Samenvatting

Samenvatting sportvoeding S5

0 keer verkocht

Vak
Sportvoeding S5

Instelling
Artesis Hogeschool Antwerpen (Artesis)

Deze samenvatting bevat alle leerstof (eten VOOR fysieke activiteit,eten TIJDENS fysieke activiteit en eten NA fysieke activiteit,...) die is bekeken tijdens de lessen. Incl. de POST en PRE opdrachten (met de oplossingen erbij).

[Meer zien]

Voorbeeld 10 van de 45 pagina's

Bekijk voorbeeld

Geupload op 25 december 2023
Aantal pagina's 45
Geschreven in 2023/2024
Type Samenvatting

€20,49

In winkelwagen

Op verlanglijstje

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Sportvoeding S5
1 Sportvoeding, inspanningstesten en energiesystemen
Sportvoeding  Risico op blessures beperken
 Betere vooruitgang
 Op voorwaarde dat deze is aangepast aan:
 Soort sport
 Type training
 Trainingsmomenten

1.1 Belang (sport)voeding/sportdiëtist
 Voeding = 2% v/d prestatie
 Naast voeding, zijn er anders aspecten die de prestatie beïnvloeden
o Levensstijl
o Antropometrie
o CV-fitness
o Gezondheid

 BELANG SPORTVOEDING

Energielevering Trainingseffect maximaliseren
Optimale prestaties Conditie, kracht & snelheid verbeteren
Kwalitatief trainen
Blessurepreventie/herstel Verbetering lichaamssamenstelling
Blessures & ziekte vermijden Link gezondheid
Uitgerust & opgeladen Spierafbraak voorkomen
Snel & optimaal hersel Vetmassa daling
Stijging vetvrije massa

1.1.1 Basisprincipes impact sportvoeding
 Energie geven
 Risico blessures beperken
 Gezondheid ondersteunen (samenspraak met pt!)

1.1.2 Voeding

Voor inspanning Tijdens inspanning Na inspanning
 Optimaliseren  Bijdrage endogene  Repletie
glycogeenvoorraad voorraden door: spierglycogeenvo
 Hydratatie  Orale inname KH orraad
 Hydratatie  Rehydratatie

1

,2 Voedingsdriehoek vs. sportvoedingsdriehoek

Echelon Model
! Onderste deel moet eerst inorde zijn, voordat men naar de 2 bovenste delen gaat.

 Bovenste deel: topsport dagelijks trainen 3-6 u !onderste deel blijft BASIS
 Middelste deel: wedstrijdsport 3-7 x/week 1-2 u !onderste deel blijft BASIS
 Onderste deel: recreatief sporten: gezonde voeding: primair

Specifieke aandachtspunten sportvoeding
Rauwe groenten: vermijden voor training/wedstrijd
Voor training = voorkeur aan geraffineerde volkoren graanproducten
Peulvruchten: goede EW-bron, ideaal voor na een training, wel grotere portie
t.o.v. vlees/vis/gevogelte/…
Noten: bron OVZ  O2-transport, maar kan ook spijsvertering vertragen !timing!
Melk(producten) HERSTEL!! Opgelet voor HBW (bv. soja vs. haver/rijstdrank)
Vlees: Verhoogde behoefte Fe rood vlees = bron! Dus alternatieven
Vis: OK (vette soort = OVZ =O2-transport)
Suikerhoudende dranken: Soms = OK, bv. isotone sportdrank (laag 2 en 3
sportvoedingsdriehoek)
Alcohol: vertraging herstel, geen brandstof, nachtrust verstoren
Zoute zweter?  zout aanvullen

2

,2.1 Energielevering (ATP)

Tijdens het lopen stelt ATP spieren in staat om arbeid (fysieke inspanning) te verrichten.

2.1.1 ATP & fysieke inspanning
 Opgeslagen energie?
o Energie = moeilijk op te slaan
o ATP = tijdelijke opslag

 Gedurende fysieke inspanning
o ATP wordt door beweging omgezet naar kinetische energie & warmte
o ATP stelt spieren in staat om arbeid te verrichten

2.1.2 ATP (Adenosine Trifosfaat)
 Spiercontractie enkel m.b.v. ATP
o ATP = enige directe vorm van energie die onze spieren gebruiken
 Hoeveelheid opgeslagen ATP  voldoende voor 2-3 sec., maar wordt snel terug
aangemaakt

2.1.2.1 ATP en spieren (EXAMEN)
Hoe komt onze spier aan ATP? M.b.v. de brandstoffen:
 Creatinefosfaat (CP, Crp)
 KH (glycogeen, glucose)
 Vetten
 (Eiwitten)
 (Alcohol)

SAMENVATTING

3

,2.1.2.2 Systemen om ATP te voorzien
1. Anaëroob alactisch systeem (creatinefosfaat systeem)
 zonder lactaatvorming & tussenkomst van O2 Vb. hoogspringen, gewichtheffen
 Zeer snel beschikbaar
 Directe energie  energie direct ter plaatse
o Zeer korte (& explosieve) inspanningen vb. sprinters
o Geen langdurige energie (+/- 6-12 sec maximale inspanning)
 T.h.v. spiercel

2. Anaeroob lactisch systeem = anaerobe glycolyse = melkzuur systeem
 D.m.v. anaerobe glycolyse  energie afkomstig van spierglycogeen OF glucose i/h bloed
Vb. sprint wielerwedstrijd, 800 m sprint
 Omzetting glucose → lactaat
 Grotere omzetting ATP (wel lactaat)
 Kleiner vermogen, kleine voorraad
o Korte inspanningen (10 sec.-2 min)
o Geen O2 gebruik + vorming lactaat
o Snellere afbraak glycogeenreserves
o Sneller beschikbaar (sneller als aeroob systeem, trager dan creatinefosfaatsysteem)
o T.h.v spiercel  lactaat wordt geproduceerd en komt i/h bloed (lactaattest)

LACTAAT/ MELKZUUR = bijproduct anaerobe glycolyse & brandstof voor hart & spieren
 Zorgt ervoor dat we optijd stoppen  branderig gevoel/stijfheid tijdens sporten
= signaal v/h lichaam om blijvende schade te voorkomen
 Slechts 1-2 ATP, want productie lactaat
 Verwijderd door: Omzetting tot glucose = brandstof voor hersenen
 Te gebruiken als substraat voor oxidatie tot CO2 en H2O

EPOC (Excess Post-exercise O2 Consumption)
 Meeste lactaat = na 30-60 min inspanning verwijderd
 Bij het leveren van max. inspanning, ga je sneller ademen, omdat je meer O 2
nodig hebt  verwijdering
lactaat

= afh. van: duur & intensiteit
inspanning

4

,3. Aëroob systeem = Zuurstofsysteem
 Vnl. bij duurinspanningen (duursport) Vb. wielrennen/fietsen
 KH (glucose/glycogeen) of vetten (of EW)
 Onuitputbaar (grote vetvoorraad)
 Diesel = traag op gang → want O2 -nood
 Lang energie, lage intensiteit
 Klein vermogen, grote voorraad

a. Aërobe glycolyse
i. Glycolyse (nog geen O2 nodig)

ii. Krebscyclus (O2 nodig)

iii. Elektronentransport keten
 In mitochondriën
 = reeks reacties waar energie vrijkomt
Totaal: 36-37 ATP

b. Vetzuurverbranding = B-oxidatie (aeroob)

 +/- 130 mol ATP
 Meer O2 nodig dan glycolyse → lange duurinspanning aan lage hartslag
Je gaat zelden tot nooit op 1 systeem werken, bij de voorbeelden gaat het vooral over de hoofd
energiebron
 Brandstofkeuze wordt bepaald door: intensiteit & duur training, trainingsstatus
& voeding

5

, 2.2 Inspanningstest
 Lactaatmeting
 VO2 max. meting

VO2 Hoeveelheid opgenomen O2
VCO2 hoeveelheid vrijkomende CO2
o Masker op mond, dat O2 opname en CO2 verbruik meet
 Hartslagmeting

2.2.1 RER vs. RQ
= ratio tss 2 waarden  spreken van RER = meest correcte
RER/ Respiratory Exchange Ratio RQ/ Respiratory Quotient
Gemeten t.h.v. mond Gemeten t.h.v. mitochondriëntss

2.2.2 Begrippen
2.2.2.1 VO2 max
= Max. hoeveelheid O2 die we kunnen
opnemen tijdens een inspanning.
 Hoeveelheid opgenomen O2 (VO2) stijgt
niet meer, ondanks stijgende intensiteit.

Aerobe drempel = begin lactate threshold = Anaerobe drempel = einde lactate treshold =
aerobic treshold anaerobic threshold

= lactaatgehalte begint boven de rustwaarden = MLSS = maximum lactate steaty state = 2de
te stijgen, lichaam niet langer in staat om de stijging lactaatgehalte door verhoging intensiteit
lactaatproductie te compenseren.
Indien de intensiteit gelijk zou blijven zou hier het
lactaat ook stabiel blijven (steaty state).
VO2 stijgt VCO2 stijgt (vaak ook sneller ademen)

6

, Maximale vetverbranding bereikt → hierna Vanaf nu overschakelen op anaëroob
‘gemengde zone’ → RER +/- of > 0,85  KH en verbrandingssysteem → dus enkel KH → RER = 1
vetverbranding (of hoger)
Lactaat begint te stijgen = rond 2 mmol/L Lactaat loopt sterk op = MLSS = rond 4 mmol/L
POST-opdracht les 1:

CASUS Alice deel 1

1)Welke energiesystemen gebruikt ze het meest tijdens haar trainingen? Verschillen deze per
training?
 1 x / week tempoloop (1,5 uur)
• Voornamelijk aerobe glycolyse en vetzuurverbranding, maar tegen einde ook
anaerobe glycolyse = lactisch systeem
→ VS: vetten en KH
 1 x / week interval (1 u)
• Combinatie aeroob en anaeroob (vnl. anaeroob lactisch = anaerobe glycolyse)
→ VS: vetten en KH
 1 x / week duurloop van +/- 1 uur én 1 x week rustig zwemmen
• aeroob systeem = zuurstofsysteem: vnl. vetzuurverbranding (B-Oxidatie)
→ VS: hoofdzakelijk vetten
 1 x / week lange duurloop +/-25 km
• aeroob systeem = O2-systeem: vnl. vetzuurverbranding (B-Oxidatie)
→VS: hoofdzakelijk vetten

2) Grafiek

7

, 3 Energiebehoefte, lichaamssamenstelling en brandstof

• TEE (2 afkortingen) kan ook Total Energy
Expenditure  context!

• Totale energieverbruik of totale
energieverbruik van het sporten

BMR/RMR/REE
BMR: basaalmetabolisme RMR/REE: rustmetabolisme
= Min. kcal, nodig voor alle vitale processen i/h lichaam = Kcal dat lichaam in rust verbrand
 Afh. van leeftijd, geslacht, lengte, gewicht,…
 +/- 10% lager als rust
 Zelden gemeten (strenge meetvoorwaarden)
+/- 70-85% van dagelijks energieverbruik  rest = TEE/EEA
Neemt af met leeftijd & verschillen tss geslacht
Lichaamssamenstelling heeft invloed
Obesen = overschatting BMR/RMR (VM is metabool minder actief)

TEF/DIT vs TEE/EEA
TEF/DIT TEE/EEA
= Thermisch effect voeding = energie verbruikt door sporten/beweging =
WEL belangrijk om mee te nemen
= afh. van ingenomen voeding /  Vrijwillige component <-> onvrijwillige
macronutriënten  eiwitrijke voeding/dieet component (rillen v/d kou,…)

= hoog thermisch effect  = meest variabele component
o 30-80% van dagelijks
= # kcal dat lichaam nodig heeft voor de energieverbruik
vertering, opname en opslag van VS na de
maaltijd

8

, 3.1 Energieberekening
TEE = totale energiebehoefte (in kcal/dag) = BMR x PAL (+MET)
• BMR = meestal RMR
• PAL = Physical Activity Level (afh. van EEA/TEE)
• MET = specifiek voor sporters (waarden krijg je op examen)

3.1.1 Cunningham & Ten Haaf
Cunningham – VVM gebaseerd Ten Haaf
REE (kcal/day) = 22*FFM+500 Weight based (indien VVM niet gekend)
REE (kJ/day) =
49,940*weight(kg) + 2459,053*height(m)-
34,014*leeftijd(jaren) + 799,257 * geslacht(M=1;V=0)

FFM based (indien VVM gekend)
REE (kJ/day) = 95,272 * FFM(kg) + 2026,161

Examen: deze formules kunnen gebruiken

3.1.1.1 Indirecte calorimetrie
= exact meten, hoeveel men in rust verbruikt
= uitwisseling O2 en CO2 wordt gemeten = indirect omdat er niet direct warmte wordt gemeten
• Heel streng protocol
• Nuchter 4-5 uur
• Eerst tot rust komen (10-30 min), daarna meting van +/- 10-15 min
• Ideale omstandigheden = geen geluiden, rustig lokaal, ideale temperatuur, ...

3.1.1.2 RER
= Respiratory Exchange Ratio  verhouding van volume CO2 over volume O2 volgens volgende
formule: VC02/V02

9

, 3.1.2 Stappenplan energieverbruik
• Stap 1: bereken REE
• VVM gekend  gemiddelde Ten Haaf FFM + Cunningham
• VVM niet gekend  Ten Haaf WB
• Stap 2: PAL waarde bepalen v/e niet sportdag
• Stap 3: energiebehoefte over 24 u berekenen
• EB = REE * PAL
• Stap 4: bepaal energieverbruik tijdens sporten (= TEE)
• A.d.h.v. MET-waarde = sportspecifiek
• Stap 5: corrigeer stap 3 voor aantal uur sporten
• Stel: 2 u sporten
• EB inclusief sporten = ((EB uit stap 3/24 u)*22 u) + kcal verbruikt bij 2 u sporten

3.1.3 Energiemetabolisme/balans
Energievoorraad/-reserve (= ER) = energie-inname (EI) – energieverbruik (EV)

3.1.3.1 Energiebalans
Duidelijke link tss energiebalans en prestatie
 - Energiebalans/-voorraad (ER): gewichtsverlies
+ -
 power to weight ratio   VVM/spiermassa
 Gewicht categoriesporten  Chronische vermoeidheid
 VM  Risico op blessures 
 Eetstoornissen
 Lichaamsfuncties:prestatie/functie +
 REE
 + Energiebalans/-voorraad (ER): gewichtstoename
+ -
  VVM  Verhoging VM
 Meer kracht  Duursporten/klimsporten
  REE  gewicht
 Eetstoornissen  te gefocust
 Veel eten

 = energiebalans/ energievoorraad (ER) : gewicht blijft hetzelfde

10

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kellyleong. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €20,49. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 69052 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen