In deze samenvatting worden de volgende onderwerpen belicht:
- Wat is gedrag
- Therapietrouw
- Cognitieve gedragstherapie
- Mindfullness
- Zelfmanagement
En andere onderdelen die in de lessen van gedrag van de minor gedrag bij leefstijl en gezondheid zijn benoemd.
Week 1: Wat is gedrag?
Belang kennis van gedrag
- Gezondheidsprobleem wordt vaak mede bepaald door menselijk gedrag
- Waarom gedragen mensen zich zoals ze zich gedragen?
- Hoe kan het gewenste gedrag worden bevorderd?
- Dus: inzicht in de achtergronden of determinanten van gedrag is noodzakelijk voor
een succesvolle behandeling
Wat is gedrag?
Gedrag is:
- waarneembare handelingen (direct waarneembaar voor anderen en jezelf)
- niet-waarneembare handelingen (innerlijk gedrag, gedachten, dromen, nadenken)
- onbewuste (reflexmatige) handelingen (spontaan huilen zonder dat je het door hebt,
of ineens heel boos zijn)
Gedrag heef een erfelijke basis: nature
maar wordt ook beïnvloed door nurture, door factoren als: sociale-, culturele, spirituele,
fysische, psychische, fysieke factoren, en de opvoeding.
Als we ziektes willen verklaren, kunnen we dat niet alleen op basis van nature, maar ook niet
op basis van nurture, het is vaak een combinatie.
De ontwikkeling van gedrag
Nature versus nurture
- Nature: gedrag is aangeboren, bepaald door erfelijke factoren
- Nurture: gedrag wordt gevormd door opvoeding, door sociale beïnvloeding
Leerprocessen 2 vormen
- KC: klassieke conditionering. Klassieke conditionering is een vorm van leren. Dit
gebeurd door een neutrale prikkel (stimulus) te koppelen aan een stimulus die leidt
tot een reflex.
- OC: operante conditionering. Gaat vaak over de gevolgen van gedrag, daarbij staat
straffen en belonen centraal.
Behaviourisme: waarneembare factoren buiten de persoon, alles wordt bepaald door
omgeving beïnvloedingen. Je bent een onbeschreven blad en je wordt gevormd door je
omgeving.
Behaviourisme
Is een zeer invloedrijke richting in de psychologie, die primair het uiterlijk waarneembare
gedrag bestudeert. De manier waarop dit werd bestudeerd, was door het zoeken naar
regelmatigheden in de wijze waarop individuen of diersoorten op een prikkel een reactie
geven.
- Alleen het waarneembare uiterlijke gedrag moet bestuderen
1
, - Hersenen en brein = Black Box
- Nature (aanleg/ aangeboren) en
- Nurture (aangeleerd)
Mens en dier
- Langste kindertijd
- Sociale wezens
- Rijping hersenen buiten de baarmoeder
- Beïnvloeding door sociale omstandigheden
Instinct
Instinct: complexere gedragingen
- geur van lijken
- moederinstinct
Instinct bevat geen vermogen tot “leren”
- Mensen kunnen instincten tot op zekere hoogte in bedwang houden
Reflexen
- Eenvoudige mechanische reactie van het lichaam op een bepaalde prikkel
- Willoos
- Eerst het gedrag en dan pas worden we er ons van bewust
- Reflex is nooit te onderdrukken
- Automatisch en niet te onderdrukken met de wil
KC (klassieke conditionering)
Gedrag ontstaat reflexmatig. Bijv. je ziet vlees, er ontstaat speekselvorming. Terwijl dat
gebeurt hoor je telkens een bel. Op een gegeven moment hoor je enkel de bel en vorm je al
speeksel.
Bij klassieke conditionering leert men als gevolg van bepaalde gebeurtenissen en
omstandigheden in een bepaalde omgeving, het overkomt je. Reflexmatig gedrag
Voorbeeld van reflexen, waarbij dus het gedrag eerst plaats vind en daarna pas de
bewustwording:
S(Stimulus)………………………..R (Respons)
1 Film Huilen
2 Tik op knieschijf………… omhooggaan been
Misselijkheid is een reflex om ons te beschermen tegen teveel of verkeerd voedsel/drank
S…………………………………………R
Storm………………………………misselijk
Mexicaans eten…………………..misselijk
2
,Reflexen zijn ongevoelig voor gedachten, omdat een reflex eerst plaatsvindt, daarna
gedachten
Reinforcement: bekrachtiging gelijk of vlak na
KC: stimulus vormt de bekrachtiging, bijvoorbeeld: vlees bekrachtigt de aanmaak van
speeksel
KC 4 wetten
- Generaliseren: onze reactie wordt doorgetrokken naar objecten die op het
oorspronkelijke object lijken. Bij een spinnenfobie reageren mensen angstig op alle
spinnen, van alle soorten en maten, onafhankelijk van die ene spin waar de angst
begon
- Discrimineren: selectief leren. Hierbij maken we juist onderscheidt tussen stimuli en
welke onze reactie uitlokt en welke niet: we specificeren de stimulus. Zo reageren we
anders op de lunchbel van school dan op de deurbel.
- Reinforcement: is een toename in de kracht van een respons dat volgt op het
aanbieden van een stimuluscontingent voor deze respons.
- Extinctie (uitdoving van het gedrag)
OC (operante conditionering)
Bij operante conditionering leer je n.a.v. de gevolgen en consequenties die gedrag voor jou
hebben. dus als gedrag beloont/gestraft wordt, heeft dat weer gevolgen voor jou gedrag.
- Wet van het effect
- Ontstaan van gedrag wordt verklaard in de betekenis van handelingen
- Proefondervindelijk leren
Skinner: Behavourisme: omgeving
Mensen leren in welke situatie ze bepaald gedrag moeten vertonen.
Bijvoorbeeld bij mensen met alcoholverslaving. Die geven ze iedere dag een bepaald pilletje.
Als je dan alcohol drinkt krijg je een enorme kater doordat het pilletje reageert op de alcohol.
Je wordt dus gestraft voor het drinken van de alcohol.
Bij operante conditionering is het af en toe belonen van gedrag effectiever dan elke keer het
gedrag te belonen.
3
, - Straf: negatieve reinforcement (toedienen van iets vervelends)
- Straf: positieve reinforcement (wegnemen van iets plezierigs)
- Belonen: positieve beloning (geven van iets plezierigs)
- Belonen: negatieve beloning (wegnemen van iets vervelends)
- Primaire reinforcer: eten, drinken, veiligheid, warmte en seksualiteit
- Secundaire reinforcer: geld
- FREQUENTIE: INTERMITTENT REINFORCEMENT, dit is het af en toe
belonen/straffen van het gedrag. Intermittent is periodiek en reinforcement is wat
volgt op het gedrag, dus de beloning of straf
- Zo nu en dan bekrachtigen blijft het gedrag langer bestaan (“hoop”/ gokken)
- Het ontstaan van veel gedrag van dieren en mensen kan d.m.v. OC verklaard
worden.
- Nadruk ligt erg op de omgeving/omstandigheden waarin het gedrag geleerd wordt
- Reinforcement: gevolgen op het gedrag straf en belonen
OC 4 wetten
- Generaliseren
- Discrimineren
- Reinforcement: gevolg op gedrag
- Extinctie
Modelling
leren door een ander te observeren. Als het gedrag van het model succesvol blijkt te zijn, zijn
we geneigd het gedrag te imiteren.
Shaping
- Stap voor stap gedrag aanleren door steeds de lat iets hoger te leggen
- Belonen: steeds een stapje verder
Functieanalyse (gedragsanalyse)
Gedrag heeft altijd een functie, als gedrag geen functie heeft dooft het uit.
- Een fucntieanalyse wordt gebruikt in de gedragstherapie om samenhang tussen
gedrag en consequenties van gedrag te achterhalen.
o Consequenties kunnen zowel positief als negatief zijn
o Negatieve consequenties zijn vaak de aanleiding om hulp te zoeken
o Positieve consequenties houden het gedrag in stand
Probeer in een functieanalyse altijd te kijken, wat is de aanleiding van gedrag, wat is de
respons en wat is de consequentie. Deze kun je ook uitvragen: stimulus: waar was je? Met
wie was je? Organisme: wat voelde en wat dacht je erbij? Respons: wat deed je?
Consequentie: wat is het gevolg?
- Sd = discriminatieve stimulus. Een discriminatieve stimulus is een prikkel die wijst op
een verhoogde kans op bekrachtiging. Met een discriminatieve stimulus kan het
gedrag van een proefdier in een Skinner-box verder onder controle worden gebracht.
Een duif kan bijvoorbeeld geleerd worden alleen een respons te geven als een rood
lichtje brandt, maar niet bij een groen lichtje. Kan zowel intern (in eigen hoofd) als
extern zijn (b.v. locatie)
- R = respons = operant gedrag → kan zowel gedrag zijn of nalaten van gedrag
- Sr = bekrachtiger/bestraffing
1. positieve consequenties (verwachte positieve resultaat, hoeft niet
daadwerkelijk te gebeuren maar kan wel)
2. feitelijke consequenties
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Hanna3260. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
