RZL SAMENVATTING
1. HET BOEDDHISME
INLEIDING
Boeddhisme = leer v Siddharta Gautama (560 v.C.). zoon van koning van Kapilavastie, thv himalaya
Boeddha = de Verlichte = geen God, maar een leermeester
Boeddhisme ≠ godsdienst zoals christendom of Islam, omdat er geen schepper van universum is, ze
hebben geen bepaalde God.
Het boeddhisme is geen atheisme (afwezigheid van geloof in een of meer goden) omdat men daar het
god bestaan ontkennen, hier is geen god maar wel een leermeester, het is dicht bij agnotisisme maar
niet helemaal. (Examen vraag)
Boeddhisme biedt twee aanvullende wegen tot spirituele ontplooiing: filosofisch (reflectie en analyse)
en religieus (ruimte voor liturgie (geheel van voorgeschreven gebeden), devotie (toewijding aan een
hogere macht of waarheid) en gebed).
Reactie op hindoeïsme (polytheïstisch en kastensysteem)
Aantrekkingskracht in het westen zowel bij atheïsten als gelovigen: syncretisme (osmose tussen
levensbeschouwingen)
Dalai Lama roept niet op tot bekering, mensen moeten eigen geloof niet achterlaten.
DE 4 EDELE WAARHEDEN
= parabel (vergelijking) omdat niemand ontsnapt aan het lijden komen tot aanvaarding door de
bezittende begeerte (verlangen) los te laten
1ste waarheid = waarheid van het lijden:
= leven is getekend door lijden
fysiek en psychisch (frustratie, angst, onrust)
2de waarheid = waarheid van de oorsprong van het lijden:
= lijden veroorzaakt door begeerte/gehechtheid
verliezen van de controle over onszelf
zowel materiaal als relationeel
Bv: je spaart voor een nieuwe auto en nadat je deze eindelijk gekocht hebt wil je een ritje maken. Je
maakt op dat moment een botsing met de auto waardoor de auto pair total is.
3de waarheid = waarheid over het ophouden van het lijden:
Westen: lijden bestrijden met pijnstilling <-> Oosten: geestelijk geneeskunde op mentaal/spiritueel
niveau
4de waarheid = waarheid van de edele achtvoudige pad met 3 dimenties die leidt tot ophouden
van lijden:
Morele dimentie: waardeschaal, waarden vergelijkbaar met joodse 10 geboden (niet stelen,
niet doden, geen seksueel wangedrag…)
Cognitieve dimensie: kennis en inzicht/ wetenschappelijke dimensie
Meditatieve dimentie: : leiden naar gestelde doel -> boeddhanatuur eigen maken, toestand
volledig vrij van negativiteit.
1
,AANTAL BEGRIPPEN
Karma (handeling met intentie):
= wet van oorzaak en gevolg
hindoe: begrip verwijst naar verleden -> wat je vroeger gedaan hebt, bepaalt je leven nu en
verklaart situatie waarin je nu zit.
boeddhist: dynamischer begrip, wetmatigheid van verband tss oorzaak – gevolg. Huidige
ervaring afh v voorafgaande handelingen, intenties. Toekomstige omstandigheden afh v wat
we nu doen. Leer van karma wijst niet op determinisme -> elke situatie kan positieve
tendensen versterken/neg zuiveren.
Storende giftige emoties (woede, jaloezie, …) veroorzaken negatief karma geen pleidooi voor
apathie (onverschilligheid), wel vinden van evenwicht, innerlijke vrede
Dynamische leegte (no-thing, vol-ledigheid):
metafoor van de oceaan: iedere golf draagt in zich de oceaan
Reïncarnatie/cyclische visie:
kringloop/levensrad met overdracht van karmische energie (geen ik) met als einddoelhet
bereiken van nirvana iedere levenscyclus als groeikans
Nirvana ‘diepe stilte’:
De ervaring van de volle leegte , fase van de onbewogenheid zoals een rimpelloos water
MEDITATIE
Gebeurt op mentale niveau
Helpt om de geest tot rust te brengen tijdens een hevige beroering en is een hulpmiddel tegen
onwetendheid om verlichting te bewerken
Bevat ≠ oefeningen, maar essentiële functie: oorzaak van lijden vervangen, sleutel tot
innerlijke groei
Doel = leren ophouden met denken en eenheid met leegte vormen
2 elementen van yoga: ademhaling en lichaamshouding
HET MEDEDOGEN
Lijkt op naastenliefde ≠ hetzelfde
Medelogen = ook vijanden liefhebben zoals onze vrienden
Streefdoel = totale broederschap
DALAI LAMA:
“We mogen dan andere kleren dragen, een andere huidskleur hebben en een andere taal spreken,
wezijn allemaal mensen. Dat verbindt ons. Daarom kunnen we elkaar begrijpen en vriendschap en
eensgezindheid ontwikkelen.”
GEBOORTERITUELEN
Boeddhisten minder afhankelijk v juist uitvoeren v rituelen om verlossing te bereiken. Geen bepaalde
vieringen in verband met de geboorte, huwelijk en dood. Wel culturele rituelen, maar niets religieus.
2
, 2. ZIEKENZALVING
KATHOLIEKEN AFSCHEIDSRITUELEN
Functie en belang van de rituelen:
Overgang bewerkstelligen (rites de passage/knooppunten van het leven)
Intense gevoelens uiten met behulp van symbooltaal
Sociale aangelegenheden
Overstijgend (sacraliserend) karakter
Vormgeving vanuit traditie maar ook evolutief en met ruimte voor persoonlijke elementen
KATHOLIEKE SACRAMENTEN EN ZEGENINGEN
Sacramenten: heilsmiddelen om de gelovige te heiligen, vindplaatsen voor deontmoeting met
God, hulpmiddel om de innerlijke ruimte te openen voor hetgoddelijke gave (genade) en
overgave (engagement)
7 sacramenten: doopsel, eucharistie, vormsel, biecht, ziekenzalving, huwelijk en
priesterwijding
Zegeningen: Gods zegen vragen over personen, voorwerpen, dieren, … (vb. palmwijding,
dierenzegening St. Hubertus,…)
1. sacrament van de ziekenzalving:
Bijbelse elementen:
Jezus draagt zorg voor zieken en mensen in de marge.
Ook de apostelen staan zieken bij met handoplegging en hanteren olijfolie om te zalven wat
een algemeen verspreid gebruik is.
Brief van Jakobus (Nieuwe Testament, voor jaar 100) beschrijft praktijk van de ziekenzalving
als ritueel om zieken te genezen naar lichaam en geest met zondenvergeving.
Gemachtigden: de oudsten van de gemeenschap
Accentverschuivingen in de loop van de kerkelijke geschiedenis:
Eerste eeuwen: zalving als wondermiddel voorlichamelijke genezing voor alle zieken
Middeleeuwen: zalving voor zondevergeving, toediening in extremis sacrament voor
stervenden: laatste oliesel als toegangskaartje voor de hemel. Enkel de priester als
bedienaar.
Hervorming 20ste eeuw (2de Vaticaans Concilie):
Bepaalde ernstige ziekte of afnemen van levenskrachten door ouderdom
Voorkeur: volle bewustzijn van de zieke
Hedendaagse betekenis (videofragment dat we moeten bekijken voor de examenopdracht +
getuigenis pastoor GZA):
Genezing als heling vanuit holistische mensvisie, vinden van nieuwe zingeving/harmonie
ondanks de verminderde mogelijkheden
Nabijheid van mensen en God
Liturgie:
Gemeenschappelijk of individueel
Rituele handoplegging en zalving met gewijde olie in de vorm van een kruisjeop voorhoofd en
handen
Bedienaar zalving: priester, handoplegging door diaken/pastorale werk(st)er, familie, vk
3