Vorm & functie: dieren
1) Bescherming: het integument
a) Inleiding
Het integument:
- Barrière tussen de buitenwereld en organisme
- Bescherming tegen fysische en chemische stress en allerlei micro-organismen
- Vervult regulerende functies
- Belangrijke bron voor sensorische input
b) Invertebratenintegument
- (eenlagige) epidermis + niet-cellulaire cuticula
Arthropodencuticula:
- Meerdere lagen (epi- en procuticula) van composietmateriaal
- Functies zijn meervoudig:
o Exoskelet waarop spieren insereren
(bewegingsapparaat)
o Beschermt tegen externe factoren
o Transport van epidermale secreten doorheen
cuticula
o Reservoir voor metabole afvalproducten
o Mechano- en/of chemoreceptoren als al of niet
articulerende cuticulaire structuurtjes (setae of
haartjes, microtrichia)
- Cuticula is niet altijd verhard
c) Vertebratenintegument
Integument = meerlagig hoornepitheel bovenop een dense dermis (bindweefsellaag)
i) Vissen
- Keratinisatie of verhoorning uitzonderlijk
- Epidermis met vele muceuze klieren
- Functies slijmlaag:
o Verhindert waterverlies
o Beschermt tegen parasieten en micro-
organismen
o Reduceert de hydrodynamische weerstand
- Dense laag van de dermis bestaat uit collageenvezels
helicoïdaal rondom het lichaam
o Dermis als soort exo-tendon of pees
functioneren
o Ontstaat hydrostatisch skelet
o Hoek van ongeveer 45° (50° maximale
spanning, spieren moeten kunnen opspannen
en ontspannen)
- Integumentdifferentiaties:
o Schubben zijn derivaten van de dermis
1
, ▪ Dunne acellulaire, lamellaire beenplaatjes die
ontwikkelen in elkaar overlappende huidplooien
▪ Meestal niet verkalkt en vertonen groeiringen
o Ctenoïde schubben dragen aan de caudale rand
kleine tandvormige uitstulpingen
o Cycloïde schubben niet
o Schubvorming vertoont bij aantal recente en fossiele
soorten gelijkenis met vorming tanden
o Cosmoïde schubben bestonden uit:
▪ Dikke laag spongieus (of vasculair) been
bovenop
▪ Dunnere laag lammelair been
▪ Laagje cosmine aan buitenzijde
o Ganoïde schubben heeft als laag glazuur ganoïne
o Placoïde schubben lijken in opbouw volledig op
tanden
▪ Met glazuur bedekt dentine
▪ Rol in weerstandsreductie
ii) Amphibia
- Huidopbouw is eenvoudig
- Lichte keratinisatie treedt op
- Grotere muceuze klieren ingedaald in dermis:
o Bescherming
o Secreet houdt huid vochtig > waterhuishouding en
respiratie
- Granulaire klieren produceren gif
- Dermale schubben nu enkel nog als rudimenten bij
sommige apoda
iii) Reptielen
- Hoornige schubben
- Epidermis bestaat (bij hagedissen en slangen) uit twee
generaties dermis boven elkaar:
o Buitenste generatie: zwaar gekeratinizeerde
cellen boven actieve cellen
o Onderste generatie: ontwikkeling onvolgroeide
binnenste epidermis
- Vervelling (ecdysis):
o Start keratinisatie van bovenste cellen binnenlaag
o Onderste cellen buitenste generatie ondergaan
autolyse
o Fissiezone ontstaat en buitenste epidermisgeneratie wordt afgeworpen
- Klauwen ook hoornderivaten
- Dermale verbeningen kunne epidermale schubben ondersteunen > osteodermen
o Beenplaten van schildpaddencarapax en plastron > gemodificeerde osteodermen
o Gastralia: ribvormige verbeningen (niet verwarren met echte ribben!)
2
, iv) Vogels
- VEREN:
o Ontstaan vanuit epidermale papil die bovenliggende epidermis
omhoog drukt
o Veren zijn gemodificeerde schubben (ontstaan op dezelfde manier)
- Bouw van de veer:
o Stratum germinativum vormt rondom papil en baard van
de eerste baarden van de veer
o Schacht (rachis) en spoel (calamus)
o Baarden en baardjes zich tot een vlag ontvouwen
o Veren ontstaan alleen ter hoogte van de pterylae
- Bek van vogels is een hoornderivaat ter hoogte van de verlengde
benige boven- en onderkaak
v) Zoogdieren
- Haar zijn keratineuze filamenten
o Ontstaat vanuit een epidermale ingroeiing in de
onderliggende dermis
- Haar en schubben zijn onafhankelijk van elkaar
- Differentiaties van het integument:
o Nagels, klauwen en hoeven:
▪ Unguis of nagelplaat
▪ Nagelmatrix en -bed komen overeen met
stratum germinativum
▪ Epinychium: stratum corneum of nagelriem
▪ Hyponychium of subunguis sluit vooraan de
groeve onder nagelplaat af
▪ Nagels > vlakke klauwen
o Runderhoorn: gekeratiniseerde schede rondom benige
axis
o Gewei hertachtigen: benige (dermale) uitgroei van de
schedel
o Hoorntjes Giraffidae: verbeende kraakbeenprocessi
die met schedeldak versmelten
o Hoorn neushoorns: bundeling van dikke stevige haren
- Aanwezigheid van chromatophoren: kleurdragende cellen
o Afkomstig van neurale kamcellen
o Melanophoren (zwart pigment): rol bij wisselen van kleur
▪ Zwart pigment verspreid andere kleurcellen
gemaskeerd
▪ Hormonaal of nervaal aangestuurd
▪ Berust op spierwerking
- Structurele kleuring: oppervlakte structuurtjes breken het opvallende
licht en produceren iriserende kleuring die verandert met de hoek van
observatie of lichtinval
3
, 2) Ondersteuning en beweging
a) Inleiding
Het musculo-skeletale systeem staat in voor ondersteuning en beweging van organismen. Skeletsystemen
kunnen intern of extern zijn of hydrostatisch zijn.
i) Het vertebraten-skelet
- Endoskelet:
o Eerst verschijnt notochorda: centrale steunstaaf
> stevigheid
o Rest is in aanleg kraakbenig en wordt al dan niet
vervangen door beenweefsel (kraakbeenbeen)
- Exoskelet:
o Dermale of intramembraneuze beenderen
o Schedelbeenderen die dermaal zijn van
oorsprong dan spreekt men van dekbeenderen
o Epidermale derivaten kunnen ook tot exoskelet
worden gerekend
ii) Vertebraten-skeletspier
Spieren > spierbundels > spiervezels (cellulaire niveau) > myofibrillen > myofilamenten (actine en myosine)
Laat spiercontractie toe: sliding-filament-theorie
Berust op cross-bridge cycling
(zie notities en lessen histologie voor gedetailleerdere werking)
b) Spier-mechanische (fysiologische) eigenschappen
i) De lengte-tensie-relatie
Lengte-tensie-relatie van isometrisch (geen lengteverandering) op
sacromeerniveau verklaren?
- Cross-bridge theorie
- Krachtoutput is maximaal wanneer er maximale overlap is tussen de
myosisine- en actinefilamenten > het aantal cross-bridges is maximaal
- Bij grotere sarcomeerlengte wort aantal kleiner en krachtoutput neemt
af
- Bij kortere sarcomeerlengtes gaan actinefilamenten overlappen >
minder functionele cross-bridges > krachtoutput neemt af
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jolienvanaelst. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.