingsvorm
Apicaal granuloom (= chronische apicale peridontitis)
• Meest frequente evolutie na pulpanecrose
• Pulpa necrotiseert, infecteert, aan de apex van de tand ontwikkelt zich ontstekingsweefsel
• Lichaam heeft neiging om infecties in te kapselen (ó Immuunsupressie, bestraling, diabetes)
• Kliniek
o Symptoomarm
o Soms gevoeligheid bij kauwen, licht knagende pijn
o Soms bolvormige verdikking bij de wortelpunt
o Vitaliteitstest negatief (pulpa dood)
§ Koude staaf tegen de tand houden, voelt de pt dit
o RX weinig indicatief
§ Niets te zien; verbreding peri-odontale spleet; ronde radiolucente opklaring bij de
apex (< 0,5-1 cm)
o Grauwe tand, schade aan tand die necrose verklaard
2
, • Gaat meestal vooraf aan de acute apicale peridontitis
• Behandeling
o Endodontische behandeling – primaire endo of redo-endo
§ Met vijl kanaal openen, proper maken en ontsmetten, opvullen met soort rubber
§ Opgevuld kanaal: tand blijft perfect functioneren, geen toegangspoort meer
o Apexresectie – orthograad of retrograad
§ Kanaalbehandeling
§ Bij voorkeur wordt eerst een endodontische behandeling uitgevoerd
• Tand perfect gevuld, na enkele jaren blijvende ontsteking aan
de apex, wegnemen van infectiehaard
§ Na perforatie doorheen alveolair bot kan
• Infectie uitgeruimd worden
• Tandapex ingekort en verzegeld worden (retrograad)
§ Indien tijdens de ingreep ook de pulpakamer behandeld moet worden, spreken we
van orthograde apexresectie
o Extractie – laatste optie
§ Tand trekken, aan de apex een zacht weefsel bolletje (granuloom)
Gelokaliseerde scleroserende osteomyelitis
• Lichaam reageert door bot rondom apex denser te maken
o Omgekeerde van granuloom (radio-opaciteit rond apex)
• Kliniek
o Geen symptomen of tekenen van pulpanecrose
o Vaak toevalligheidsvondst
o RX beeldvorming
§ Niets
§ Diffuus sclerotisch bot dat onscherp begrensd is en de wortelpunt omhult
• Behandeling
o Endodontische behandeling – primaire endo of redo-endo
o Apexresectie – orthograad of retrograad
o Extractie – laatste optie
• Condensing osteitis
o Adolescenten, ondermolaar
o Ongewone weerstand tegen een weinig virulente ontsteking
Odontogene huid en slijmvlies fistels
• Niet frequent
• Huidfistel
o Kliniek
§ Intermittente periapicale ontsteking of geen last
§ Rood-paarse halo met korstje
§ Intermittent pus drainage, nadien opnieuw korstje
§ Litteken retractie: putje in de huid, centraal granuloom
§ Fixatie van streng aan het bot bij tandwortel
§ Botcontact met knopsonde doorheen het traject
§ Thv kin, corpus mandibulare pre-masseterisch
§ Avitale tand
o RX beeldvorming
§ Soms geen afwijkingen
§ Verbreding van de peridontale spleet
§ Ronde radiolucente opklaring bij apex (groter of kleiner dan 1 cm)
3
, • Mucosa fistel
o Kliniek
§ Klein rozig ontstoken gezwelletje met centraal een
mini pus drainerende opening (enkele mm)
§ Thv wortel van de tand
o Causale tand lokaliseren ahv radio-opake gutta-percha
punten, wijzen richting ontsteking
Radiculaire of peridontale cyste
• Epitheliale cellen in de omgeving van periapicale weefsel worden gestimuleerd door ontsteking
o Epitheelresten aan wortelpunt als gevolg van embyronale ontw tand
o Vormen een holte met vocht gevuld = cyste
• Kliniek
o Geen tekens of blauwachtige zwelling bij apex, bedekt met
normaal mucogingiva
o Avitale tand
• RX: radioluscente opklaring bij de apex > 0,5-1 cm
o Lijkt op granuloom, maar groter en duidelijkere aflijning
• Behandeling
o Endodontische behandeling – primaire endo of redo-endo
+ paradentale cystectomie
o Extractie – laatste optie
Acute (peri-apicale) peridontitis
• Kliniek
o URGENTIE
o Diepe kloppende pijn in de causale tand, goede lokalisatie
o Dag en nacht, neemt toe in subperiosteale fase
o Elke druk op de tand bij kauwen is pijnlijk
o Gevoel dat tand te hoog staat in de tandenboog
o Algemene symptomen – koorts, tachycardie
• Inspectie mond
o Tand heeft tekenen van pulpanecrose
§ Cariës of trauma, grauwe kleur, kroon, wortelrest…
o Tandvlees en huid
§ Zwelling als etter is doorgebroken uit het bot
§ Tenslotte roodheid of purper-gele kleur
• Testen
o Percussie is zeer pijnlijk
o Vitaliteitsproef is negatief
o Palpatie
§ Vehevenheid, hard en pijnlijk, soms oedeem, fluctuatie
§ Na doorbraak door periost: cellulitis, rode plankharde epithelen, nadien fluctuatie
• RX beeldvorming
o Kan initieel volledig negatief zijn peri-apicaal!
4
