Volledig en uitgebreide hoorcollege aantekeningen Internationaal Privaatrecht
46 keer bekeken 3 keer verkocht
Vak
Internationaal privaatrecht (RGMPR00506)
Instelling
Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Aan de hand van de opnames heb ik alles letterlijk mee getypt. Week 7 wordt later bijgevoegd (zonder extra kosten). Als je in de groep zit van de master privaatrecht, kan je het document voor €6,- krijgen door mij een berichtje te studeren.
[Meer zien]
Laatste update van het document: 8 maanden geleden
,Hoorcollege 1
Inleiding
Een man en een vrouw gaan trouwen en wonen in Nederland. Wat gebeurt er met het huwelijks vermogen?
Er ontstaat een gemeenschap van goederen. Dat rechtsgevolg treedt in vanwege Boek 1 BW. Wat gebeurt er
met dat gemeenschap van goederen als je in Duitsland gaat wonen?
Wat gebeurt er met het huwelijks vermogen van Willem-Alexander en Maxima? Een Nederlander
met een Argentijnse. Is Nederlands recht van toepassing of het Argentijnse recht? Dat maakt uit. Willem-
Alexander heeft huwelijkse voorwaarden gemaakt, maar in Argentinië kon je in die tijd geen huwelijkse
voorwaarden maken. Dus wat gebeurt er dan en hoe bepaal je in welk regime deze twee getrouwd zijn?
Ander voorbeeld (Martien Meiland). Hij verkoopt zijn woning in de Achterhoek aan een in Nederland
wonende Nederlander. Ze sluiten een overeenkomst. Welk recht is van toepassing? Het Nederlands recht,
daar valt niet over te twijfelen. Maar hij had ook nog een kasteel in Frankrijk. Hij verkocht dat huis aan een
Nederlander wonende in Nederland. Dan hebben we een internationaal geval. Welk recht is dan van
toepassing? Het huis staat namelijk in Frankrijk. En wat zou moeten gebeuren als hij het aan een Fransman
zou verkopen?
Derde voorbeeld. Je koopt een boek bij Bol.com. Welk recht is van toepassing? Bol.com is gevestigd
in Nederland. Niks internationaals, dus Nederlands recht. Maar als je gaat shoppen op Aliexpress dan ga je
een internationale koopovereenkomst aan. Welk recht is dan van toepassing?
ECLI:NL:RBAMS:2022:6488: een vrouw gaat met haar man op een bedrijfsuitje naar Snowworld (dat is in
Nederland). De vrouw valt voorover tijdens het skiën. Ze breekt haar been doordat de ski’s niet losgaan. Er is
een claim ingediend tegen Snowworld bij de Nederlandse rechter. De vrouw woont in Nederland. De
rechtbank wijst de vordering af, omdat Snowworld zorgvuldig is geweest en het bekend is dat skiën
gevaarlijk is. Het Nederlands recht is van toepassing, want het gaat om een Nederlands persoon, een
Nederlands bedrijf en het ongeval gebeurde in Nederland. Dat lag anders in ECLI:NL:HR:2022:91. Het gaat
om een Nederlander die is gaan skiën in Zwitserland. Daar ging het ook fout. Dan heb je een internationale
kwestie, want het gaat om een Zwitsers bedrijf vs. een Nederlander. Welk recht is dan van toepassing? En
kan je met het vonnis iets in het ander land? Zelfde soort geval in ECLI:NL:GHAR:2023:8700. Hier ging het
slachtoffer dood. De erfgenamen stelden een vordering in om schadevergoeding te krijgen. Dus een
Nederlandse familie klaagden een Oostenrijks bedrijf aan voor de Nederlandse rechter. Is de Nederlandse
rechter bevoegd en welk recht gaat hij dan toepassen?
Crypto
Een cryptomunt is een stelsel van verbintenisrechtelijke rechten. Wat gebeurt er als het handelsplatform
failliet gaat? Hoe kom ik dan aan mijn crypto? Dat is bijna per definitie internationaal.
TikTok-zaak → ECLI:NL:RBAMS:2022:6488
Rechtbank Amsterdam heeft gezien dat de privacy rechten van kinderen onder de 18 jaar worden
geschonden door TikTok en deze data ook wordt gedeeld met anderen. Dit mag niet. Er is een
massaschadeclaim ingediend door drie verschillende stichtingen. Eén van de vennootschappen van TikTok zit
in Ierland. Dat is handig omdat Ierland bij de EU hoort. Er is een verordening om Ieren voor de Nederlandse
rechter te slepen en om vonnissen in Ierland ten uitvoer te leggen. Daarnaast zijn er vennootschappen uit
het VK, de VS, China, Kaaimaneilanden en Singapore betrokken. Dus een Nederlandse stichting tegen
vennootschappen gevestigd in andere landen. Dit is een internationaal geval. In een tussenvonnis zegt de
rechtbank dat zij bevoegd is ten aanzien van TikTok Ierland: ‘’In artikel 79 lid 2 tweede volzin AVG is de
mogelijkheid opgenomen om een procedure tegen de verwerkingsverantwoordelijke in te stellen bij de
gerechten van de lidstaat waar de betrokkene (te weten degene wiens gegevens worden verwerkt)
gewoonlijk verblijft. In deze procedure gaat het om betrokkenen die in Nederland verblijven’’. Dus de
rechter van het land waar de betrokkene woont is bevoegd. Welk recht gaan ze dan toepassen? ‘’De
rechtbank overweegt als volgt. a. Artikel 10:2 BW bepaalt dat de regels van internationaal privaatrecht en
het door die regels aangewezen recht ambtshalve worden toegepast. b. Met het voortschrijden van het
2
Gemaakt door Kimberley Drent – Niet doorsturen!
,debat tekenen de te beantwoorden vragen van internationaal privaatrecht en de bij de beantwoording
daarvan van belang zijnde omstandigheden zich nader af. Dit geldt zeker in complexe zaken als de
onderhavige, waarin zich op voorhand een reeks rechtsvragen aandien’’. De rechter vindt het een lastige
situatie.
Uit art. 3 AVG volgt: ‘’Deze verordening is van toepassing op de verwerking van persoonsgegevens
van betrokkenen die zich in de Unie bevinden, door een niet in de Unie gevestigde
verwerkingsverantwoordelijke of verwerker, wanneer de verwerking verband houdt met: a.
a) het aanbieden van goederen of diensten aan deze betrokkenen in de Unie, ongeacht of een betaling door
de betrokkenen is vereist; of
b) het monitoren van hun gedrag, voor zover dit gedrag in de Unie plaatsvindt.
Voor wat betreft de vorderingen die hun grondslag vinden in een overeenkomst, volgt de
toepasselijkheid van Nederlands recht uit artikel 1 (materieel toepassingsgebied) en artikel 6 leden 1 en 2
Verordening (EG) nr. 593/2008 inzake het recht dat van toepassing is op verbintenissen uit overeenkomst
(‘Rome I’) ten aanzien van TikTok Ierland en via de schakelbepaling van artikel 10:154 BW ten aanzien van de
overige gedaagden.
ECLI:NL:GHSHE:2021:299
Dit gaat om iemand die in Amerika ene paard probeert te verkopen namens partijen in Nederland. De
tussenpersoon zegt tegen de eigenaar dat hij hem heeft verkocht voor 175k, maar uiteindelijk blijkt dat hij er
450k voor heeft gekregen. Er is een procedure in Amerika. Daar komt een vonnis uit de bus. In dat vonnis
wordt niet alleen de schade vergoed, maar er wordt ook een straf opgelegd. Dat vonnis moet in Nederland
ten uitvoer worden gelegd. Kan dat? Dat kan voor zover het niet de ‘punitive damages’ betreft.
Drie hoofdonderdelen (Nederlands) Internationaal Privaatrecht
Het IPR bestaat uit drie delen.
1. Het internationaal bevoegdheidsrecht. Dit is het Nederlandse internationaal privaatrecht. Het gaat dan
om de vraag of een Nederlandse rechter bevoegd is in een internationale kwestie.
2. Conflictenrecht. Als die Nederlandse rechter bevoegd is, welk recht gaat hij dan toepassen?
3. Internationaal erkennings- en tenuitvoerlegging. Dus als je een buitenlands vonnis hebt kijk je onder
welke voorwaarden je dat vonnis in Nederland kan erkennen en/of executeren.
IPR is:
IPR is nationaal recht voor internationale gevallen. Dus je hebt Nederlands IPR dat bepaalt wanneer de
Nederlandse rechter bevoegd is, Nederlands recht wordt toegepast en of een buitenlands vonnis in
Nederland kan worden geëxecuteerd. Net zo met Duits of Frans IPR. Dat maakt het complex. Bijvoorbeeld:
een zaak met een Nederlandse kapitein die eigenaar was van twee zeeschepen. Op de ene voerde hij zelf als
kapitein en op de andere iemand anders. Hij had een Thaise kok aan boord. De twee werden verliefd en
gingen trouwen in Thailand, met de Thaise rituelen. De kapitein dacht dat het huwelijk toch niet geldig kon
zijn. In Thailand is het wel een geldig huwelijk. Het kan dus zijn dat je rechtspositie in Thailand anders is dan
in Nederland. In Nederland ging hij naar de notaris. De notaris vroeg of hij huwelijkse voorwaarden had
gemaakt. De Kapitein had dat niet gedaan, omdat hij van mening was dat het huwelijk toch niet geldig was.
In Boek 10 BW staat een regel dat een huwelijk geldig is in Nederland als die geldig is volgens het recht van
het land waar het huwelijk gesloten is. Dus het huwelijk in Thailand wordt in Nederland erkend. Beide zijn
schepen kwamen in de gemeenschap van goederen terecht. Dus je rechtspositie is afhankelijk van plaats en
tijd. Als die rechtsposities verschillen dan noemen we dat hinkende-rechtsverhoudingen. In dit geval is het
gecorrigeerd omdat beide partijen dat wilden. Dus nogmaals: je hebt Nederlands IPR (waar we het
uitsluitend over gaan hebben), maar in de praktijk moet je kijken welke landen betrokken zijn, wat het IPR
daar doet, of dat samenloopt en hoe je dat gaat oplossen. Je kijkt ook naar wat gunstig is voor de cliënt; is
het beter om in Amerika te procederen omdat daar meer vergoedingen wordt toegekend? En als ik dat
vonnis heb, kan dat dan in Nederland worden geëxecuteerd.
3
Gemaakt door Kimberley Drent – Niet doorsturen!
,Doel van het IPR is:
Het doel is te zorgen dat het internationale rechtsverkeer zo doelmatig en rechtvaardig mogelijk wordt
gereguleerd. Hoe wordt dat ingericht? Dat doen we vanuit onze eigen Nederlandse waarden en
doelvoorstellingen die zijn neergelegd in ons juridisch systeem. Wat doelmatig en rechtvaardig is wordt dus
door de Nederlandse wetgever bepaalt, op basis van de Nederlandse normen en waarden.
Bestaansvoorwaarden conflictenrecht
Wanneer heb je een vraag van conflictenrecht? Dat heb je eigenlijk alleen als verschil hebt van inhoud in de
rechtsstelsels. Dus een eerste vereiste voor het toepassen van conflictregels, speelt alleen als er
rechtsverscheidenheid is. De tweede voorwaarde is dat je grensoverschrijdend rechtsverkeer nodig hebt.
Als die twee landen nooit zaken doen met elkaar, mensen nooit de grens over gaan, dan heb je geen vragen
van IPR.
Wat rekenen wij tot het IPR?
1. Interregionaal privaatrecht? Je moet denken aan ons Koninkrijk. We hebben het Europese deel met
Nederland, maar er zijn ook overzeese Rijksdelen. We hebben namelijk Nederland, Aruba, Curaçao, Sint-
Maarten. Al die landen hebben een eigen BW, dat anders is dan Nederland. Voorbeeld: een vrouw die
een vaderschapsactie wil instellen. Ze woont in Nederland. De nalatenschap is vijf jaar geleden
opengevallen in Curacao. Ze wil nu alsnog dat ze wordt erkend als kind van deze man. Dat is nu zes jaar
geleden. Volgens Nederlands recht kan je een vaderschap instellen tot acht jaar. In Curaçao is de termijn
vijf jaar. Dat noemen we interregionaal privaatrecht (wetsconflict binnen het Nederlands Koninkrijk). Er
zijn ook nog drie Nederlandse gemeenten: Saba, Bonaire, Sint-Eustatius. Dat recht is ook niet helemaal
gelijk aan het recht van het Europese gedeelte van Nederland. Het interregionaal recht hoort niet bij het
IPR.
2. Intergentiel privaatrecht? Er zijn landen waarin je naar bevolkingsgroep een ander recht hebt. In India
heb je voor verschillende bevolkingsgroepen andere rechtsregels. Als we het recht van India moeten
toepassen, dan is de vraag van welke bevolkingsgroep. Dit intergentiel privaatrecht rekenen we niet tot
het IPR.
3. Intertemporeel privaatrecht? Wetsconflicten gaan ook over opvolgende wetten (intertemporeel
privaatrecht). Dit hoort niet bij het IPR.
4. Rechtsvergelijking? Dit hoort er ook niet bij.
5. Eenvormig privaatrecht? Denk hierbij aan eenvormig koopverdrag/kooprecht. Dit is geen IPR, omdat er
geen rechtsverscheidenheid is.
6. Volkenrecht? Dit hoort er ook niet bij. Dit speelt wel een rol bij de uitleg van verdragen.
7. Vreemdelingenrecht? Dit hoort in Nederland niet bij het IPR.
8. Nationaliteitsrecht? Ook niet.
9. Europees recht? Europees recht speelt een belangrijke rol in het IPR, met name art. 67 lid 1 en 4 en art.
81 VWEU. Dat heeft geleid tot Brussel I-Bis op grond waarvan vonnissen van rechters binnen de EU in
andere landen kunnen worden geëxecuteerd. In die regeling staan ook bevoegdheidsregels, alleen met
betrekking tot burgerlijke zaken en handelszaken. Er is ook nog een reeks met andere verordeningen
voor alimentatie, erfrecht, huwelijkse vermogensrecht (allemaal EU-verordeningen). De Europese Unie
heeft bevoegdheden om zulke regelingen te maken, met uitzondering van het familierecht want dan
moeten alle lidstaten instemmen. Dat heeft er onder andere toe geleid dat Nederland geen partij is bij
een verordening van echtscheidingen, omdat Nederland geen risico wilde lopen om het recht van een
ander land toe te moeten toepassen inzake het scheiden.
Denemarken heeft een aparte positie en het VK is geen lid meer van de EU.
Bronnen
Welk recht is er van toepassing, welke rechter is bevoegd en wat moeten we met buitenlandse vonnissen?
Er is geen wetboek waar alles in staat voor het IPR. We hebben EU-verordeningen die gelden in Nederland.
Vaak zitten daar bevoegdheidsregels en verwijzingsregels in. Soms gelden de regels alleen voor situaties
4
Gemaakt door Kimberley Drent – Niet doorsturen!
, binnen de Unie, maar soms ook daarbuiten. Daarnaast heb je een reeks verdragen die zijn gemaakt door de
Haagse Conferentie. Bij sommige verdragen zijn soms maar vier of landen partij, dus altijd kijken wie daarbij
partij is. Als een soort vangnet hebben we Boek 10 BW, en als het gaat om bevoegdheid het Wetboek van
Burgerlijke Rechtsvorderingen.
Rangorde en afbakening bronnen
Bevoegdheid
Is de Nederlandse rechter hier bevoegd? Je kijkt dan eerst of er een EU-verordening is. Als die er is, dan
moet je kijken of het geval eronder valt (onderwerp). Je kijkt dan naar het temporeel toepassingsgebied. Dat
is het gebied in de tijd. Ook kijk je naar het ruimtelijke of formele toepassingsgebied (in relatie tot welke
landen geldt het?). Valt het erbuiten, dan kijk je of er een verdrag is en kijk je naar hetzelfde. Als het verdrag
ook niet geldt, dan hebben we als vangnet het Rv voor het bepalen van de bevoegdheid van de Nederlandse
rechter (art. 1-14 Rv).
Toepasselijk recht (conflictenrecht)
Hetzelfde geldt hier. Je hebt weer de EU-verordeningen. Gaat het om de onrechtmatige daad, dan geldt de
verordening Rome II. Het ruimtelijke toepassingsgebied is hierbij universeel. Daar zit weer een uitzondering
niet; de verordening geldt niet voor belediging en smaad. Er is ook geen verdrag, en dan vallen we terug op
Boek 10 BW die aangeeft welk recht je dan wel moet toepassen.
Erkenning en tenuitvoerlegging van buitenlandse vonnissen
Hier geldt dezelfde systematiek. Eerst kijk je of er een verordening voor. Als die er niet is kijk je of er een
verdrag is (soms gaan verdragen zelfs voor). Als die er niet zijn, dan val je terug op art. 431 Rv waarin staat
dat buitenlandse vonnissen niet in Nederland ten uitvoer kunnen worden gelegd.
Geschiedenis van het conflictenrecht
Pas als je de bestaansvoorwaarden hebt (rechtsverscheidenheid en grensoverschrijdend rechtsverkeerd), zie
je de eerste gedachtegang ontstaan hoe je met de reikwijdte van het eigen recht of het toepassen van het
buitenlandse recht moet omgaan.
Waarom zou ik buitenlands recht toepassen (grondslag)? En als we dat dan doen, hoe moeten we
dat dan doen (methode)? Het antwoord op de eerste vraag is als er daarvoor noodzaak is door met name
handelsverkeer met het buitenland. Het is dus een economische noodzaak om buitenlands recht toe te
passen. Als je dat niet zou doen dan heb je geen respect voor cultuur en recht uit dat andere land. Je moet
dat op een manier doen die men in het buitenland ook zou accepteren. Met die twee vragen heeft men zich
in het verleden beziggehouden. De Grieken waren in het begin heel praktisch; buitenlanders hadden geen
rechten. Zij hadden net zoveel rechten als dieren. Later werd dat beter. De Romeinen deden dat handiger.
Elke keer als ze een stukje land hadden veroverd voerden ze het Romeinse recht in. Op een gegeven
moment was dat Rijk zo groot dat men de noodzaak voelde om rekening te houden met lokale gebruiken en
dergelijke); voor het handelsverkeer werd het ius gentium ontwikkeld (verzameling van rechtsbeginselen
voor alle volkeren in het Romeinse Rijk). Dat werd later afgeschaft. Daarna kwam een donkere periode van
Germanen/Longobarden die zich in het hele Rijk vestigden. Zij hadden het systeem dat het recht waarvan je
afstamt van toepassing is. Na verloop van tijd gingen de stammen vermengen, dus men ging uiteindelijk
richting territorialiteit; op dit gebied geldt gewoon dit recht, ongeacht van afstamming. Dan duurt het tot
begin 12e eeuw voordat er weer verandering kwam in het IPR, met name in Noord-Italië. In Noord-Italië gold
gewoon het Romeinse recht als basis, maar in al die stadstaatjes was een eigen privaatrecht. Tussen die
stadstaatjes was heel veel handel, dus wat moest dan gebeuren? Aldricus zei dat je gewoon het beste recht
moest toepassen. Maar wat is dan het beste recht? Dat was geen oplossing. Er kwam pas echt ontwikkeling
met de Statutisten, door Bartolus de Sassoferatto. Bartolus zei dat het ging om twee vragen: kunnen eigen
wetten worden toegepast op vreemdelingen? En kunnen onze eigen wetten ook buiten de stadsgrenzen
gelden? De Statutisten dachten niet heel diep na over de vraag waarom dat zou moeten. Het uitgangspunt
van de Statutisten was het eigen materiële recht. Ze gingen in hun eigen BW kijken of de inhoud over de
5
Gemaakt door Kimberley Drent – Niet doorsturen!
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kimberleydrent. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,49. Je zit daarna nergens aan vast.
