Samenvatting
Samenvatting RZL (geschiedenis)
Samenvatting RZL (geschiedenis): cursustekst en lessen/powerpoints
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 68 pagina's
Voorbeeld 4 van de 68 pagina's
In winkelwagen
Voorbeeld van de inhoud
Religie, zingeving enlevensbeschouwing
1.Inleiding
Interview Ernst van den Hemel
o Vraag: waarom aandacht geven aan religie? doorlezen!
o Hoort religieonderwijs thuis op school?
Vraagstelling
o Rol v godsdiensten in samenleving
o In welke mate kennis nodig v levensbesch/rel systemen om wereld vandaag
te begrijpen
o Hoe reageren ze op secularisering en globalisering
o Hoe bouwen aan ‘beschaving vh samenleven?’
Focus
o Theopolitics: invloed religie op internationale kwesties
o Monotheïstische godsdiensten: vooral christendom & islam
o Europa, MO, Afr
2.Secularisatie, desecularisatie,
hersecularisatie, globalisering
Welke rol spelen religies in hedendaagse samenlevingen? Is er sprake van voortschrijdende
secularisatie, desecularisatie, hersecularisatie? Welke rol speelt de globalisering en de
migratie bij deze fenomenen?
2.1. Secularisatiethese
= neemt de rol van religie af in moderne, geïndividualiseerde samenlevingen met een
liberale democratie, naarmate de levensstandaard toeneemt, naarmate een seculier-
wetenschappelijk publiek vertoog aan belang wint, en de emancipatie van het individu en
groepen veld wint (bv vrouwen, LGBTQ).
Belang v godsdienst neemt af op 2 gebieden
o Op maatschappelijk niveau: door scheiding van kerk en staat krijgen religieuze
instituten minder vat op het sociale leven
bv. CM (band enkel nog in naam)
o Op individueel niveau: individualisering van zingeving maakt religie minder
relevant
bv. mensen stellen zingeving uit # bronnen samen vandaag
Sociologen
o Vroeger: Max Weber, Emile Durkheim, Peter Berger
Berger: The Sacred Canopy: Elements of a Sociological Theory of
Religion, 1967 1 vd grote werken vd secularisatiethese
o Recent: Steve Bruce: Secularization in the West
, Cultuuromslag van 1968
o Afscheid v autoriteit, traditie in samenleving
o Democratiserende, emancipatorische tendensen
André Glücksman La troisième mort de Dieu (2000)
o Vooral de grote rampen van de twintigste eeuw (Verdun-Auschwitz-Rwanda)
het geloof in een voorzienige en goede God een definitieve knauw hadden
gegeven
o Dus anders dan de klassieke secularisatiethese
1ste dood: Christus aan het kruis
2de dood: doorzetten v verlichte ideeën
3de dood: grote kwaad in de 20ste eeuw
Einde klassieke these: 1989 ‘godsdienst leek maatschappelijk randverschijnsel’
o Comm wereld: geen godsdienstvrijheid
N-Korea: bezit v Bijbel of Koran verboden
Eritrea
o Westerse wereld: secularisatie (Berger) en crisis vh Godsgeloof (Glücksman)
o “godsdienst als iets dat zou verdwijnen?”
2.2. Verfijning secularisatithese
Kritiek: te versimpeld en veralgemeend godsdienst verdween niet
Denkers
Harvey Cox: Religie in de Stad van de mens (1984)
o Godsdienst id moderne grootstad nt zo dood als we dachten
José Casanova: Public Religions in the Modern World (1994)
debat verfijnen: 3 niveaus v secularisering onderscheiden
o Scheiden van politieke en religieuze sfeer
o Verminderen v belang v (geïnstitutionaliseerde) religie
o Privatisering v religie (= problematisch)
Ook de Kesel vindt dat
Charles Taylor: A Secular Age (2007)
seculiere staat belangrijk om samenleven # godsdiensten mogelijk te maken
debat verfijnen over seculiere staat: verschil doel – middel
o Doelstelling: bevorderen wederzijdse respect/gewetensvrijheid
o Middel: scheiding kerk – staat
Soorten secularisme (~Taylor)
Republikeinse (Franse) model: nadruk op middelen en dus neutraliteit vd Staat en de
overheid (laïcité)
Liberale (Angelsaksisch) model: nadruk op doelstelling en pragmatische omgang m
middelen
In praktijk: continuüm Ieder systeem ontwikkelt eigen tradities
o bv. Belgische model heeft trekken v beiden
Onder meer door de verzuiling: verkaveling Belgische staat
Linguïstisch
, Ideologisch-levensbeschouwelijk: kath – soc – lib
o Mutualiteit
o Onderwijs
o Zorgsector
2.3. Desecularisatie
Desecularisatie: paradigmawissel met einde KO
Dat stelde dat de secularisatie niet alleen niet had geleid tot het verdwijnen van de
godsdienst, maar dat het atheïsme zelf op zijn retour was.
Titels en auteurs
Gilles Kepel: La revanche de Dieu (1991)
o Over oorlog in Joegoslavië
o 1 vd eersten die terugkeer v rel-cult krachten had gesignaleerd
o Wraak v God die lang uit de wereld was gebannen
Mickletwait en Woolridge: God is Back (2009)
o Hoofdredacteurs The Economist (was heel liberaal-seculier)
Wanneer terugkeer v religie begonnen? 1978
Iraanse Revolutie
o Seculier en op westers gerichte sjah van de macht gegooid door oude
religieuze persoon Khomeini (conserv-sjiit)
Verkiezing Johannes Paulus II
o Poolse kardinaal Karol Wojtyla
o Hielp aan ontmanteling communisme
<-> Andere auteurs (Malouf en Graziano): 1967 (Zesdaagse Oorlog in Israël)
o Arabische wereld snel overvleugeld op militair vlak door Israël
o Seculiere pan-Arabische gedachte vs islamisme
In westerse cultuur complex plaatje: terugkeer die in islamitische wereld heel duidelijk is, is
meer complex ih westen (wel bv. Orban: staat m christelijke traditie)
Enerzijds: Secularisering/geloofsaval zet door
o Radicaal atheïsme v Richard Dawkins
o Christopher Hitchens, Sam Harris
o The God Delusion
Anderzijds: Hernieuwde waardering voor rol godsdienst door nt-gelovige
wetenschappers
o Mc Guire: Het goddelijke brein
o Alain de Botton: Religion for Atheists
Zwitserse socioloog
Waarde van religie voor ongelovigen: sociaal nut
Anderzijds: hang naar sacraliteit/spiritualiteit is terug (emotioneel/privé)
o Samen m wantrouwen vr geïnstitutionaliseerde godsdienst
, Evolutie P. Berger: The Desecularization of the World (1999) term bij hem gemunt
“Ik heb mij vergist. De wereld is niet aan het seculariseren als een nt te stoppen trein. Ik
zie een desecularisatie.” Twee redenen waarom hij zich heeft vergist
West-Europese uitzondering
o Secularisatietrein dendert er wel voor
In rest vd wereld meer vormen v desecularisatie
o Dacht dat Europa vooropliep en dat rest vd wereld zou volgen
Maar eigenlijk was W-Europa net de uitzondering
Zelfs heel de westerse wereld
Bv. in VS zowel secularisering (oostkust) als desecularisering
Academische bias (confirmation bias)
o Alle academici dachten zoals ik: rol v religie voorbijgestreefd
o Ik leefde in een soort academische bubbel die me blind maakte voor de rest
Evolutie Jürgen Habermans:
Van: marxistische godsdienstcriticus (controle, aliënatie…)
o Machtsmiddel om arbeidersklasse koest te houden en te vervreemden van
waar het echt om te doen is
o Opium van en voor het volk
Tot: positieve attitude tov sociale rol v religie
o Gesprekken met kardinaal Ratzinger (later Benedictus XVI (2004) )
Oude marxist tov oude pantserkardinaal
Hebben het over rol v religie id samenleving
Laat evolutie v Habermans zien
o Nieuwe visie
Religieuze argumentatie mag in publieke debat
Best wel zo rationeel mogelijk verwoorden
Geen absolute voorwaarde in publiek debat
Wel must bij formele beslissing bv. bij parlementair debat
2.4. Hersecularisatie
Recente trend: volgens recente cijfers zou de trend in de meeste landen inmiddels weer zijn
omgedraaid
World Value survey (2007-2019): speelt God een belangrijke rol in uw leven
Terugval grootst in VS
o Volgens Inglehart gevolg v misbruik en gebruik v religie in pol strijd
o Uitgerekend het land dat het langst uitzondering vormde op
secularisatietheorie
Slechts enkele landen waar het toeneemt (India, Bulgarije, Moldavië, Rusl, N-Zeel)
o India: Hindoe-nat BJP-partij v premier Narendra Modi
o Oost-Europese orthodoxe landen
Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:
Bewezen kwaliteit door reviews
Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!
In een paar klikken geregeld
Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.
Focus op de essentie
Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper vknn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 68175 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen