Niels Cauwenbergh Risicomanagement 2023-2024
1. Introductie
S8
Ingenieurswetenschappen = creëren van systemen, apparaten, processen
Doel? Maatschappelijke behoeften bevredigen + omzet creëren + veiligheid waarborgen
• Veiligheid = kwaliteit van een product (intrinsiek veilig ontwerp = wegnemen gevaar)
S9+S11
Instorting Morandi-brug Genoa (14/8/2018) door corrosie, aantal lessen voor veiligheidsbeleid:
1) Belang van inspectie & monitoring
2) Regelmatig onderhoud om veiligheid te garanderen (vaak in afweging met economische
kosten van inspecties, herstel,…)
3) Ingenieurs moeten bij ontwerp van product niet enkel letten op functionaliteit, ook op
duurzaamheid van materialen (LT-denken)
4) Risicobeheer => risico’s identificeren = nodig en moet blijven gebeuren (bv. impact klimaat &
vervuiling op corrosie, veranderende verkeersvolumes,…)
5) Duidelijke verantwoordelijkheden tussen actoren alsook samenwerking (bv. externe
experten, overheden, etc.)
S10
Vroege regelgeving (2000 v.C.) => degene die huis bouwt = verantwoordelijk voor kwaliteit => als huis
instort en inwoner sterft, zal degene die het gebouwd heeft ter dood veroordeeld worden
S12-13
Ongeval kabelbaan Stresa-Mottarone (23/5/2021) door uitschakelen van hydraulisch
noodremsysteem (deze lekte olie en ‘hinderde’ zo de normale werking) + roestvorming
(routinecontroles die normaal om 3 maand plaatsvonden geskipt voor 5 jaar) => noodrem moet enkel
werken als hij ‘moet’ werken
S14-21
Ongevallen Boeing 737 MAX (2019-2020)
‘Oude’ type Boeing aangepast met andere motoren => veranderende aerodynamica => risico op stall
(overstrekken vliegtuig) => implementatie van MCAS om te compenseren => fout in de sensor
waardoor vliegtuig naar beneden werd geduwd => piloten niet op de hoogte van dit systeem => crash
• Belang van economische druk en competitie op de markt MAAR in geval van ongeval ook
grote economische gevolgen => immense daling in marktaandeel
• Too many hands-principe: taakverdeling & verschillende verantwoordelijkheden => negatieve
impact op veiligheid en ethische overwegingen want niemand ‘bewaakt’ proces en niemand
heeft de eindverantwoordelijkheid
• Idem voor andere vb.-en:
o Space Shuttle Challenger: ingenieurs uitten zorgen over bepaalde onderdelen die niet
tegen koude zouden kunnen => groepsdenken + externe druk voor lancering => crash
o Deepwater Horizon: slechte communicatie tussen exploitant (BP) en de eigenaar
(Transocean) van het boorplatform alsook het bedrijf dat instond voor bepaalde
cementeringswerken (Halliburton) + tijds- en financiële druk + technische zaken
o Ford Pinto: uit kostenoverwegingen (vergeleken met verwachte kosten van
rechtszaken) werd brandstoftank achterin geplaatst met groter brandgevaar bij
aanrijdingen tot gevolg
• Engineering ethics = belang van verantwoordelijkheid, eerlijkheid, integriteit, transparantie,
duurzaamheid,…
,Niels Cauwenbergh Risicomanagement 2023-2024
S22-23
Problemen met polyurethaanschuim in beademingsapparaten van Philips (2021) => grote
terugroepactie omwille van gevaren voor gezondheid => gigantische daling in marktaandeel
S24
Explosie Freeport LNG (8/6/2022) door tekortkomingen in testprocedures, menselijke
fouten/vermoeidheid (negeren waarschuwingsalarmen & per ongeluk verwijderen
overdrukventielen)
S25
Onmogelijk om risicovrije samenleving te bouwen => veiligheidsdeskundige moet ruimte tussen
realiteit en ideale scenario zo klein mogelijk maken
, Niels Cauwenbergh Risicomanagement 2023-2024
2. Definities & basisconcepten
Safety De mate van afwezigheid van condities/omstandigheden die
= veiligheid kunnen leiden tot de dood, een letsel, beroepsziekte,
beschadiging van de omgeving,…
Onderverdeling:
• Human safety
o Involved worker safety
o Non-involved worker safety
o Public safety
• Environmental safety
• Safety of equipment
o Damage/loss of equipment/property
o Loss of mission
= bescherming tegen menselijk en technologisch falen
= niet-intentioneel/onbedoeld
Security Bescherming van mensen, activa, informatie, systemen,…
= beveiliging tegen opzettelijke, kwaadwillige handelingen (bv. hacking,
terrorisme, organiseerde misdaad,…)
• Individu = lone wolf
• Groep = terrorisme
• Land = oorlog
Safety engineering Voorkomen van ongevallen & verwondingen in industriële
= veiligheidstechniek omgeving
Safety engineer Ingenieur getraind op voorkomen van ongevallen in
= veiligheidsingenieur industriële omgeving door gevaren te identificeren en risico’s
te beoordelen
Process safety Combinatie van technische- en managementvaardigheden
= procesveiligheid gericht op voorkomen van catastrofale ongevallen zoals
explosies, branden, giftige lekken,… binnen de procesindustrie
(chemie, petrochemie, farmaceutische en voedingsindustrie,
de industrie waar chemische reacties/faseovergangen
plaatsgrijpen)
Occupational safety and health Vakgebied dat zich bezighoudt met waarborgen van veiligheid
= arbeidsveiligheid en gezondheid op het werk. Zowel veiligheid van werknemers
als procesveiligheid. Zaken zoals identificeren en verminderen
van risico’s op ongevallen, maatregelen voor mentale
gezondheid, ergonomie,… => preventieadviseur traditioneel
opgeleid om dit tegen te gaan
Insider threat Mogelijkheid dat een actor binnen een organisatie,
= bedreiging van binnenuit vertrouwen en kennis misbruikt om de organisatie schade toe
te brengen. Bv. informatielekken, diefstal, fraude,… Tegengaan
kan door bv. gegevensversleuteling, toegangsbeheer,
monitoring van gebruikersactiviteiten, exitprocedures,…
Trust => accessibility => knowledge => exploitation => intent
Cyber security Acties ondernomen om vertrouwelijke informatie en gegevens
= cyberbeveiliging in de cyberspace (virtuele omgeving, IT) te beschermen en
ongeautoriseerde toegang, wijziging, vernietiging of misbruik
tegen te gaan. Bv. antivirussoftware, firewall,…