TRANSPORTBEDRIJFSECONOMIE
TABLE OF CONTENTS
HC1: 2 oktober 2023: Inleiding .................................................................................................................................................... 3
Een vooruitblik op mobiliteit ................................................................................................................................................... 3
Uitgangspunten van de cursus ................................................................................................................................................. 4
HC2: 9 oktober 2023 + HC3: 16 Oktober 2023: Logistieke kosten ................................................................................................. 4
Het concept “bedrijfslogistiek” ................................................................................................................................................ 4
Het concept “totale logistieke kosten”..................................................................................................................................... 5
1. Transportkosten .............................................................................................................................................................. 5
2. Goederenbehandelingskosten ......................................................................................................................................... 5
3. Voorraadkosten ............................................................................................................................................................... 6
4. Stockbreukkosten .......................................................................................................................................................... 10
5. Verpakkingskosten......................................................................................................................................................... 11
6&7. Bestel- en administratiekosten .................................................................................................................................. 11
9. Opstartkosten................................................................................................................................................................ 11
10. Kosten van klantenservice............................................................................................................................................ 11
12. Lokalisatiekosten ......................................................................................................................................................... 12
JIT aanbod, nulvoorraden ...................................................................................................................................................... 12
HC4: 23 oktober 2023 + HC5: 30 oktober 2023: Transportbeslissingen vanuit logistiek oogpunt ................................................. 14
1. „Square root law“ (regel van de vierkantswortel) ............................................................................................................... 14
2. Optimale bestelgrootte in de binnenvaart ......................................................................................................................... 18
3. Optimale bestelgrootte in het wegvervoer......................................................................................................................... 22
4. Keuze van de transportmodus ........................................................................................................................................... 24
5. Voorraadconsolidatie ........................................................................................................................................................ 25
HC6: 6 november 2023: Kostenberekeningen in een transportbedrijf ........................................................................................ 27
Tijdskosten en afstandskosten ............................................................................................................................................... 27
Uurcoëfficiënt en kilometercoëfficiënt .................................................................................................................................. 28
Variabele kosten ................................................................................................................................................................... 30
Gemeenschappelijke kosten .................................................................................................................................................. 31
Kosten voor piek- en dalperiodes .......................................................................................................................................... 31
Oefening ............................................................................................................................................................................... 31
HC7: 13 november 2023: Wachttijd in transportbedrijven ......................................................................................................... 32
Uitgangspunten..................................................................................................................................................................... 32
Standaard wachtlijnmodel ..................................................................................................................................................... 32
De Pollaczek-Khintchine correctie.......................................................................................................................................... 34
Parallelle bedieningskanalen ................................................................................................................................................. 35
Monte Carlo simulatie ........................................................................................................................................................... 35
Speciale gevallen ................................................................................................................................................................... 35
Oefening ............................................................................................................................................................................... 37
,HC8: 20 november 2023: Ritplanning ........................................................................................................................................ 37
Kortste pad methode ............................................................................................................................................................ 38
Rondritmethode.................................................................................................................................................................... 38
Toewijzing oorsprong aan bestemming ................................................................................................................................. 40
Aanvullende toepassingen..................................................................................................................................................... 41
Oefening: Zoek de optimale ritcombinatie ............................................................................................................................. 41
HC9: 27 november 2023: Investeren in voertuigen .................................................................................................................... 42
Investeren in voertuigen: een dubbele beslissing ................................................................................................................... 42
Conclusie .............................................................................................................................................................................. 50
HC10: 4 december 2023: Prijszetting ......................................................................................................................................... 50
Uitganspunten ...................................................................................................................................................................... 50
Specifieke omstandigheden................................................................................................................................................... 50
Eenvoudige case.................................................................................................................................................................... 52
Prijszetting door vervoerder .................................................................................................................................................. 53
Koppelproducties .................................................................................................................................................................. 55
Andere toepassingen............................................................................................................................................................. 56
hc11: 11 december 2023: Oefeningenles 1 ................................................................................................................................ 56
Oefening 1 ............................................................................................................................................................................ 56
Oefening 2 ............................................................................................................................................................................ 56
Oefening 3: Voorraadkosten.................................................................................................................................................. 56
Oefening 4: Voorraadkosten tijdens vervoer .......................................................................................................................... 57
Oefening 5 ............................................................................................................................................................................ 57
Oefening 6 ............................................................................................................................................................................ 57
Oefening 7 ............................................................................................................................................................................ 58
Oefening 8: stelling ............................................................................................................................................................... 58
hc12: 18 december 2023: Oefeningenles 2 ................................................................................................................................ 59
Oefening 1 ............................................................................................................................................................................ 59
Oefening 2 ............................................................................................................................................................................ 59
Oefening 3: ........................................................................................................................................................................... 60
Oefening 4 ............................................................................................................................................................................ 60
Oefening 5 ............................................................................................................................................................................ 62
Examen..................................................................................................................................................................................... 62
,HC1: 2 OKTOBER 2023: INLEIDING
Transport = vervoer
= menselijke activiteiten voortkomend uit het verplaatsen van personen, goederen of berichten van de ene
plaats naar de andere als resultaat van een primaire nood aan goederen en diensten
• Intermediair karakter: de toegevoegde waarde wordt niet gecreëerd door het transport, maar door de activiteiten die
mogelijk gemaakt worden dankzij dat transport
• Afgeleide behoefte
• Brengt files, vervuiling en accidenten met zich mee
o MAAR vervuiling verandert door gebruik van fiets,
elektrische auto’s, zeeschepen aangedreven door
waterstof, methanol, ammoniak, …
o EN dalende trend uitstoot van verbrandingsmotor
& daling aantal dodelijke slachtoffers (maar nog
steeds veel te veel)
Positieve trends merkbaar, maar veel ruimte voor
verbetering
Mobiliteit = vervoer van mensen, vooral een ruimtelijke en een sociale opgave met
economische aspecten
Logistiek = vervoer van dingen, vooral een ruimtelijke en een economische uitdaging
met een sociale component
EEN VOORUITBLIK OP MOBILITEIT
… in 2030
• Bevolkings- & welvaartsgroei ➔ groei in de vraag naar mobiliteit (vooral binnenstad: binnen steden & tussen steden)
• Technologie: transport efficiënter door onder andere zelfrijdende auto’s
• Binnen een reis meer verschillende vervoersmiddelen
• Meer smart hubs voor productvervoer
• Meer autodelen
• Meer ebike, padlack en scooter
• Mobility as service lijkt kansrijk
Allemaal afhankelijk van betaalbaarheid en voorkeur voor eigen gebruik versus voorkeur voor autodelen
… in 2050
• Groener, veiliger en intelligenter
• Mobility as a service!
• Auto centrale rol, maar via auto allerelei andere diensten
• Reizen toegankelijker
• Autonoom rijden
Aandachtspunten: privacy (alle data controleren = grote database, maar hoever gaan we hierin?), groen, zwaarder
transport op waterstof?)
… wat met logistiek?
• Meer synchromodaliteit =real time inzicht in info, weten waar obstakels zijn en ook kunnen veranderen van
transportmethode
,UITGANGSPUNTEN VAN DE CURSUS
• Afgeleid karakter van de vraag naar vervoer ( → er is transport omdat een andere activiteit hier nood aan heeft)
• Van sectoranalyse naar productiefactor (kapitaal – arbeid)
• Toegevoegde waarde – activiteiten
• Ruimtelijke heterogeniteit ( → differentiatie: iedereen komt ergens anders vandaan)
• Het belang van ‘transportbedrijfseconomie’ (≠ algemene belang van transportsector / transportbeleid, verschil tussen
transportbedrijf, transport in productiebedrijf en transport voor jezelf als persoon)
• Onderscheid producent - gebruiker
HC2: 9 OKTOBER 2023 + HC3: 16 OKTOBER 2023: LOGISTIEKE KOSTEN
Transportbeslissingen kunnen niet genomen worden adhv AI, hiervoor is kennis nodig, want kennis = macht. Je hebt menselijke
creativiteit nodig, wat AI/RPA niet kan bieden.
DOELSTELLINGEN VAN DEZE LES
✓ Je kent het concept bedrijfslogistiek
✓ Je kent de componenten van de totale logistieke kost en je kan elk component uitleggen
✓ Je kent de kosten gekoppeld aan voorraad
✓ Je kent het concept “holding cost” (!!!)
✓ Je kent de verschillende soorten voorraad
✓ Je kunt de cyclische en veiligheidsvoorraad grafisch voorstellen en uitleggen in woorden
✓ Je begrijpt de relatie tussen voorraden en de keuze voor transportmodi
✓ Je kunt de veiligheidsvoorraad berekenen in een eenvoudige case
INLEIDING
• Transportbeslissingen vanuit de invalshoek van de gebruiker
• Breder perspectief: transport is slechts een middel, ingeschakeld in een groter geheel
• Bedrijfslogistiek (= het groter geheel), bestaande uit 3 aspecten:
(e)voorraad – (e)transport – (e)magazijnen (we spreken hierover bij e-commerce)
• Beperking van logistiek tot een kader waarbinnen transportbeslissingen worden besproken
• E-fulfilment = levering / organisatie van die leveringen (betere naam = elogistics)
HET CONCEPT “BEDRIJFSLOGISTIEK”
Bedrijfslogistiek = het beheer van vervoer, opslag en gerelateerde activiteiten tussen oorsprong van grondstoffen
(origin) en plaats van consumptie (destination)
• Keten van activiteiten: levering van grondstoffen – activiteiten binnen bedrijf – distributie naar klanten
• Geïntegreerde benadering: vervoer, goederenbehandeling, opslag, bestellingen, orderbehandeling, verpakking,
administratie, klantenservice en alle verwante functies worden in hun samenhang beschouwd
o = belangrijk opzicht van de lessen, belangrijke impact op keuze van transportmodi
• Trade-offs: wat brengt het op >< wat kost het?
o Bijvoorbeeld in tijde van corona: Modena populairder
dan Pfizer, want Modena koos voor kleinere
verpakkingen (minder stuks in 1 verpakking), maar 1
stuk per verpakking is ook niet goed voor het milieu
➔ = trade-off: een afweging die je moet maken
• Transport is ook transport op haventerminal: binnen & tussen
havens – veel olietankers kunnen haven ook niet binnen
omdat ze te groot zijn → overzetten naar kleiner schip
o = allemaal kosten die je moet meerekenen
, HET CONCEPT “TOTALE LOGISTIEKE KOSTEN”
• Transportkosten (vrachtwagen, maar ook bijvoorbeeld chauffeur)
• Goederenbehandelingskosten (bij schepen bijvoorbeeld havenarbeid)
• Voorraadkosten
• Kosten bij vooraadtekort
o Bijvoorbeeld de hype van padel: paletjes overal uitverkocht
o Bijvoorbeeld telefoon laten vallen, glas kapot & je wil een nieuw glaasje
→ fnac zei “koop een nieuwe, de jouwe is oud” → zo verlies je klanten
• Kosten voor verpakking
• Orderverwerkingskosten (= kosten op bestelling te plaatsen)
• Administratieve kosten
• Opstartkosten
• Kosten voor klantenservice
• Locatiekosten
Dalende trends logistieke kosten, maar sinds 1998/2003 redelijke stabilisatie
Administratiekost in 2013 0,8% → veel meer besparingen op administratie,
maar gaan we dat nog veel extra kunnen vermijden?
Logistieke kost fluctueert sinds 2013 altijd tussen 6% en 7%, maar nu hogere
cijfers door de hoge naftprijzen
We gebruiken een geïntegreerde benadering, dus ook de interactie tussen al deze aspecten
1. TRANSPORTKOSTEN
• Keuze: inhuren transportdienst of eigen vervoer
→ Prijs transportoperator → tijd- en afstandkosten (vaste + variabele component)
• Schaalvoordelen niet steeds maximaal geëxploiteerd, owv andere logistieke kosten
• Traag of snel vervoer? Belang van de factor tijd! → afweging traag & goedkoper – snel & duurder
• Kostprijs vrachtwagen met 20 ton laadvolume ≠ 2 x kost vrachtwagen laadvermogen 10 ton
o 1 chauffeur ipv 2, naft niet ineens dubbel zo duur
o Kost binnenschip ≠ kost evenredig aantal vrachtwagens (binnenvaart is goedkoper (maar trager))
2. GOEDERENBEHANDELINGSKOSTEN
• In eigen beheer of door derden
• Transportbeslissingen beïnvloeden behandelingskosten
o Lossen op binnenschip vs vrachtwagen
o Deelhinterlandvervoer via spoor/binnenschip vs vrachtwagen
• In sommige gevallen zelfs verwaarloosbaar, vb: flat rate (vast tarief, afhankelijk van goederencategorie)
• Belang van de goederencategorie
• Intermodaal vervoer niet ideaal, want duurder door behandelingskosten: afladen container naar binnenschip duur dan
vrachtwagen
