Deze samenvatting biedt een breed overzicht van de evolutie van het hedendaagse België (1830 tot nu). Volgende thema's zullen dus aan bod komen: de oorsprong van het hedendaagse België; de sociale aspecten (demografie, sociale groepen, enz.); de economische sectoren; de politieke instellingen en ...
Een Geschiedenis van België
Inleiding
▪ Reportage van 2006 waar gezegd wordt dat België niet meer zal bestaan
➢ Betekent dit dan de kijkers geloven dat België op houdt met bestaan? Dat er een
kans bestaat dat het eindigt? → Zegt veel over de staat zelf
▪ Is het einde van België nabij? Of speelt België (en Brussel) verder haar rol als
laboratorium voor de Europese Unie en andere (inter)nationale
samenwerkingsverbanden?
➢ Uit recente cijfers blijkt het dat 87% van de Belgen een unitair België wilt
➢ 26% wil splitsing met Vlaanderen het meeste
▪ De vragen die opduiken in deze geschiedenis van België geven een inzicht in een veel
breder historisch en geografisch verhaal
Breuklijnenmodel
▪ Seymour Lipset en Stein Rokkan ontwikkelde het breuklijnenmodel in de jaren 1960
➢ Het model focust zich alleen op tegenstellingen
➢ Zeer toepasbaar op België door Luc Huyse, maar ziet er anders uit
▪ Idee erachter is om de moderne samenleving kan indelen in thematische kampen die
aanleiding geven tot maatschappelijke discussies en dynamieken
➢ Tegenstellingen tussen die elementen gaan voor veranderings- en
transformatieprocessen zorgen
3 traditionele breuklijnen ontstaan door moderniseringsprocessen na 1750:
▪ Levensbeschouwelijke breuklijn
▪ Klerikalen vs. antiklerikalen
➢ Het betreft de tegenstelling tussen de voorstanders van de gelaïciseerde staat
(antiklerikalen, vrijzinnigen) en katholieken, voor wie de scheiding van de kerk en
staat vaak moeizaam te verteren was (klerikalen)
➢ Deze gespannen houding heeft vanaf het ontstaan van deze staat zeer sterk op de
Belgische politiek gewogen
▪ Grootste discussie was die rond onderwijs
➢ Rol van kerk en de plaats zal voor discussie zoeken
➢ Dit leiden tot een schooloorlog en Schoolpact waarbij die zorgde voor een
wapenstilstand in de 20ste eeuw
▪ Dit breuklijn is nog niet verdwenen i.v.m. thema’s zoals abortus en euthanasie
➢ Vooral vandaag de dag te herkennen in de discussies van islam en andere religies
1
,▪ Sociaaleconomische breuklijn (meest overeen met het model van Lipset)
▪ Kapitaal vs. arbeid
➢ Het betreft de tegenstelling tussen sociale groepen die hun inkomen uit arbeid
halen en groepen die hun inkomen uit kapitaal halen
➢ Eind 19de eeuw kwam er een socialistische arbeidersbeweging (marxisme) tot
ontplooiing → stelde principes van de burgerlijke liberale Belgische staat radicaal
in vraag met de nationalisering van kapitaalgoederen
➢ Er ontstond ook een christelijke arbeidersbeweging, die sociale hervormingen
nastreefde
➢ Na WOII: verzoening (vrede) en welvaartsstaat (Sociaal Pact)
▪ Nu: discussie vanuit neoliberale hoek → laatste jaren terug naar boven
▪ Communautaire breuklijn
▪ Nederlandstalige Belgen/Vlamingen vs. verfranste Belgische staat
➢ Betreft de tegenstellingen die voortvloeien uit de ontvoogding van de
Nederlandstalige Belgen/Vlamingen in oorspronkelijk verfranste Belgische staat
➢ In de loop van eind 19de eeuw ontwikkelden de taalgroepen zich tot
belangengemeenschappen die eigen machtsinstrumenten ontwikkelden zodat het
taalprobleem na WOII een communautair probleem werd → regionalisering België
➢ Er kwam een staatshervorming
▪ Sociale tegenstelling zorgde voor een geografische tegenstelling
➢ De plaats van de taalkwestie is vandaag niet echt meer relevant
▪ Er is nu nog steeds geen sprake van consensus
De drie breuklijnen zijn essentieel voor het begrijpen van de Belgische geschiedenis. Voor het
verklaren van de hedendaagse Belgische maatschappij volstaan ze niet langer. Want het
laatste kwart van de 20ste eeuw manifesteren er zich nieuwe breuklijnen → verandering in
politiek
▪ Nieuwe breuklijnen
▪ Ecologische as of postmaterialistische breuklijn: immateriële vs. materiele waarden
▪ Etnische breuklijn: allochtoon vs. autochtoon
▪ Zijn dus nieuwe conflictzones die nieuwe spanningsvelden, dimensies veroorzaken
▪ Beide hangen nauw samen met de mondialisering, waarbij nationale staten en
economieën in steeds sterkere mate bepaald worden door globale ontwikkelingen
➢ Het opdrijven van concurrentie als gevolg van kapitalistische schaalvergroting zorgt
voor onzekerheid en onrust, waarop de traditionele politiek actoren geen
antwoord lijken te hebben
De beperkingen van dit model:
▪ Breuklijn niet steeds even belangrijk (“opkomst en ondergang”)
▪ Overlappingen breuklijnen (sociaaleconomische inslag in beide andere breuklijnen)
➢ Conflict tussen Vlaanderen en Wallonië is ook levensbeschouwelijk
2
,De verschillende partijen
Tijd Partij of gebeurtenis
1856 Liberale partij (antiklerikaal)
1860-1880 Katholieke partij (klerikaal)
1883 Christene Volkspartij (kort christendemocratisch experiment)
1919 Frontpartij (Vlaams-Nationalistisch)
1920 Communistische Partij van België
1933 Vlaams Nationaal Verbond (Vlaams nationalistisch en rechts-extremistisch)
1936 Rex (Rechts-extremistisch) en Katholieke Vlaamse Volkspartij
Katholieke partij wordt Christelijke Volkspartij (CVP) en BWP wordt Belgische
1945
Socialistische Partij (BSP)
1954 Volksunie (Vlaams-nationalistisch)
1961 Liberale partij wordt Partij voor Vrijheid en Vooruitgang (PVV)
1965 Front Démocratique des Francophones (Brussel)
1968 Rassemblement Wallon (Waals-regionalistisch) en splitsing CVP & PSC
1970 Splitsing PVV en Parti Réformateur Libéral (PRL)
1977 Agalev (ecologisch)
Vlaamse Blok (Vlaams nationalistisch en rechts-extremistisch) en PVDA
1979
(communistisch)
1980 Splitsing Socialistische Partij (SP) & Parti Socialiste (PS) en Ecolo (ecologisch)
1992 PVV wordt Vlaamse Liberalen en Democraten (VLD)
1994 Front National (etnisch en rechts-extremistisch)
Nieuw-Vlaamse Alliantie (Vlaams Nationalistisch)
2001 CVP wordt CD&V (Christendemocratisch en Vlaams)
SP wordt Sp.a (Socialistische Partij Anders)
PSC wordt cdH
2002
PRL wordt mouvement Réformateur
2003 Agalev wordt Groen!
Vlaams Blok wordt Vlaams Belang (Vlaams Nationalistisch en rechts-
2004
extremistisch)
2015 FDF wordt DéFl
2020 Sp.a wordt Vooruit
3
, 1 België avant la Lettre
“Bestond België al voor 1830?”
Henri Pirenne Jean Stengers
➢ Zegt dat België veel langer bestaat dan in 1830, er ➢ Zegt dat er een Belgisch gevoel
was een nationale eenheid voor 1830 was, maar niet voor 1795
➢ In andere landen was er eerst een land ontstaan en ➢ Geschiedenis over de
dan pas een unie, België was dat niet zo Belgische nationale identiteit,
➢ Er is een soort nationale identiteit die voorafgaat beschrijft het begin van de
aan de creatie van instellingen die dat gaan Belgische identiteit recenter
materialiseren, die een staat vormen
→ Geen van beide was juist
Dat nationale landen altijd al zouden bestaan, maar intrinsiek (klopt
Essentialisme
niet)
Naties zijn geen ‘natuurlijke’ entiteiten, maar werden ze stap voor stap
opgebouwd door allerhande toevallige omstandigheden en door een
Constructivisme
reeks ideologische en politieke ingrepen die deels ongewild, deels
doelbewust van aard waren → enige aanvaarde theorie
De geschiedenis is contigent → heel complexe evenementen en is berust op toeval
1.1 De ‘oude’ Belgen
G. I. Caesar, De Bello Gallico, I, 1-5: “Horum omnium fortissimi sunt Belgae ”
▪ Enige link met Caesar en de Huidige Belgen is de
cultureler erfenis wat eigenlijk een 19de -eeuwse
constructie is
➢ Dit is vooral omdat onze voorouders grotendeels
uitgeroeid werden door Caesar
▪ Ander voorbeeld van Belgische, geconstrueerde
‘helden’ is Ambiorix die 4de plaats stond in Grootste
Belg in 2005 en een standbeeld heeft in Tongeren,
terwijl hij waarschijnlijk nooit in Tongeren is geweest
➢ Romantische interpretatie → nog steeds populaire
cultuur en historische referentie
▪ Het grondgebied van Belgae stemt niet (helemaal) overeen met grondgebied België
➢ Frankrijk tot Zwitserland, eigenlijk Normandië tot de Elzas
→ Directe link is dus niet aanwezig en is dus ook niet van belang
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper SweetWinny. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,79. Je zit daarna nergens aan vast.
