1. Hoofdstuk 1 Planten en zwammen in de herfst
1.1 Inleiding
1.2 Het blad niet kennen
1.3 Herfstvruchten
1.3.1 Algemene kenmerken
1.3.2 Vruchten klasseren
1.3.3 Vlezige vruchten
1.3.4 Droge vruchten
1.3.5 Verspreiding van zaden en vruchten
1.4 Bomen en heesters
1.4.1 Bouw van een boom
1.4.2 De houtige stengel
1.4.3 Loofbomen verliezen hun bladeren
1.4.4 Groenblijvers
1.4.5 De naaldbomen
1.5 Levensverrichtingen
1.5.1 Ademhaling
1.5.2 Heterotrofie en autotrofie
1.5.3 Fotosynthese
1.5.4 Opbouw van verbindingen
1.5.5 Voedselbehoefte van een plant
1.5.6 Transpiratie
1.6 De zwammen
1.6.1 Algemene kenmerken
1.6.2 Paddenstoelen
1.6.3 Ontwikkeling van een plaatjeszwam
1.6.4 Groeiplaatsen en groeiwijzen
1.6.5 In de kleuterklas
1
,HOOFDSTUK 1 PLANTEN EN ZWAMMEN IN DE HERFST
Leerdoelen:
- Bij plantaardig materiaal en zwammen de delen herkennen, belangrijke kenmerken
en levenswijze beschrijven en hiervoor de correcte terminologie gebruiken
- Nauwkeurig kunnen waarnemen en vergelijken van plantaardig materiaal
- Elementaire levensverrichtingen bij planten en dieren kunnen uitleggen
- Van een aantal veel voorkomende bomen en struiken de soortnaam en de vruchten
kennen
- Met behulp van een determineertabel de soortnaam van een boom achterhalen
- Herfstverschijnselen in de plantenwereld kunnen beschrijven en verklaren
- Zorgvuldig plantaardig materiaal kunnen drogen
- Een aantal activiteiten kunnen beschrijven die je in de kleuterklas kan aanbieden en
je werkwijze motiveren
1.1 INLEIDING
Wat zijn planten?
- Moeilijke vraag aangezien er zoveel diversiteit is in het plantenrijd
Gemeenschappelijke kenmerken:
- Aanwezigheid van bladgroen belangrijke rol bij fotosynthese
Door fotosynthese kunnen planten hun eigen voedsel aanmaken, wat hen uniek maakt
onder de levende organismen.
Planten worden ingedeeld in verschillende categorieën op basis van bouw en voortplanting.
Een vrij eenvoudige manier om dit te doel is de volgende:
- Wieren
- Mossen
- Paardenstaarten
- Varens
- Zaadplanten
o Naaktzadigen
o Bedektzadigen
Ingaan op de bouw en levenswijze van de zaadplanten.
Andere groepen zeker interessant zijn voor de kleuters:
- Expo naar het bos: varens, mossen en korstmossen
- Naar de zee wieren
2
,1.3HERFSTVRUCHTEN
1.3.1 ALGEMENE KENMERKEN
Alle vruchten ontstaan uit bloemen, in de lente bloeien de bomen: opvallend zoals de
fruitbomen of onopvallend zoals bij beuk. Bv eik
Eens de bomen bevrucht zijn, groeit het vruchtenbeginsel (onderste deel van de stamper) uit
tot een vrucht.
Einde van het groeiseizoen voor de boom zijn bladeren verliest vruchten volgroeid en
rijp aantal vruchten duidelijk resten van de bloemen onderscheiden.
Vruchten zorgen voor de voortplantig van de boom
Alle vruchten bevatten een of meerdere zaden
De zaden die op een geschikte plaats terecht komen zullen in de volgende lente ontkiemen
1.3.2 VRUCHTEN KLASSEREN
Indeling van vruchten in groepen op basis van bepaalde gemeenschappelijke kenmerken.
Een groot aantal van die kenmerken zijn door de kleuters niet te begrijpen.
veel beter om samen met de kleuters te zoeken naar overeenkomsten, verschillen, typische
kenmerken die voor hen waarneembaar zijn en aansluiten bij hun interesse.
Kenmerken vanuit biologisch standpunt bekeken, hebben weinig waard en zijn dan juist wel
belangrijk. Al dan niet eetbaar of giftig zijn, kleurschakeringen.
1.3.3 VLEZIGE VRUCHTEN
- Aantrekkelijk, soms gevaarlijk
- Sappig vruchtvlees
- Vaak fel of opvallend gekleurd
- Leer nooit de kinderen om te eten of proeven van bessen en vruchten
- Eerst advies vragen aan volwassene
Met bessen kun je allerlei boeiende activiteiten bedenken zoals
- Bloemstukje of herststukje maken in oasis
- Laten drogen om als vogelvoer te gebruiken in de winter
- Stroop of jam maken met eetbare bessen
- Afdrukken maken met eht sap van de bessen
Fruit: eetbare vlezige vruchten
Fruit behoort tot de eetbare vlezige vruchten. Alle soorten hebben:
- Een schil, die het vruchtvlees beschermt
- Suikerhoudend lekker vruchtvlees
- Een of meerdere zaken
Elke fruitsoort heeft zijn eigen typische kenmerken:
- Vorm
- Kleur
- Geur
- Aanvoelen van schil en vruchtvlees
3
, - Hardheid
- Sappigheid
- Verschillende variëteite van soort kunnen onderling ook sterk verschillen
Sommige vlezige vruchten zijn niet enkel ontstaan uit het vruchtbeginsel schijnvruchten
Hoofdbestanddeel van de vrucht gevorm door uitgegroeide delen die niet tot het
vruchtbeginsel van de bloem behoorden.
Fruit wordt vaak onderverdeeld in inheems en uitheems. Dit heeft bij kleuters slechts zin als
er naast waarnemingen van fruit en een bezoek aan een fruitwinkel of markt.
Ook bij de groenten in de moestuin vind je vlezige vruchten: tomaten, pompoen,
komkommers, …
1.3.4 DROGE VRUCHTEN
Droge vruchten zijn interessant voor allerlei activiteiten bij kleuters.
De volgende kenmerken kunnen gebruikt worden bij het onderling vergelijken van de
vruchten:
Zit de vrucht in een bolster of een komvormig napje?
a. Vergelijk de structuur en de kleur van verschillende bolsters aan binnen- en
buitenzijde
b. Is het napje gesteeld? Korte of lange steel? Vergelijk de vorm van verschillende
napjes
Is de vrucht eetbaar?
Is de vruchtwand houtachtig of leerachtig?
Vergelijk de grootte en het gewicht van de vruchten
Let op!
De grootte van vruchten is moeilijk te vergelijken bij vruchten met een verschillende
vorm. Om een groep vruchten te seriëren naar grootte, moeten ze dezelfde vorm
hebben.
Vruchten sorteren volgens grootte kan niet, tenzij het gebeurt met de opdracht “groter
of kleiner dan... (deze appel bv.).
Je moet duidelijke afspraken maken, zoals: "we zoeken de langste vrucht, we zoeken de
dikste kastanje..."
Is de vrucht gevleugeld? Heeft ze vleugelvormige aanhangsels?
Is de vrucht eigenlijk een vruchtengroep?
M.a.w. vruchten ontstaan uit bloemen die dicht bij elkaar stonden, of verschillende
vruchten ontstaan uit 1 bloem?
vb. : elzenprop, vruchtjes van de berk
Elke soort heeft zijn eigen typsische kenmernen, d.w.z. kenmerken die je alleen bij die soort
terugvindt. Elke vrucht heeft zijn eigen typische vorm, kleur, aanvoelen
Veel kruidachtige planten (gekweekte planten als wilde planten) krijgen droge vruchten
1.3.5 VERSPREIDING VAN ZADEN EN VRUCHTEN
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper amberdecocker. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.