ALGEMENE HEELKUNDE
INFORMATIE/INLEIDING
- Examen
o 2,5u
o 5 vragen
§ 1ste vraag wijst naar 1ste leerdoel
• Naam instrument, hoe te hanteren,…
de
§ 2 vraag over hechtmateriaal/hechtmethode
• Motiveren wrm bepaald materiaal kiezen en wrm bepaald hechtpatroon
§ 3de vraag over spoed
• Leerdoel 1 en 5 hierin verwerkt
§ 4de vraag: verhaal over wonde
• Hemostase en wond behandelplan uitleggen OF
• Fase wondheling en behandelplan uitleggen
• à je krijgt vraag over wondheling en hemostase!!!! (vraag 4 en 5 hierover gaan)
de
§ 5 vraag
Vertellen welk materiaal en waarom, hoe dit toepassen. Bv. vuil en contaminanten verwijderen, maar hoe dit
doen? Hoe spoelen, welke concentratie, hoe hechten,
ASEPSIE
- Wat ging fout in filmpje
o Haar los à haar gebonden
§ Mag niet in operatieveld hangen (hoeft dus daarom niet allemaal in kapje te zitten)
o Blote handen
§ Tijdens chirurgische ingreep: extra bescherming
§ Andere ingreep: niet steriel
o Geen mondmasker à wel mondmasker
o Juwelen à geen juwelen
o Mascara à geen mascara (bij fel knipperen kan dat vallen)
o Bewogen enthousiast/te wild à rustig, beheerst blijven (stof mag niet opwaaien)
KENMERKEN OPERATIERUIMTE
- Oude foto (want lichtbakken en niet computer gestuurd)
• Belangrijk: zo min mogelijk bewegen
o Aantal personen beperken +
o 1 deur (zodat niet als doorgang gebruikt worden) liefst met venster in zodat mensen kunnen zien
je bent bezig
- Operatieruimte met 1 deur en een voorbereidingsruimte
o Zodat vuile ruimte waar patiënt proper maken voor operatie
o Ruimte waar je je als chirurg kan opkleden
- Liefst zoveel mogelijke ruimtes
o Maar als op boerderij? à dan ruimte opdelen in verschillende ruimtes
1
,LOKALEN
• Operatieruimte
• Voorbereidingsruimte
• Ruimte voor chirurg
• Opslag steriel materiaal
• Recovery ruimte
VOORBEREIDING PATIËNT
- Tafel zodat daar alles steriel opgedaan kan worden (afbakening)
- Typisch voorbereidingsruimte
o Vuilbak: waar geschoren haren in kunnen
o Wasbak: je handen wassen + steriel zetten
o Stofzuiger: voor haren opzuigen
OPSLAGRUIMTE
- Steriel materiaal, verschillende opties:
- Rechtse foto: materiaal voorbereiden
- Linkse foto: links materiaal steriel
- Je kan werken met instrumenten trolley, maar belangrijk is opslag die afgeschermd is
o Best met glas zodat je het niet moet opendoen en kijken maar direct kan zien
- Op stickers datum geschreven + type pakket (weke chirurgie, ovariectomie) zodat je niet verder moet
zoeken
- 1 deur met glas, zodat zien wat ze aan het doen zijn
OPERATIE TEAM
- Ver genoeg van:
o Operatieveld
o Waar steriel materiaal is
o à omdat te hard spetteren tijdens handen wassen à dit bevuild worden à chirurgisch
veld/steriel materiaal niet meer steriel
§ Hoe dit vermijden?
• Diepe wasbakken = oplossing tegen spatten
• Komt op lendenhoogte zodat rest kleren niet bevuild kan worden
• Bediend met elleboog, voet of knie (vanaf elleboog zijn armen niet meer proper)
- Kledij/handschoenen, niet nabij:
o Operatieveld: want luchtverschuivingen
o Niet steriel als te dicht bij steriele instrumenten
OPERATIELOKAAL
- Moet onderhoudsvriendelijk zijn
o Overal afgeronde hoeken: is poetsbaar (anders vuil in hoekjes kunnen wegkruipen)
- Geen ramen
o Want mag niet open, anders tocht krijgen
- Zoveel mogelijk rollend materiaal
o Flexibele inrichting
o Kunnen wegschuiven om te poetsen
2
,- Klok
o Geen horloge mogen dragen/gsm
- Toegang beeldmateriaal
- Verwarming
o Ruimte moet 20-21°C zijn
§ Bij hittegolf: dan koelen
§ Kou: verwarmen
§ Moet voldoende vochtigheidsgraad (40-60%) hebben
• Te laag? à verdamping van lichaamsvloeistoffen
• Maagdarmtractus operatie: weefsel snel indrogen want vocht verdampen om
luchtvochtigheid bij te sturen
• à dus voldoende vochtig zijn voor verdamping tegenaan
- Verlichting vanuit 2 hoeken
o Voor geen schaduw
• Foto’s
o à zien afgeronde plint à goed kunnen schoonmaken
o Alles op wieltjes: voor nodige flexibiliteit + schoonmaken (zie foto boven)
o Rechts: scherm voor toegang beeldmateriaal
o à kan op examen gevraagd worden met foto
RECOVERY
- Moet warmer zijn
o Bij anesthesie: lichaamsT dalen, want regulatorische capaciteit patiënt gaat weg à op warmtemat
plaatsen (bijverwarmen)
§ Bij recovery ligt deze mat niet
§ Dus daarom hier warmer maken of voldoende doeken/bedding materiaal
- Zuurstof voorzien
o KHD onder inhalatie anesthesie gebracht à anestheticum gemengd met O2 dan à krijgen dit bij
want ademhalingsfunctie onderdrukt door anesthesie
- Rustig
o Zodat rustig kunnen ontwaken
- Veilig
o GHD na ontwaken hebben ataxie: nog niet gecoördineerde bewegingen kunnen uitvoeren
o Alle wanden beveiligd met stootkussens
§ Als dier omvervallen? à zich niet kunnen verwonden
DO’S AND DONT’S
- Beperkt geluid
o Luchtstromen kunnen naar patiënt gaan
o Aan zelfde kant staan en naar elkaar dan praten
• Filmpje: wat valt op
o Geen scheiding, precies in voorraadkamer
o Steriel materiaal ligt open en bloot (wel verpakt, anders niet steriel)
o Geen mondmaskers
o Veel scherpe hoeken
o Boeken, pc horen niet op deze plek
3
, § Enkel hechtmateriaal/steriel materiaal
o Inrichting ruimte niet ideaal
o Armband aan
o Instrumententafel chaotisch gerangschikt
o Afval op chirurgisch veld à moet in vuilbak
• Do’s en dont’s à bij fotoronde gevraagd!
VOLGORDE VAN INGREPEN
- Je wil vermijden dat je tussen elke operatie alles opnieuw moet poetsen
o Dus operaties plannen van proper naar vuil
- Wat zijn propere operaties?
o Niet-traumatische wonde
§ Bv. incisie
§ Is bewust gemaakt
o Geen penetratie van ademhaling, urogenitaal of spijsverteringsstelsel
§ Deze hebben eigen microflora, van zodra penetratie doorheen deze stelsels en zelfs al
minimale lekkage ben je dus minder goed bezig
§ Bv. ovariectomie: kleine schede bij tuber uterina = minimale lekkage maar is minder
proper dan incisie van huidletsel
- Gecontamineerde operaties
o Traumatische wonde = iets waar patiënt mee afkomt (heb je niet zelf gedaan
§ Bv. wonde hechten
- Traumatische wonde
o Bv. steekwonde
o Iets waar patiënt mee afkomt, gelinkt aan trauma maar nog niet te oud
o Trauma veroorzaakt wonde wat niet bewust is
o Snijwonde is eigenlijk ook incisie maar niet bewust
- Vuile wonde
o Wonde gelinkt aan trauma ouder dan 4u?
§ Want dan bacteriële flora in wonde exponentieel gegroeid à zo’n hoge aantallen dat als
vuil beschouwd wordt
- Tandheelkunde
o Vaak in voorbereidingsruimte gedaan
o Tandsteen verwijderen: je penetreert niets maar wel vuil materiaal à meer naar onder plaatsen
- Lijstje met operaties op examen krijgen
o Zelf plannen wat je eerst doet en waarom en hoe classificeren
SCHOONMAKEN
1. Schoonmaken voor desinfecteren
2. Desinfecteren met breed spectrum
o Juiste verdunning, T en contacttijd respecteren
3. Wegwerp schoonmaakmateriaal
4. Emmer droog bewaren
o Emmer omdraaien/ondersteboven
4
,VOORBEELD SCHEMA
1. Afstoffen met desinfectans
2. Beginnen met meest propere patiënt
3. Chirurgisch materiaal gebruikt/niet gebruikt maar wel opengelegen à verwijderen
4. Tafel en instrumententrolley afstoffen met desinfectans en zichtbare vuil verwijderen
5. Volgende patiënt
6. Laatste patiënt grondiger schoonmaken en desinfecteren
- En volgende dag opnieuw
CHECK LIST?
- Hiermee werken, zodat je niets vergeet
5
,STERILISATIE EN DESINFECTIE
ALGEMENE PRINCIPES
• Filmpje paard met cornage (in 20ste eeuw): operatie uitvoeren
o Paralyse van N. laryngeus recurrens langs links (want die gaat het verst) à 1 van KB niet kunnen
bewegen à stemband slap hangen en flapperen
§ Zakje van Morgagni wegnemen want zorgt voor littekenweefsel en zo stemband
aangespannen worden
o Buiten, afgebakend met hooibalen (paard wordt hierop gelegd)
o Scheren met blote handen
o Ontsmetten
o Doek met chloroform (niet precieze dosis dus)
o Paard op rug gedraaid
o Operatie met blote handen
à andere manier dan we nu zouden doen
• Principes van Halsted
o Verschillende principes beschreven: 1 hiervan is asepsie
o Leefde in deze tijd
DEFINITIES
• Asepsie
o Gaat over levend wezen
§ Chirurgisch veld aseptisch maken
o Materiaal: sterilisatie en desinfectie gebruiken
• Sterilisatie: verwijderen van alle micro-organismen
o Gebruiken bij instrumenten en ruimte
o Iets dat zaken gaat penetreren? à mogen geen MO op zitten à dus steriliseren
• Desinfectie: verwijderen van pathogenen
o Doen bij stethoscoop
o Gebruiken bij instrumenten en ruimte à gericht naar niet-levende materie
§ Schadelijker voor levende materie
- Soms desinfectie/sterilisatie à bij endoscoop
INSTRUMENTARIUM
- Instrumentarium
o Waarvoor materiaal gebruiken?
o Als invasie ingreep doen? à dus risico op introduceren micro-organismen, dan instrumentarium
moet steriel zijn!
- Stethoscoop
o Op huid komen
o Af en toe schoonmaken en ontsmetten
- Endoscopen
o Tussensituatie
o Als oppervlakkig in mondholte blijven (mondholte uitgebreide flora) à niet steriliseren
o Tot in dunne darm, trachea gaan? à veel dieper gaan, niet zo beladen met bacteriële flora à wel
steriliseren
o Dus zit op tweesprong (ertussen)
6
,STERILISATIE CHIRURGISCH MATERIAAL
- Instrumentarium, 2 manieren:
o Chemisch
o Thermisch
o à schoonmaken zeer belangrijk bij beide manieren
§ Onmiddellijk schoonmaken als je het kan doen
§ Niet onmiddellijk kunnen schoonmaken? à alles openleggen, scharnieren open en dan
in water leggen
• Zo kan organisch materiaal eraf weken
o Al het materiaal op instrumententafel (ook al is het niet gebruikt geweest) à gecontamineerd!
§ Allemaal schoonmaken (ook al is niemand eraan geweest)
§ 2 manieren:
• Onmiddellijk
• Niet onmiddellijk
§ Reinigen met de hand
• Gebruik maken van pH neutraal detergent
• Zachte borstel
• Speciaal borsteltje gebruiken voor holle instrumenten
§ Gebruik maken van ultrasone reiniger
• = soort van bakjes, hierin detergent doen à bakjes trillen
o Detergent en trillen van bakjes: zorgt voor alles losschudden van
instrumenten
o 5-10 min laten trillen
o Na reinigen nog doen, want detergent mag niet achterblijven (soms EZ
inzitten)
o Controleren instrumenten of ze nog werken
THERMISCHE STERILISATIE
D11
¨ Thermische sterilisatie
o Gebaseerd op fysieke principes, hierin 2 manieren:
§ Droge hitte
• In gewone oven
• Minder efficiënt
• Wanneer stoom niet mogelijk is, dit gebruiken
§ Stoom = vochtige hitte
• Sneller denaturatie van EIW krijgen à ook EIW van MO à kunnen dan niet
overleven
• Dit dus meest frequent gebruikt
• In autoclaaf gedaan
o Gamma stralen à niet in DGK praktijk
§ Wel voor hechtmaterialen te steriliseren in bedrijf
D14
- 2 vormen autoclaven
o Klassieke systeem
7
, § = oude systeem
§ Hierbij lucht vervangen door stoom
§ Stoom komt van boven binnen en gaat lucht via onderen eruit duwen
§ Nadeel
• Lucht kan in holle instrumenten zitten, waardoor dit niet goed gesteriliseerd
wordt
• Duurt even voordat lucht vervangen is à langdurig proces
o Vacuüm
§ = recente toestellen
§ Eerst alle lucht weggezogen (ook uit holle instrumenten) à vacuüm ontstaan
§ Hierna wordt pas stoom in autoclaaf gebracht
§ Dit duurt normaal even lang
§ Als deur sluiten? à cyclus starten en op korte tijd ruimte ontdaan van lucht, vacuüm
§ à dan ruimte gevuld met stoom
§ à laat kortere cyclus toe: flash sterilisatie
• Via indicatoren controleren of stoom materialen heeft gesteriliseerd
VERPAKKING ~ METHODE D14
» Bij autoclaaf: materiaal verpakken
o Verpakken in papier of katoen
§ Allerlei vouwmanieren om dit uit te
oefenen
o Vandaag frequenter: plastic zakjes gebruikt
§ Zie foto: verpakking met papier rondom
doos waarin gaten zitten
• Stoom doorheen papier en door gaten van doos
§ Zie foto: etui met plastic aan ene kant en aan andere kant papier met poriën
• Stoom doorheen papier en in zakje terecht komen en in instrument steriliseren
• Voordeel zakjes:
o Je ziet wat je daarin hebt zitten
- Belangrijk: zoveel mogelijk reinigen zodat al organisch materiaal weg is en stoom goed ter plaatse geraakt
o Dit willen controleren: indicatoren gebruiken of iets in autoclaaf heeft gezeten of niet
§ Soort van chemische indicatoren = bepaalde moleculen die, wann bepaalde T bereikt is,
van kleur veranderen
o Kleuromslag vertelt: toestel heeft tot die T verwarmd
§ Kleuromslag zegt enkel dat machine heeft gewerkt zoals zou
moeten
• Normaal, nog niet gesteriliseerd: nog wit
• Proces gelukt? à zwarte streep
o Kleuromslag zegt niet of instrument steriel is
• Aan buitenkant van pakketje: weinig gevoelige kleven die niet snel reageert
• En eentje op moeilijk bereikbare plaats
o In pakketjes tussen instrumenten
o Als T hier niet bereikt wordt? à kleur niet veranderen
§ Het is makkelijker om aan buitenkant T te bereiken dan
binnenin
8
,CHEMISCHE INDICATOREN D15
¨ Chemische indicatoren
o Kleuromslag bij vochtige warmte
o Ethyleenoxide: kleuromslag als blootstelling lang genoeg bij speciale autoclaven
o Zeggen alleen dat het toestel heeft gewerkt zoals het zou moeten werken
o Systematisch iedere keer gebruiken
BIOLOGISCHE INDICATOREN D16
¨ Biologische indicatoren
o = betrouwbaarder
o = buisjes/samples met extreem resistente MO die niet pathogeen zijn
§ Die buisjes met resistente sporen ergens insteken à sterilisatieproces doorlopen en
eruit halen à met agar incuberen à flora groeien? à sterilisatie niet gelukt, MO niet
dood
o Biedt meer garantie dat sterilisatie gelukt is à MO dood
o Als onderhoudsregelmatige controle doen, niet elke dag
STERILISATIE CHIRURGISCH MATERIAAL
D17
- Linkse foto
o Op zakjes al boven indicator
§ Instrument erin en indicator van kleur omslagen
ASEPSIE
D18
- Grootste bron van contaminatie:
o Patiënt
§ Grootste bron van contaminatie
o Chirurg, assistent
o à zo min mogelijk laten zijn
o à iets doen in mondholte, dan volledige scrub doen à nee
§ Dus aanpassen aan soort ingreep
D19-20-21-22
- Hoe chirurgisch veld zo aseptisch mogelijk maken?
o Desinfectans/antiseptica gebruiken:
§ Jooddragende stoffen hiervoor nodig
• = Tensio actief à zorgt dat bepaalde organische materialen kapotscheuren
§ Bisguanidine, bv. chloorhexidine
§ 70% alcohol gebruiken
o Gebruiken niet alleen voor ontsmetten chirurgisch veld, ook voor chirurgisch materiaal
desinfecteren
- Meeste rekening houden met
o Urine, faeces, haren
9
, - Urine
o Dieren op voorhand dit laten doen of blaas manueel leegduwen in voorbereidingsruimte en
waarom?
§ Irriterend, zorgt voor verweking huid, operatiedoeken nat en dus makkelijker MO
capteren
- Faeces
o Manueel verwijderen
§ In deze regio (naast rectum)à beursnaad plaatsen zodat geen ongelukken tijdens
operatie gebeuren
- Haar
o Via tondeuse zodat minste schade aan huid
o Huid opspannen
o Met haarrichting mee scheren voor gros verwijderen
o Daarna tegen haarrichting zodat haar kort genoeg
o Scheermesjes nadeel:
§ Huid beschadigen, geeft micro-letsels (zelfde bij chemisch ontharingsmiddel, maakt huid
poreuzer à niet aangewezen)
D24
- Scrubben operatieveld
o Bedoeling: zoveel mogelijk vuil en losliggende dode huidcellen verwijderen
o Hiervoor anti-septische zeep gebruiken
§ Voor oplossen organisch materiaal (detergerende werking)
§ Ook contaminanten kwijt geraken
§ Bij oor opletten met povidone jodine
o Hoe scrubben?
§ Centrum operatieveld (waar je snijdt) moet properste zijn, hier aankomen en dan
cirkeltjes naar buiten toe maken
• Niet teruggaan want dan smeer je het terug uit
• Beginnen in centrum en zo naar buiten
• Of in vierkantjes doen
D25
- Ontsmetten operatieveld
o Hoe?
§ Met alcohol
• Met spuitflacon
• Met gaasjes die je in alcohol drenkt (en dan zelfde procedure)
D26
- Positionering
o Veld proper gemaakt, nu patiënt positioneren
§ Ervoor zorgen dat patiënt goed ligt door: opgerolde handdoek
o Scrub en ontsmetten doen als dier al gepositioneerd is
D27
- Draping = chirurgische doeken, extra bescherming tussen jou en patiënt
10
