Wat is moeilijk gedrag?
Definitie uit cursus
We spreken over moeilijk gedrag wanneer het gedrag van de cliënt een ernstige bedreiging vormt voor het
functioneren, samenleven of voor de ontwikkeling van hemzelf of diens omgeving.
Definitie van agressie
Moeilijk gedrag en/of agressie is gedrag – bewust of onbewust gesteld – dat schade of nadeel toebrengt
fysiek en/of emotioneel, aan personen, aan zichzelf of aan de materiële omgeving.
Agressie is noch positief als negatief. Agressie is communicatie, heeft een belangrijke signaalwaarde.
Totaal aanpak van agressie
Client, context, hulpverlener
Hefboom en risico (pg 10-12)
Brede benadering van moeilijk gedrag
Geweldloze aanpak van agressie en het welzijn van de client altijd opvoorstellen.
Logische verklaringen van gedrag
1. Hoe ziet de kaart van de jongere eruit?
2. Clientensysteem en handelingsplan?
3. Enkele basisprincipes: veiligheid, zelfbeheersing, dialoog, team
Agressie is meer dan
- Je beheersen
- Aandacht voor 3 actoren
- jezelf als hulpverlener
- cliënt(en)
- context
Agressie is communicatie
- Is ‘grensoverschrijdend’ gedrag
- Heeft zowel een inhoud- als betrekkingsniveau (Watzlawick)
- Mag je niet persoonlijk nemen
- Mag je ook niet negeren
- Markeren (tonen dat je het herkend) i.p.v. sanctioneren
- Selectief negeren
Straffen en belonen
- Zelfs negeren of afwijzen is een vorm van straf
- Welke functie heeft de straf? Ongewenst gedrag te doen veranderen
- Verkeerd gebruik van straf
- Belonen om het gedrag te stimuleren
,Duiding van agressie
- Agressie heeft altijd een impact in de eerste plaats op de client zelf.
- Belang van basisveiligheid en goede sfeer in de groep
- preventief werken
- Wat doet agressie met de hulpverlener?
Impact op de opvoeder
- Wat voel ik, wat doet dit met mij? (Bewust zijn van de persoonlijke gevoelens bij een agressie incident)
- Gevoelens kunnen ‘parkeren’ (gevoelens buiten je reactie op het incident plaatsen en ze geen rol laten
spelen bij de escaleren van het incident)
- Vaardigheden hebben om een escalerend incident tot stilstand en rust te brengen
Probleem van gewenning
Grote vermogen tot begrip brengt namelijk op de duur mee dat ook agressief gedrag – letterlijk- niet meer
als agressie wordt herkend. (Normaliseren)
Soorten agressie
1. Frustratie agressie of emotionele agressie;
- agressie waarbij de client zijn onmacht uit als agressie
- frustratiedrempel wordt overschreden
- onvoorspelbaar gedrag
- hoge emotie
- bewustzijn van de agressor is vernauwd
- vaak niet persoonlijk
2. Instrumentele agressie of functionele agressie;
- gebruikt als machtsmiddel
- agressor wil een doel bereiken
- intimidatie
- bedreiging
- functionele agressie
- persoonsgericht
3. Seksuele agressie
Hanteren van grenzen
1. Voelgrenzen
Te maken met jouw persoonlijk aanvoelen van een situatie, het moment waarop je voelt dat iemand te ver
gaat. Dit kan voor iedereen verschillen, dit kan verschillen van moment tot moment. Voelgrenzen zijn
vooral persoonlijke grenzen.
2. Denkgrenzen
Grenzen waarbij je vindt dat iemand over een grens gaat. Het heeft te maken met jouw idee over waarden
en normen. Je kan je vinden dat iemand over een grens gaat zonder dat je daarbij je gevoel getroffen
wordt. Men kan dit een bewuste of een professionele grens noemen.
Denkgrenzen zijn “professionele” grenzen. Denkgrenzen worden door overleg afgebakend en door iedere
begeleider gehanteerd als een professionele standaard. Denkgrenzen worden min of meer afgestemd
worden op de voelgrenzen van de begeleiders anders krijg je een onwerkbare situatie.
Omgaan met probleemgedrag
Schema begeleidingsstijlen (pg 68 mag gebruikt worden voor de examentaak)
Overleg -> onderhandelen = coachende vaardigheden
Omgaan met frustratie agressie
Stap 1: kwetsbaarheid achter het gedrag zien
Onvermogen om zich anders uit te drukken dan bv’s door te schelden en te tieren. Het gedrag is vaak een
ophoping van onmacht en frustratie.
Stap 2: goed observeren van de oplopende spanning
Oplopende spanning uit zich fysiek: onrust, starten met redetwisten, niet meer horen of luisteren,
spanning in de lichaamshouding.
Stap 3: vroegstijdig erkenning bieden
Als er nog geen bewustzijnsvernauwend aanwezig is kan men nog de-escalerend werken door vroegtijdig
emoties en frustraties te (h)erkennen.
Stap 4: contact maken
WAT HOE
Contact maken Rustig
Empathie tonen voor gevoelens. Kordaat
Instructie geven Emotioneel neutraal
Contact maken: Afhankelijk van de client, zoek je naar een gepaste manier op contact te zoeken en
eventueel oogcontact te hebben.
Empathie tonen voor gevoelens van de client: mentaal nabij en aanwezig blijven voor de client. Dit vraagt
een rustige en neutrale houding.
Korte instructie geven: instructie moet kort en duidelijk zijn die de client goed kan uitvoeren. Geen
instructie als ‘word eens rustig’… belangrijk om betrokken te blijven met de client.
Houding: rustige, kordate en neutrale lichaamstaal. Lichaamstaal heeft veel meer invloed dan woorden.
Vaak zal men vanuit eigen angst, eerder overdreven kordaat of minder neutraal reageren..
Stap 5: eerst stoppen en dan oplossen
Heropflakkering van een incident kan soms uitgelokt worden door de begeleider zelf dooor te veel te willen
doen of te zeggen om de situatie toch maar onder controle trachten te krijgen. Dit geeft extra stress,
verhoogt de spanning en maakt het alleen maar erger.
In de fase van afbouw is het een valkuil dat men te snel naar ‘oplossingen wil grijpen. Men komt te snel
terug op het onderwerp van de frustraties teneinde het probleem afgerond te krijgen. De begeleider kan
trachten te kalmeren maar mag dan nog niet naar oplossingen gaan omdat die de bron van frustratie weer
oprakelen.
Omgaan met instrumentele agressie
WAT Hoe
Benoemen van het gedrag en empathie tonen Rustig, kordaat en neutraal
Vragen om ermee te stoppen Vanuit gelijkwaardigheid
Vragen naar een ander gedrag Niet persoonlijk opvatten
Herhalen van bovenstaande Uit de strijd blijven
Stap 1: blijf persoonlijk uit de strijd
Het gedrag te begrenzen en te benoemen wat er gebeurt. Hoewel de client het spel van ‘winnen en
verliezen’ tracht op te zetten komt het erop aan om daar uit te blijven.
Gezichtsverlies? Pas als de opvoeder zich persoonlijk in de strijd zet tegenover de jongere of de groep dat
gezichtsverlies op de proppen kan komen. Maar niet als hij of zij zich uit de strijd van winnen of verliezen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper phaedrasimoens. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.