100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na betaling Zowel online als in PDF Je zit nergens aan vast
logo-home
Samenvatting - Sociologie en Rechtssociologie (1BA, semester 1) €7,99
In winkelwagen

Samenvatting

Samenvatting - Sociologie en Rechtssociologie (1BA, semester 1)

 74 keer bekeken  0 keer verkocht

Een volledige samenvatting van de te kennen leerstof voor het examen van Sociologie en Rechtssociologie in januari.

Voorbeeld 4 van de 56  pagina's

  • 2 januari 2024
  • 56
  • 2023/2024
  • Samenvatting
Alle documenten voor dit vak (4)
avatar-seller
sterre50
Sociologie en rechtssociologie
Prof. Dr. Niels van Dijk

Wat is recht? 1
(1) Juristen – geheel van regels uit bronnen (wetten, algemene principes, gewoonten)
Deze regels worden toegepast in praktijk van rechtspraak en rechtsleer
(Bronnen vormen structuur met hiërarchische ordening) => systeem is consistent
INTERN PERSPECTIEF
(2) Filosofisch – natuurrecht (universeel geldend recht dat van nature wordt gegeven,
we zijn rationele mensen met basisrechten vanaf geboorte)
 Waarden en idealen als systeem die het sociale leven moeten structureren en zorgen
voor werking van goede maatschappij
(3) Sociologen – Welke rechten hebben we daadwerkelijk, niet een logisch ideaal maar
een sociaal fenomeen


Recht NAUW = msppelijke Recht BREED = geheel van
controle uitgeoefend door collectieve gedragingen en
instituties normen die sociaal leven
Tegenmacht wordt structureren = focus op ms
gevormd tegen ms Hoe we worden beïnvloed
door die regels


Law in books (juristen) vs Law in action (sociologen)
Studie van de wederzijdse beïnvloeding van recht en samenleving
 Law in the books
Juristen die puzzels oplossen via rechtsbronnen
Wetteksten, vonnissen, bevoegdheden, argumenten, oplossingen
 Law in action
Functioneren van de juridische instituties in de maatschappij
Totstandkoming, effecten, praktijken, problemen

Rechtssociologie is een empirisch discipline (= gebaseerd op ervaring en waarneming) waar
het recht wordt gezien als sociaal verschijnsel als product van menselijke interactie
Wisselwerking tussen recht en maatschappij onderzoeken

(1) Sociale productie = welke invloed heeft de maatschappij op de wijze waarom recht
tot stand komt. Recht is geen natuurverschijnsel, maar een product van menselijk
handelen. Hoe komt het recht tot stand?
(2) Sociale werking = welke effecten heeft het recht op de maatschappij, Wetten komen
tot stand en gaan een werking uitoefenen op de maatschappij. Handhaving? Volgen
mensen de regels?

Sociale productie van het recht
Interne formele bronnen van het recht

,Totstandkoming van recht:
- Wetgeving: expliciete regels
- Rechtspraak
- Doctrine: artikels schrijven -> rechtsdoctrine (wordt naar verwezen in uitspraak)
- Gewoonterecht: gewoonten die de wet herkent heeft
- Algemeen rechtsbeginsel: zo algemeen geldend dat er ook beroep op wordt gedaan

Maatschappelijke bronnen
1. Politieke machtsverhouding
(Recht -> wetgeving -> parlement -> politiek) =< recht is product van politieke
besluitvormingsprocessen in een land
 Spreekt tegen want recht wil zo weinig mogelijk met politiek te maken hebben voor
onpartijdigheid)

 Publieke machtsfactoren
- Politieke partijen (debatten, compromissen => totstandkoming wet)
- Ambtenaren (onzichtbare factor) bereiden werk voor
- Bestuurders: De mate waarin het bestuur gevolg geeft aan rechterlijke
uitspraken en zich houdt aan de eigen regels (rule of laws) is in belangrijke mate
afhankelijk van politieke wilsvorming. Nationaal of lokaal niveau.

 Private machtsfactoren
- Lobbyen: belangengroepen (soc en pol macht ontmoeten elkaar)
- Vakbonden = middenveld
- Milieuorganisaties

 Internationale politiek
- Verdragen, Wereldhandelsorganisaties hebben allesmaal invloed op
totstandkoming wetten

2. Economisch-technologische ontwikkeling
Invloed van de bepaalde wijze waarop een maatschappij is georganiseerd op de wijze
waarop recht is georganiseerd => idee van eigendom en contracten

Technologieën en wetenschap hebben enorme invloed op maatschappij & dienen vaak
gereguleerd te worden
 Recht evolueert enorm door evolutie recht

3. Juridische professionals (instituties waaraan men zich dient te houden)
(1) Rechtspraak: wordt op bepaalde wijze georganiseerd, wetten krijgen pas effect
als ze wordt toegepast. Kan op papier staan maar krijgt maatschappelijke
betekenis als die daadwerkelijk gebruikt wordt
(2) Advocatuur: internationale bedrijven en instituties die regels toepassen
(3) Ambtenaren: regels toepassen bij de overheid

4. Rechtsopvattingen burgers

,Rechtssociologen gaan onderzoeken welke wetten burgers werkelijk kennen en hoe ze aan
die kennis geraken, alsook hoeveel vertrouwen burgers hebben in juridische instituties =>
bij geen vertrouwen groot probleem want recht = groot draagvlak
- Verkiezingen: politici verkiezen die de wet tot stand brengt
- Demonstraties (Dutroux)

Sociale werking van het recht
Effecten van recht op de samenleving (bedoeld en onbedoeld)

Iedereen kent de wet Juist niet, bestrijden
Iedereen gehoorzaamt de wet van assumpties

Anti-instrumentalisme
= tegen het intentionalisme van de wetgever

Wetten hebben vaak andere gevolgen dan de wetgever beoogd => sociologen kijken welke
redenen dit zijn en de daadwerkelijke effecten die de wet had

Sociologische analyse gaat de normatieve veronderstellingen van wetgeving na en vergelijkt
deze met sociale werking
- Op welke manieren beroepen sociale groepen op rechtsregels om hun belangen te
helpen (mobiliseringstheorieen)
- Wat zijn de typen van handhaving die door ordehandhavers kunnen worden
gehanteerd (handhavingstheorieen)


Hoe bereikt recht de burger?
Niet Staatsblad => wel bereikt mensen via filterende instituties met eigen interpretatie van
de boodschap van de wetgever
- Media = tv, radio, kranten, internet
- Intermediaire organisaties: werkgever, vakbond
Regels worden geselecteerd en doorgegeven vanuit organisationeel belang

Sociale verbanden op het recht
Semi-autonome velden
= maatschappelijke middenveld verbanden die hun eigen informele normen hebben die zei
kunnen handhaven (eigen rechtssysteem) met eigen verhouding tot het formele recht
 Als die tegen gaat tegen formele wet ontstaat er frictie met wetgever

Voor jurist geldt het recht, socioloog kijkt of het verschil maakt
Bottom-up perspectief: sociale werking vanuit maatschappij
Top-down perspectief: vanuit de bestuurder

, Juridisering
Toenemende rol van et recht in de maatschappij
Relatie met opkomst en uitbouw van Rechtstaat en Verzorgingsstaat

Rechtstaat
Acties van de staat gebonden aan de wet
 Juridisch vastgelegd om staatsmacht te legitimeren
 Nationale rechtstaat belangrijkste producent van het recht (wetten, decreten)
 Opkomst recht van private instellingen: contracten, polissen, voorschriften

Verzorgingsstaat
Reguleren van het welzijn van de burgers (sociale zekerheid, onderwijs, gezondheid)
Uitbouw: regels over milieu, veiligheid, mensenrechten
 Positieve rol: emancipatie zwakkere groepen
 Kritiek op juridisering: formalisme, kosten

Juridiseren van de samenleving
 Belang van recht in samenleving neemt toe
 Bekijken vanuit een extern perspectief naar interactie recht en samenleving
(Vooral regelgeving en procesvoering)
 Sterkere juridische greep van de overheid op samenleving op alle domeinen
 Welvaartstaat

Verschijnselen: toename aantal
• Juridische actoren
• Afgestudeerde juristen
• Rechtszaken
• Wettelijke regels
• Verzet tegen overheidsbeslissingen
• Regeldruk

Juridisering tussen landen (Cultuur, Economie & politiek, Juridische infrastructuur)
Cultuur
Tegenstelling Japan - VS
Hoeveelheid rechters en advocaten hoger in VS
 Andere wijze met conflicten omgaan
 Japan heeft schaamtecultuur: geschillen worden niet openbaar gemaakt

Economische ontwikkeling
Ontwikkelingslanden vs post-industriële landen
 Overheid niet geëvolueerd tot herverdelende machine
 Minder belangengroepen die wetgeving afdwingen

Juridische infrastructuur
• Toegang tot recht.
• Verplichte bijstand advocaat.
• Alternatieven wetgeving.

Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:

√  	Verzekerd van kwaliteit door reviews

√ Verzekerd van kwaliteit door reviews

Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!

Snel en makkelijk kopen

Snel en makkelijk kopen

Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sterre50. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 52510 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€7,99
  • (0)
In winkelwagen
Toegevoegd