Ondernemingsrecht
Samenvatting 2023-2024
Ondernemingsrecht
Inleiding
Er zijn veel wetten veranderd opgetreden in 2018 en zijn verder gegaan in 2019.
De vennootschapswetgeving is grondig gewijzigd op 28 februari 2019 en heeft de
Kamer in plenaire vergadering het wetboek van vennootschappen goedgekeurd.
Dit wilt zeggen dat we in 2023 nog steeds te maken hebben met twee
vennootschapsrechten. Het ‘oude’ vennootschapsrecht, dat tot vandaag nog
steeds van toepassing kan zijn en het ‘nieuwe’ vennootschapsrecht dat gebruikt
wordt vanaf 1 mei 2019. Het is zo dat de bestaande vennootschapsrecht nog tijd
krijgen om zich aan te passen aan de nieuwe wet. Ze mogen dus nog een tijdje
onder het ‘oude’ recht functioneren.
Samengevat hebben de bestaande vennootschappen tijd tot 1 januari 2024 om
hun bestaande vennootschap om te vormen tot een vennootschapstype dat in het
nieuwe wetboek voorkomt.
De belangrijkste wijziging is het feit dat het nieuwe wetboek de 17 mogelijke
vennootschapstypes herleidt tot 4. Dit wilt zeggen dat nogal wat vennootschappen
zich moeten omvormen en dit moet dus uiterlijk tegen 1 januari 2024 gebeuren.
Waarom bestaat vennootschapsrecht?
Een student boekhouden kan zich in een onbewaakt moment wel eens afvragen:
Moeten wij nu echt die structuren en regelingen van de NV en BV kennen? Waarom
bestaat dat eigenlijk een vennootschap?
Hier een verhaal:
Peugeot begon als een klein familiebedrijf in het dorpje Valentigney, slechts 300
km van de grot van Stadel. Tegenwoordig heeft het bedrijf wereldwijd zo’n
tweehonderdduizend mensen in dienst, die elkaar voor het overgrote deel niet
kennen. Deze vreemden werken zo effectief samen dat Peugeot in 2008 meer dan
1,5 miljoen auto’s produceerde waaraan het zo’n 55 miljard euro verdiende.
In welk opzicht kunnen we zeggen dat Peugeot SA (de officiële bedrijfsnaam echt
bestaat? Er rijden veel Peugeots rond, maar die zijn duidelijk niet het bedrijf zelf.
Zelfs als alle Peugeots ter wereld tegelijk werden gesloopt en verkocht als oud
metaal, zou Peugeot SA niet verdwijnen. Het zou doorgaan met het produceren
van nieuwe auto’s en het uitbrengen van jaarverslagen. Het bedrijf bezit fabrieken,
machines en showrooms en heeft monteurs, boekhouders en secretaresses in
dienst, maar die vormen niet samen het bedrijf Peugeot. Als alle Peugeot
employees getroffen worden door een ramp, die vervolgens alle lopende banden
en directiekantoren verwoest, dan nog kan het bedrijf geld lenen, nieuwe mensen
in dienst nemen, nieuwe fabrieken bouwen en nieuwe machines aanschaffen.
Peugeot heeft managers en aandeelhouders maar ook die vormen niet het bedrijf,
Alle managers kunnen ontslagen worden en alle aandelen verkocht, maar het
bedrijf zelf blijft intact.
1
,Dit wil niet zeggen dat Peugeot onkwetsbaar of onsterfelijk is. Als een rechter de
opheffing van de het bedrijf gelast, zouden de fabrieken blijven staan en de
arbeiders, boekhouders, managers en aandeelhouders zouden in leven blijven
maar Peugeot SA zou op slag in rook opgaan.
Kortom Peugeot SA lijkt geen connectie te hebben met de fysieke wereld. Bestaat
het wel echt?
Peugeot is een collectief hersenspinsel. Juristen noemen dit een juridische fictie.
Je kunt het niet aanwijzen, het is geen stoffelijk voorwerp. Maar het bestaat als
juridische entiteit. Het is net als jij en ik gehouden aan de wetten van de landen
waarin het opereert. Het kan een bankrekening openen en eigendom bezitten. Het
betaalt belasting en het kan aangeklaagd en zelfs vervolgd worden, los van de
personen die er eigenaar van zijn of er werken.
Peugeot behoort tot een specifiek genre van juridische functies dat ‘naamloze
vennootschap’ heet. Het idee achter dergelijke bedrijven is een van de meest
ingenieuze uitvindingen van de mens. Homo Sapiens heeft talloze ;millennia
zonder geleefd. Het grootste deel van de ons bekende geschiedenis konden
eigendommen alleen in bezit zijn bij mensen van vlees en bloed, van het soort dat
op twee benen stond en grote hersenen had. Als Jean in het dertiende-eeuwse
Franrijk wagens ging bouwen, is hij zelf het bedrijf. Als een door hem gemaakte
wagen een week na aankoop stukging, zou de ontevreden klant Jean persoonlijk
aanklagen. Als Jean duizend gouden munten had geleend om zijn bedrijfje op te
zetten en de zaak ging op de fles, dan moest hij de lening afbetalen door zijn privé-
eigendommen te verkopen: zijn huis, zijn koe, zijn land.
Misschien zou hij zelfs zijn kinderen moeten verkopen als horigen. Als hij zijn
schuld niet kon afbetalen, kon hij in de gevangenis gegooid worden door de staat
of als slaaf worden ingelijfd door zijn schuldeisers. Hij was volledig aansprakelijk,
zonder limiet, voor alle verplichtingen die zijn bedrijfje aanging. Als je in die tijd
leefde dacht je waarschijnlijk twee keer na voor je een zaak opende. En inderdaad
ontmoedigde deze juridische situatie het ondernemerschap. Mensen waren bang
om nieuwe bedrijven op te starten en economische risico’s te nemen. Het leek
nauwelijks de moeite waard om het risico te nemen dat hun gezinnen aan de
bedelstaf zouden geraken.
Daarom begonnen mensen collectief het bestaan van naamloze vennootschappen
te veronderstellen. Dergelijke bedrijven waren juridisch onafhankelijk van de
mensen die ze oprichtten of er geld in staken of ze bestuurden. (…)
En hetzelfde deed het Franse rechtssysteem in 1896. Armand Peugeot overleed in
1915, het bedrijf Peugeot is nog springlevend,
Hoe heeft de mens Armand Peugeot het bedrijf Peugeot nu precies opgezet ?
Het draaide allemaal om verhalen vertellen en mensen zover krijgen deze verhalen
te geloven. (…) In het geval van Peugeot SA was het cruciale verhaal de Franse
wet die was opgesteld door het Franse parlement. Een erkend jurist hoefde alleen
maar de juiste liturgie af te werken, met alle rituelen van dien en alle vereiste
spreuken en eden op een prachtig versierd stuk papier te schrijven en onder aan
dit document een krullerige handtekening te plaatsen en simsalabim: er was
2
,volgens de Franse wet een nieuw bedrijf in het leven geroepen. Toen Armand
Peugeot in 1896 zijn bedrijf wilde opzetten betaalde hij een jurist om al die gewijde
procedures te doorlopen. Zodra de jurist de juiste rituelen had uitgevoerd en de
nodige spreuken en eden had uitgesproken, gedroegen miljoenen rechtsschapen
burgers zich alsof het bedrijf Peugeot echt bestond.
Vennootschapsrecht is een noodzakelijk ding om mensen met ideeën te verleiden
om deze uit te voeren.
Bevoegdheden die alleen door de EU uitgeoefend kunnen worden
Douane Unie
Hoe de goederen van buiten de EU naar binnen komen
Vb. Amerikaanse groenten mogen ingevoerd worden wanneer ze niet genetisch
gemanipuleerd zijn.
Visserij
Hoeveel vissen mogen vissers vangen en waar?
Gedeelde bevoegdheden
Alles wat interne markt betreft
Dit is de economische handel tussen lidstaten. Europa zegt dat het vrij moet zijn:
- Vrijheid van goederen
- Vrijheid van kapitaal
- Vrijheid van diensten
- Vrijheid van personen
Vb. Ik maak een goed, mijn marktgebied is dan de lidstaten van de EU, niet enkel
het land waarin ik het goed maak.
Vervoer
Vb. Een tachograaf, dit is een toestel dat je rij- en rustmomenten, de snelheid en
de afgelegde afstand van je voertuig registreert.
Milieu
Wetten over milieu in België, maar ook in Europa. Welke komen toe aan België en
welke aan Europa?
Vb. In 2003 kwam er een wet om oppervlaktewateren proper te maken. Die
bevoegdheid in principe is nationaal, maar per uitzondering is Europa bevoegd.
SUBSIDIARITEIT = Initiële beslissingsmacht om wetten te maken, komt toe aan
de lidstaten en bij uitstek Europa.
Indien het probleem grensoverschrijdend is, kan de verantwoordelijkheid schuiven
naar Europa. Rivieren stoppen niet aan de grens, maar lopen door meerdere
landen dus overschrijden de grenzen DUS is Europa bevoegd.
Verantwoording wordt gecontroleerd door het Hof van Justitie. Als Europa bevoegd
is, moet ze opteren voor een zachte wet/richtlijn (vrijheid van de lidstaten om
zoveel mogelijk zelf in te vullen). Tenzij ze kunnen aantonen dat het een harde
wet moet zijn, zoals bij luchttransport
3
, Vb. Als je vlucht te laat is, heb je recht op een maaltijdvoucher
Consumentenbescherming
Vb. 14 dagen herroepingsrecht bij een aankoop online.
Europa heeft er niks over te zeggen, enkel landen stimuleren om overeen te komen
Onderwijs en cultuur
Vb. Akkoord laten sluiten over de bachelor en master structuur (de vergelijking
van diploma’s)
De reden daarvoor is de Europese Uni die bevoegd is voor de eenheidsmarkt en
de vrije concurrentie tussen bedrijven over de landsgrenzen heen die ze willen
bewaken. Ook vennootschapsrecht beïnvloedt de concurrentiekracht van de
onderneming en om die reden bemoeit de Europese wetgever zich intens met het
vennootschapsrecht door middel van richtlijnen. Het is vooral de Europese
wetgeving die de Belgische wetgever ertoe verplicht heeft de wetswijziging door
te voeren.
Wat zijn de krachtlijnen van waaruit de wetgever het Belgisch vennootschapsrecht
heeft bepaald
Wanneer we de vennootschappen behandelen vertrekken we essentieel van de NV.
Waarom?
Het is de referentievennootschap.
De BVBA is het kleine broertje. Dus als je weet hoe een NV werkt, is het
makkelijker om een BVBA te begrijpen. Dit is laatst verandert omdat een BVBA
een Bv is geworden en een BV verder staat van een NV.
De grote vennootschappen in België zijn meestal NVs
Er zijn veel minder NVs dan BVBA’s in België, maar relatief gezien hebben we er
toch een aantal. Zo hebben we er Vb. Meer dan in Nederland.
Drie grote bezorgheden van de wetgevers tijdens het maken van het
vennootschapsrecht
- Welke structuur krijgt een vennootschap?
- De bescherming van de schuldeiser?
- De bescherming van de minderheidsaandeelhouder?
Inleiding
Een NV is meer voor grotere vennootschappen. Hier kan een overdracht van
aandelen zijn als je dit in je statuten opneemt. Als je wilt dat je NV relatief gesloten
is, moet je goedkeuring krijgen om aandelen te verkopen.
Een BV is voor kleinere zaken die Vb. zelf opricht. Hier kan de overdacht van
aandelen gebeuren met toestemming van de andere aandeelhouders.
Vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid
- Vereiste van oprichting bij notariële akte (€1.900,00 bij NV, €900,00 bij BV)
- Vereiste van vorming van kapitaal/voldoende aanvangsvermogen
- Vereiste van opmaken van financieel plan
4
