ORTHOPEDAGOGISCHE INTERVENTIES
UDL
INLEIDING
Diversiteit als normaliteit
Diversiteit wordt al te vaak beschouwd als een abnormaal gegeven: alles wat afwijkt van de norm valt onder de
noemer ‘diversiteit’. Daarbij zien mensen zichzelf dikwijls als normaal, de standaard. De ander, die afwijkt van
die standaard, wordt dan gecategoriseerd onder één kenmerk, een zogenaamde ‘doelgroep’ (bv. migrant,
homo, kansarme, …).
Diversiteit is de norm, ermee omgaan is de uitdaging
Diversiteit
Brede invulling, alle manieren waarop we van elkaar verschillen
Verschillen in:
socio-economische status (SES), geslacht, leeftijd,etnisch-culturele achtergrond, beperkingen, anders- of
meertaligheid, interesses, thuistaal, kledingstijl, leertempo, competenties, enz.
Onveranderbaar, van bij de geboorte aanwezig <-> Veranderbaar, gedurende het leven
Zichtbaar <-> Onzichtbaar
Klascontext: competenties, interesses en leertempo
RELEVANTIE
Link met eerdere opleidingsonderdelen
Orthopedagogische werkvelden en beleid: inclusieve kinderopvang en inclusief onderwijs
Wat is inclusief onderwijs?
= onderwijssysteem dat de participatie an alle leerlingen mogelijk maakt,
ongeacht hun achtergrond of ondersteuningsnoden.
Wettelijk kader/regelgeving:
België bekrachtigde het verdrag van de Verenigde Naties voor de rechten
van personen met een handicap op 2 juli 2009 (aanname 2006 en ratificatie 2009).
Het VN-verdrag zegt dat aan de samenleving kunnen deelnemen en er deel van uitmaken een basisrecht is. Ook
toegankelijkheid is een basisrecht volgens het verdrag.
Artikel 24 vraagt aan de landen die het verdrag bekrachtigden om een inclusief onderwijs op alle niveaus en
voorzieningen voor een leven lang leren te waarborgen.
Dit houdt in dat landen redelijke aanpassingen moeten doen en doeltreffende maatregelen moeten nemen
opdat mensen met een handicap toegang krijgen tot het alle vormen van onderwijs en er ook effectief aan
kunnen deelnemen, zonder discriminatie en op voet van gelijkheid met anderen.
Om van inclusief onderwijs te spreken, moet de heersende diversiteit onder de leerlingpopulatie geaccepteerd
worden. Vervolgens is het de school die ondersteuning op maat aanbiedt en zich schikt naar de noden van de
leerling. Als laatste zet inclusief onderwijs in op het verbreden van het zorgaanbod op school, waardoor
aanpassingen voor alle leerlingen toegankelijk worden (Decreet Houdende Een Kader Voor Het Vlaams
Gelijkekansen-En Gelijkebehandelingsbeleid, 2008).
1
,Inclusief onderwijs
Europa Minder dan 2%
Noorwegen, Italië, Portugal, Lithouwen of Ierland 1%
(landen die volop inzetten op inclusief onderwijs)
België Meer dan 5%
Overzicht van het gemiddelde aantal leerlingen dat in het buitengewoon onderwijs zit. Dit is in Europa,
in België en in landen waar ze volop inzetten op inclusief onderwijs
Voordelen inclusief onderwijs:
Niveau leerlingen
1. Stimuleert positieve sociale contacten, integratie en vriendschappen
2. Verplicht om na te denken over ‘redelijke aanpassingen’, waardoor het recht op ondersteuning
verzekerd is.
Niveau leerkrachten
1. Vraagt om onderwijs af te stemmen op de stemmen en noden van de klasgroep, de leerkracht wordt
ontwerper van een uitdagende leeromgeving.
2. Scherpt de competenties van leerkrachten aan, door hun repertoire aan onderwijsstrategieën uit de
breiden.
3. Nodigt uit om samen te werken met verschillende partijen, wat leerkrachten stimuleert om samen,
met anderen te leren.
Wettelijke kader
UDL als kader om inclusief onderwijs werkelijkheid te maken
UDL ~zorgcontinuüm:
In de regelgeving vinden we UDL terug tussen de mogelijke handvaten/kaders om inclusief onderwijs mogelijk
te maken. Via Universeel ontwerp versterken we de brede basiszorg in fase ‘0’ van het zorgcontinuüm.
Fase 0 = leerkracht zorgt voor een leeromgeving die krachtig is en
waar leerlingen tot leren komen. Kinderen worden voldoende
uitgedaagd en ondersteund. De leerkracht is een spilfiguur.
Fase 1 = fase van de verhoogde zorg, er zijn extra
ondersteuningsbehoeftes aanwezig. De leerkrachten werken nauw
samen met het zorgteam en de ouders worden ook gezien als
deskundigen.
2
,Fase 2 = CLB wordt erbij gehaald en er wordt een handelingsgericht diagnostisch traject opgestart,
bijvoorbeeld: IQ test afnemen voor multidisciplinair onderzoek.
Fase 3 = geen mogelijkheden in het gemeenschappelijk curriculum -> individueel aangepast curriculum.
In de professionele bachelor in de orthopedagogie
o Nieuw dit opleidingsonderdeel sinds academiejaar 23-24
o Steeds meer studenten in het onderwijs
o Kunnen een groot verschil maken
o Nood aan meer handvaten en inspiratie
UDL: UNIVERSAL DISIGN FOR LEARNING
Oorsprong
Universal Design:
o Architectuur
o Gebouwen ontwerpen voor een zo divers mogelijke groep
o Winst: minder duur, mooier, efficiënter, groter bereik
Universal Disign for Learning
o Onderwijs: proactief, flexibel en breed toegankelijk
o Les(materiaal) ontwerpen voor een zo divers mogelijke groep
o Vertrekpunt: erkenning dat diversiteit de meerwaarde is
Winst UDL -> voordelen
1. verschillende onderwijsbehoeften van individuele leerlingen
2. positief effect voor de groep
3. eerlijker, geen ‘label’ nodig
4. daagt uit om de lat hoog te blijven leggen
5. zelf leerproces in handen nemen
6. redelijke aanpassingen realiseren
Jullie, al praktijkgerichte orthopedagogen in opleiding, aan zet
WIJ hebben dus werk SAMEN met de leerkracht (en
ondersteuner, zorgcoördinator,…)
Diversiteit is de norm, ermee vooraf, proactief ipv reactief
omgaan is de uitdaging, ONZE
verantwoordelijkheid! gaan we SAMEN creëren, organiseren, maken, …
voor verschillende gebruikers/kinderen
Wat als iedereen anders leert?
o Elke leerling/student is uniek in diens leren
o Nood aan duidelijk kader om op een gegronde manier in te spelen op die verschillen
Neurologische achtergrond en principes
= netwerken in de hersenen -> wisselwerking
3
, Voorbeelden:
Affectieve netwerk: ervaringsdeskundigen laten zijn, frans spreken op de markt, win-win tafel in kleuterklas bij
conflicten
Herkenningsnetwerk: bouwhoek in de kleuterklas uitbreiden, dagplanning, beebot -> stappenplan, bewegend
leren
Strategische netwerk: boekbespreking, knippen en knijpen (stressbas) in de kleuterklas, stappenplan in het
lager onderwijs
PSYCHODYNAMISCH ONTWIKKELINGSMODEL VAN DOSEN
INLEIDING
o Anton Dosen
o Kinderpsychiater en hoogleraar
o Jaren 70 -> verstandelijke beperking -> ontwikkeling van psychische problemen
4