TP: Ontwikkelingspsychologie
Inhoudsopgave
Deel 1: De ontwikkeling van het kind............................................................................................................. 4
1. Inleiding............................................................................................................................................................4
1.1. Een oriëntatie op de ontwikkelingspsychologie.......................................................................................4
2. Theoretische perspectieven..............................................................................................................................8
2.1. Perspectieven bij het kijken naar kinderen..............................................................................................8
3. Het begin van het leven..................................................................................................................................11
3.1. Erfelijkheid..............................................................................................................................................11
3.2. De interactie tussen erfelijkheid en omgeving.......................................................................................12
3.3. Prenatale groei en verandering..............................................................................................................14
Deel 2: De babytijd....................................................................................................................................... 18
4. De geboorte en het pageboren kind..............................................................................................................18
4.1. Geboorte.................................................................................................................................................18
4.2. Complicaties bij geboorte.......................................................................................................................18
4.3. Wat een pasgeboren baby allemaal kan................................................................................................19
5. De fysieke ontwikkeling in de babytijd...........................................................................................................21
5.1. Groei en ontwikkeling.............................................................................................................................21
5.2. De fysieke/motorische ontwikkeling......................................................................................................22
6. Cognitieve ontwikkeling in de babytijd..........................................................................................................24
6.1. Cognitieve ontwikkeling volgens Piaget.................................................................................................24
6.2. De informatieverwerkingstheorie van cognitieve ontwikkeling............................................................27
6.2.6. Individuele verschillen in intelligentie: is de ene baby slimmer dan de andere?...............................30
7. Sociale ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling in de babytijd......................................................31
7.1. De basis van sociaal gedrag....................................................................................................................31
7.2. Relaties smeden......................................................................................................................................34
7.3. Verschillen tussen baby’s........................................................................................................................37
Deel 3: De peuter- en kleutertijd.................................................................................................................. 40
8. De fysieke ontwikkeling in de peuter- en kleutertijd......................................................................................40
8.1. Fysieke groei...........................................................................................................................................40
8.2. Motorische ontwikkeling........................................................................................................................41
9. De cognitieve ontwikkeling in de peuter- en kleutertijd................................................................................42
9.1. De intellectuele ontwikkeling.................................................................................................................42
10. De sociale- en de persoonlijkheidsontwikkeling in de peuter- en kleutertijd...............................................44
10.1. Een antwoord op de vraag ‘wie ben ik?’..............................................................................................44
10.2. Vrienden en familie: het sociale leven van peuters en kleuters..........................................................46
10.3. Morele ontwikkeling.............................................................................................................................47
Specialisatie: De taalontwikkeling – baby – peuter – kleuter.........................................................................49
Terminologie......................................................................................................................................................49
Taalaspecten en taaldomeinen.....................................................................................................................49
Fasen in de taalontwikkeling..............................................................................................................................49
Prelinguale fase (0 – 1jaar)............................................................................................................................49
Vroeglinguale fase (1jaar – 2,5jaar)...............................................................................................................50
Differentiatiefase (2,5 jaar – 5 jaar)...............................................................................................................52
1
, Voltooiingsfase (5 jaar – 9 jaar).....................................................................................................................53
Het ontstaan van taal........................................................................................................................................54
Joint attention/gedeelde aandacht...............................................................................................................54
JA en taal........................................................................................................................................................54
Specialisatie: De creatieve ontwikkeling en spelontwikkeling.......................................................................55
1. Fantasie..........................................................................................................................................................55
1.1. Kenmerken van fantasie bij 2- tot 4-jarigen...........................................................................................55
1.2. Motieven om te fantaseren....................................................................................................................55
1.3. Fantasievriendjes....................................................................................................................................56
1.4. Verzinsels van anderen...........................................................................................................................56
1.5. Onderscheid fantasie – werkelijkheid....................................................................................................56
2. Kinderspel.......................................................................................................................................................57
2.1. Kenmerken van spel...............................................................................................................................57
2.2. Functies van het spel voor de ontwikkeling van het kind......................................................................57
2.3. Spelontwikkeling: een geïntegreerde indeling.......................................................................................57
2.4. Samenspel: spel en de sociale ontwikkeling..........................................................................................59
3. Kindertekeningen...........................................................................................................................................59
III.1. Verschillende stadia in tekenen.............................................................................................................60
Specialisatie: Etiologie van gedrags- en emotionele problemen....................................................................62
1. Inleiding..........................................................................................................................................................62
1.1. Terminologie...........................................................................................................................................62
1.2. Hoe de grens bepalen tussen normaal en pathologisch........................................................................63
2. Capita Selecta.................................................................................................................................................63
2.1. Agressie...................................................................................................................................................63
2.2. Driftbuien................................................................................................................................................65
2.3. Slaapproblemen......................................................................................................................................66
Deel 4: De schooltijd.................................................................................................................................... 69
11. De fysieke ontwikkeling in de schooltijd.......................................................................................................69
11.1. Het groeiende lichaam..........................................................................................................................69
11.2. Motorische vaardigheden: voortdurende verbetering........................................................................69
12. De cognitieve ontwikkeling in de schooltijd.................................................................................................69
12.1. De intellectuele ontwikkeling...............................................................................................................69
13. De sociale en persoonlijkheidsontwikkeling in de schooltijd........................................................................71
13.1. De ontwikkeling van het eigen ik..........................................................................................................71
13.2. Relaties: vriendschappen in de basisschooltijd....................................................................................72
Deel 5: De adolescentie................................................................................................................................ 73
14. De fysieke ontwikkeling in de adolescentie..................................................................................................73
14.1. Fysieke rijping.......................................................................................................................................73
14.3. Bedreigingen van het welzijn van de adolescentie..............................................................................75
15. De cognitieve ontwikkeling in de adolescentie............................................................................................78
15.1. De intellectuele ontwikkeling...............................................................................................................78
15.2. De morele ontwikkeling........................................................................................................................80
15.3. Schoolprestaties en cognitieve ontwikkeling.......................................................................................81
15.4. Het kiezen van een beroep: het werk van je leven..............................................................................82
16. De sociale ontwikkeling en de persoonlijkheidsontwikkeling in de adolescentie........................................83
16.1. Identiteit: een antwoord op de vraag ‘Wie ben ik?’.............................................................................84
16.2. Relaties: familie en vrienden................................................................................................................87
2
,De volwassenheid........................................................................................................................................ 90
1. De fysieke ontwikkeling in de volwassenheid................................................................................................90
1.1. Het climacterium....................................................................................................................................90
2. De cognitieve ontwikkeling in de volwassenheid...........................................................................................91
2.1. Het postformeel denken.........................................................................................................................91
2.2. Evolutie van intellectuele vermogens....................................................................................................92
3. De sociale en persoonlijkheidsontwikkeling in de volwassenheid.................................................................92
3.1. De psychosociale theorie van Erikson....................................................................................................92
3.2. De partnerrelatie....................................................................................................................................93
3.3. Ouderschap.............................................................................................................................................95
3.4. Ontwikkelingen in het gezin...................................................................................................................96
3.5. Beroepscarrière......................................................................................................................................97
3.6. Zelfbeeld en eigenwaarde......................................................................................................................97
De oudere volwassenheid of de ouderdom.................................................................................................. 98
1. Beelvorming over ouderen.............................................................................................................................98
2. De fysieke ontwikkeling in de oudere volwassenheid....................................................................................98
3. De cognitieve ontwikkeling in de oudere volwassenheid...............................................................................99
3.1. Het klassieke intelligentieonderzoek......................................................................................................99
3.2. Competent ouder worden....................................................................................................................100
4. De sociale en persoonlijkheidsontwikkeling in de oudere volwassenheid...................................................101
4.1. De psychosociale theorie van Erikson..................................................................................................101
4.2. De betekenis van het grootouderschap...............................................................................................101
4.3. De pensionering....................................................................................................................................102
4.4. Verlies en rouw/het levenseinde..........................................................................................................103
Specialisatie: Grens normale ontwikkeling – pathologie Adolescenten en volwassenen..............................104
Capita selecta...................................................................................................................................................104
1. Gebruik van psychoactieve middelen en verslaving...............................................................................104
2. Lichaamsontevredenheid en body-dismorphic disorder.........................................................................105
3. Ouderdomsvergeetachtigheid en dementie...........................................................................................106
3
, Basis les 1
Deel 1: De ontwikkeling van het kind
1. Inleiding
1.1. Een oriëntatie op de ontwikkelingspsychologie
Definities
Ontwikkelingspsychologie = wetenschappelijke studie naar patronen van groei, verandering
en stabiliteit van conceptie tot de ouderdom
- In handboek beperkt tot aan adolescentie
- Synoniem = levenslooppsychologie
Ontwikkeling = genese, ontvouwen
Lichamelijke groei en veranderingen in de psyché van individuele personen die worden
beïnvloed door de ontwikkeling van de samenleving
→ Ontwikkeling = groei, toename, voortgang & teruggang, afbraak, aftakeling
Ontwikkeling
- Continu proces in de tijd
- Niet omkeerbaar
- Globaal naar gedifferentieerd
Aanverwante begrippen
- Groei
- Rijping
- Leren
1.1.1. De reikwijdte van het vakgebied
Thematische gebieden
- Fysieke ontwikkeling
= Studie naar de invloed van het lichaam op het gedrag
Bv. Effecten van het seksuele rijpingsproces tijdens de adolescentie op gedrag
- Cognitieve ontwikkeling
= Studie naar de invloed van groei en verandering in intellectuele vermogens op het
gedrag
Bv. Invloed van veranderingen in intellectuele vermogens op gedrag
- Sociale ontwikkeling
= Studie naar interacties van mensen en hoe hun sociale relaties in de loop van hun
leven groeien, veranderen en stabiel blijven
- Hoe speelt de impact van de ander in de verschillende levensfasen?
Bv. Evolutie van vriendschappen in de kindertijd
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lieverschoote1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.