LESNOTA’S
VERZEKERINGSRECHT
DARCI DE MEULEMEESTER
, INLEIDENDE LES
Examen: grota casus over zo contract (2 casuslessen op het einde)
Enkel schriftelijk examen.
Handboek zijn extras – slides zijn belangrijkste.
VERZEKERINGSOVEREENKOMST
Technische rechtstak want:
- Verzekeringsovereenkomst => art 5,14° W.Verz. ‘een onzekere gebeurtenis’ = een kanscontract
(art 4.8 BW) ó vergeldend contract
Het is onzeker in wiens voordeel het zal uitpakken -> dat geeft een opening tot misbruik langs de
kant van de verzekeringsnemer, maar ook langs kant van verzekeraar -> onstabiel gegeven ->
°noodzaak om uitgebreid te regelen door dat onevenwicht in de relatie tussen de partijen.
OMGEKEERDE PRODUCTIECYCLUS
Enige zekerheid is dat de verzekerinsnemers in het begin een premie zal betalen – zonder te weten of daar
ooit iets tegenover zal staan.
è Verzekeraars kunnen hun activiteiten financieren adhv premiebetalingen – van aandeelhouders
niet veel nodig
è Verzekeraars kunnen vooraf alles financieren voordat ze gepresteerd hebben, daarom omgekeerd
Maar:
- Verzekeringsnemer is geen aandeelhouder
- En verzekeringsnemer is geen schuldeiser (worden pas schuldeiser als huis bv in brand vliegt)
DE KEUZE OM TE VERZEKEREN: VERZEKERING ALS TECHNIEK VAN
RISICOMANAGEMENT
UITGANGSPUNT: WE LOPEN ALLEMAAL RISICO’S
Risico = onzekere, negatieve uitkomst in de toekomst à de bedoeling van een verzekering is om u in te
dekken tegne die risico’s
Maar let op relatieve terminologie -> niet consistent!
Voorbeelden risico’s:
- Persoonschade: ziekte, letsel na ongeval, arbeidsongeschiktheid, geen inkomen
- Zaakschade: schade na brand, ongeval, overstroming fabriek, gsm kwijt (verlies), diefstal
- Vermogensschade: aansprakelijkheid voor verkeersongeval, beroepsfout, reddingskosten,
productaansprakelijkheid, vervuilling van naburig erf, omzetverlies na brand, aansprakelijkheid
voor schade veroorzaakt door kinderen, kosten advocaat
Ook andere mogelijkheden om om te gaan met die risico’s:
vb. ziekte: verzekering nemen + preventie
vb. fabriek die kan overstromen, wat tegen doen? verzekering nemen
vb. productaansprakelijkheid: via aansprakelijkheid afschuiven op een derde partij, preventief via testen,
waarschuwing (om goed gedrag van gebruiker te sturen), exoneratie ‘zeggen dat je niet verantwoordelijk
bent’ -> product niet op de markt brengen
vb. verkeersongevallen: veiligere routes nemen,
,vb. gsm kwijt: hoe daartegen beschermen? 2 gsm’s kopen zodat je 1 in reserve hebt
vb. wat kunnen chirurgen doen zodat ze geen fouten zouden maken? Second opinion -> geen arts worden
è veel mogelijkheden om u in te dekken tegen risico’s uitgewerkte voorbeelden zie slides!!
- Activiteit niet uitvoeren
- Activiteitenniveau terugschroeven tot niveau waar baten > kosten
- Hulp van anderen (trouwen, zodat echtgenoot voor u moet zorgen)
- Financiele buffer aanleggen
- Risicoretentie
Cfr. Vrijstelling van bepaalde overheidsinstanties om een autoverzekering te nemen – hebben
genoeg geld en middelen om aansprakelijkheid zelf te betalen maar voorwaarde is wel dat ze
vergoeden alsof ze verzekerd waren (art 10 WAM)
Cfr. Een captice insurance (meer over lezen in handboek) op te richten binnen een
vennootschapsgroep (art 15,21° Controlewet)
- Risico rechtstreeks delen met andere die ook dat risico lopen
Cfr. Wet van Rhodos over het werpen = Lex Rhodia de lactu = als je op zee in de problemen komt
(gat in schip en water komt erin: dingen van het schip zodat uw schip hoger komt) => om schip
te redden, moet iets overboord worden gegooid dan moet de kost gedragen worden door degenen
aanwezig op het schip
- Via mutualistische verzekeringsverenigingen:
o De onderlinge verzekering (werkt met bijdragen achteraf) (ó verzekering tegen premie:
eerst betalen in het begin) -> mensen, ondernemingen groeperen zich en als er 1 iemand
iets overkomt dan gaan we het gewoon achteraf verdelen à risico daarbij als iemand
zegt datie gaat betalen uiteindelijk niet betaald => onderlinge verzekering werkt enkel als
er heel groot vertrouwen is
o Een verzekeringsvereniging (art 245-247 Toezichtswet) daar worden er wel premies
betaald, maar ristorno op einde verzekeringsperiode – lost probleem van het vertrouwen
op (vb. federale verzekering) – geen winstoogmerk. Voordeel: schade kan makkelijk
opgelost worden omdat geld er al is.
- (Financiele) risico-overdracht naar geheel onafhankelijke onderneming = typische verzekering =
u draagt dat risico over naar onderneming die gespecialiseerd is daarin
BESLUIT: het afsluiten van een verzekering is één van de vele mogelijkheden om aan risicomanagement
te doen, maar is wel een hele belangrijke
VERZEKERINGSTECHNIEK
= risco-overdracht aan verzekeraar, die ‘omslaat volgens actuariële techniek’.
ð Idee is dat er veel verzekeringsnemers zijn (verzekerden) die gelijkaardig risico lopen – premie
betalen – grote pot gemaakt – pot volstaat om als er aan 1 iemand iets overkomt de volledige
schade te betalen
DE VOORWAARDEN WAARONDER DE VERZEKERINGSTECHNIEK WERKT
- Risico dat gedekt wordt moet precies worden omschreven – precieze omschrijving van risico en
kennis van het risico
o Voorwerp van de verzekering (huis met dak van stro vs huis met dakpannen)
o Waarde (bijv maximale aansprakelijkheid = 100 000 000 EUR)
o Tijdsduur (lange reis, korte reis)
o Frequentie verzekerde voorval
ð Je moet obv verschillende parameters goed kunnen weten wat het verzekerde risico is
, - Problematiek van de segmentatie: als verzekeraar niet segmenteert (onderverdelen portfolio in
verschillende categorien van risico’s) dan gaan die goeie risico’s niet zeggen ik ga betalen voor
die brokkenpiloten ‘ik neem geen risico’ (anti…??? ) = pure statistiek
• Problematiek geslachtsdiscriminatie binnen de verzekeringen (WAM verzekeringen: mannen
moeten meer betalen dan vrouwen -> HVJ: geslachtsdiscriminatie)
- Risico moet voldoende frequent zijn (anders te weinig voorspelbaar) vb. verzekring voor nucliaire
risico’s en terrorisme
- Risico mag niet te frequent zijn (anders worden de premies te houden, wilt niemand nog
verzekering nemen)
Cfr. Bosbranden in Californië: verzekeraar State Farm beslist om daar geen brandverzekeringen
meer te schrijven – omwille van problematiek van de bosbranden te hoog risico
- Risico’s moeten zich verspreid voordoen (niet allemaal tegelijk = catastrofisch risico zoals
natuurrampen, oorlog, bepaalde cyberaanvallen – heben netwerkeffect, besmettingseffect
=systemisch risico) => treft een ganse groep verzekerden tegelijkertijd
o Wet houdt hier rekening mee: algemene uitsluiting voor ‘oorlog of gelijkaardige feiten en
burgeroorlog’ voorzien’: art 63 W. Verz. à er moet daar dus geen rekening mee gehouden
worden in segmentatieproblematiek
o Op de markt wel specifieke mogelijkheden om dekkingen te doen, maar daar ga je moeten
voor bijbetalen. (interessant als je gaat investeren in zo specifieke regio’s)
o Soms verplicht de wet om dekking te verlenen voor catastrofische risico’s, namelijk voor
natuurrampen (overstromingen, aardverschuivingen, aardbevingen) -> maar catastrofisch
risico dus dekkingsplafond integreren (art 130 §2 Wet Verz. )
IS ACTUARIËLE OMSLAG EEN NOODZAKELIJKE VOORWAARDE OM JURIDISCH
VAN EEN VERZEKERING TE SPREKEN?
à Kunnen we spreken van een verzekering als die het risico niet omslaat?
ART 5,1° W.Verz => bedoeling van def is om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk actoren die
verzekeringen aanbieden onder die regeling te laten vallen.
WAT ALS EEN ENKELE VERZEKERAAR RISICO NIET WIL OF KAN DRAGEN?
Soms zijn risico’s te groot om door één verzekeraar verzekerd te worden: fabrieken, luchthavens,
vervuilingsverzekeringen chemie, schepen, ladingsverzekeringen…
Oplossing 1: verzekering in schijven of in rangen = gelaagde verzekering
Gaat uit van de verzekeringnemer zelf die merkt dat de verzekeraars dat niet allemaal willen dragen – die
neemt verschillende verzekeraars – van dat bedrag tot dat bedrag is het andere verzekeraar.
ð Verticale risicospreiding door verzekeringnemer dmv plafons en vrijstellingen
• Verzekeraar A dekt van 0-100 000
• Verzerkeraar B dekt van 100 000 – 200 000
• …
ó samenloop van verzekeringen: Sitautie waarbij verzekeringnemer hetzelfde risico door meer dan 1
verzekeraar laat dekken: de verzekeringnemer kan in principe wel elke verzekeraar voor het gehele bedrag
aanschrijven, maar kunnen verhalen op elkaar – igv fraude kan verzekeraar premie behouden en moet niet
uitkeren (= straf).