Volledige samenvatting van Module 1 van het vak Taal in meertalige contexten - bachelor taal- en letterkunde gedoceerd door Wim Vandenbussche aan de VUB
,SOCIALE MEERTALIGHEID
IN DE GESCHIEDENIS VAN SOCIOLINGUÏSTISCH ONDERZOEK
De studie van sociale meertaligheid is natuurlijk een stuk ouder dan het jaar 2023. We hebben
ondertussen toch al een aantal decennia – bijna een halve eeuw – 60/70 jaar onderzoek naar
meertaligheid in een sociale context en die studie is heel erg gelinkt aan de discipline waarbinnen we
werken. Dit vak is sociolinguïstiek, sommigen noemen dat de studie van taal en
samenleving/maatschappij. Maar de sociolinguïstiek is het vakgebied dat heel erg is gaan kijken naar
hoe het taalgebruik van individuen verschilt als je rekening gaat houden met een aantal specifieke
sociale factoren.
• Chomsky zei het enige wat ons interesseert wat taal betreft is the ideal speaker-listener in a
completely homogeneous speech context, en taalvariatie dat interesseert ons totaal niet (eind
jaren 50/laat jaren 50 en begin jaren 60).
- Daar is een heel hevige tegenreactie tegen gekomen die later uitgemond is in de
sociolinguïstiek, van mensen die zeggen, als we luisteren rond ons dan zien we dat taalvariatie
eigenlijk wel de essentie is van taalgebruik. Want persoon A spreekt compleet verschillend van
zijn/haar buurvrouw (persoon B) en die praat nog op een heel andere wijze dan persoon C, en
persoon C, die praat op een verschillende wijze wanneer ze dan wel op een werkomstandigheid
is, dan wel wanneer ze in een familiale context is.
→ Dus er zijn een aantal maatschappelijke factoren die blijkbaar een invloed hebben op hoe je
taalgebruik modereert, dus op hoe je met taalgebruik omgaat.
• Labov is iemand die dat heel scherp opgemerkt. Een linguïst die in New York taalonderzoek deed
en wie het opviel dat de uitspraak van het Amerikaans-Engels in New York blijkbaar aan het
veranderen was: dat mensen die ouder waren op een andere wijze Amerikaans-Engels spraken dan
jongeren en dat mensen uit de hogere klasse dat op een andere manier deden dan lagere klasse.
- Cf. fameuze “warenhuizenonderzoek”
→ de sociolinguïstiek zoals Labov ze gemaakt heeft, (en die is nadien uitgegroeid tot één van de
dominante paradigma’s in de taalkunde)
→ de sociolinguïstiek is een benadering die vooral gaat kijken naar een microperspectief op
taalvariatiecontact. Wat bedoel we daarmee?
MICROSOFT OFFICE USER 1
,SOCIOLINGUÏSTIEK VS TAALSOCIOLOGIE
SOCIOLINGUÏSTIEK
• Vertrekt van een micro-perspectief op taalvariatie en contact
• De sociolinguïstiek gaat vooral kijken naar het individu (de persoon) en kijkt op welke wijze het
taalgebruik van de persoon verandert naargelang de context.
- De persoon kan zich bevinden in een lagere sociale klasse of in een hogere sociale klasse.
- De persoon kan zich bevinden in een lagere leeftijdsgroep of een hogere leeftijdsgroep.
- De persoon kan mannelijk zijn of kan vrouwelijk zijn, persoon kan genderfluïde zijn of non-binair
zijn.
→ Dat zijn allemaal factoren die een rol spelen bij taalgebruik.
• Sociolinguïsten gaan heel specifiek kijken wie gedraagt zich talig op welke manier, in welke
context, afhankelijk van welke variabele? De variabelen die men klassiek doorgaans gaat bekijken
zijn sociale klasse en leeftijd, sexe, opleidingsniveau worden ook vaak meegenomen.
• Intene / individuele taalvariatie : wat gebeurt er bij een persoon als die meertalig is, en hoe
verandert het taalgebruik van die specifieke persoon?
Voorbeeld: Nonkel Gérard die verhuisd is naar Amerika in de jaren 1950 om daar het geluk te
gaan zoeken, is intussen 85 of 90 jaar en praat Nederlands, maar met een heel zwaar
Amerikaans accent. Dus als je van die “achtergebleve”/mensen gaat praten die daar heel lang
in die regio zaten, dan hoor je dat. Je voelt dus heel duidelijk dat het aanwezig zijn in die lokale
gemeenschap een invloed had in die andere talen.
→ Dat zijn het soort dingen waar sociolinguïsten van wakker liggen en waar ze dus van gaan
kijken welke invloed heeft dat taalcontact op individueel niveau? Zie je de uitspraak
veranderen? En hoe verandert die? Niet alleen de uitspraak, maar ook de intonatie?
Naast de sociolinguïstiek is er in de laat jaren 50 – vroeg jaren 60 ook een andere branche opgekomen
van de taalwetenschap die zich bezighield met taal en maatschappij.
MICROSOFT OFFICE USER 2
, TAALSOCIOLOGIE
• De ene noemden we sociolinguistics, de andere ging om de naam sociology of language
(taalsociologie). Ze hebben met elkaar te maken, het gaat vooral over een verschil in focus.
• Taalsociologen (sociologists of language) vertrekt van een macroperspectief op taalvariatie- en
contact: Wat is de positie van een taal in de samenleving? Wat is het effect en de macht van een
taal in de samenleving? En wat doet het gebruik van de ene of de andere taal voor je status en je
positie in de samenleving?
Om het even heel concreet te maken:
Een sociolinguïst die zal in het Brussel van van de jaren 1950/1960 geïnteresseerd geweest zijn
in de invloeden van het Frans op het Nederlands bij een Vlaming die naar Brussel ingewikken
komt en die heel veel contact heeft met Franstaligen. Hoor je het taalgebruik van die
inwijkeling veranderen na verloop van tijd?
Een taalsocioloog die zou geïnteresseerd zijn in de verhouding tussen het Nederlands en het
Frans. Die zou geïnteresseerd geweest zijn in taalprestige en in de wijze waarop het Nederlands
bekeken werd binnen die Brusselse context en in de wijze waarop het Frans bekeken werd.
Die zou geïnteresseerd zijn in het feit dat die persoon vermoedelijk vrij snel het Frans zal geleerd
hebben en misschien zelfs zal overgenomen hebben als belangrijkste taal en misschien ook die
taal zal onderwezen hebben aan zijn of haar kinderen omdat die taal in die periode de weg was
naar meer sociaal succes.
→ Sociolinguïsten en Taalsociologen zijn allemaal geïnteresseerd in talen en in taalcontact, maar
de focus is anders :
- Sociolinguïsten zijn eigenlijk geïnteresseerd in individuele meertaligheid
- Taalsociologen eerder in maatschappelijke meertaligheid. (→ focus nu hierop)
MICROSOFT OFFICE USER 3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper maonacourouble. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €13,79. Je zit daarna nergens aan vast.
