Begrippenlijst
Management Accounting
(HIR & TEW)
Thomas Mariën 2023 – 2024
Inhoudstafel
Deel 1: Introductie ................................................................................................................. 2
Deel 2: Cost Accounting ........................................................................................................ 4
Hoofdstuk 1: inleiding .............................................................................................................................. 4
Hoofdstuk 2: kostenbegrippen en kostprijscomponenten ..................................................................... 4
Hoofdstuk 3: Break-even analyse = cost-volume-profit analyse ............................................................ 8
Hoofdstuk 4: kostprijsberekening bij stuk(en serie)productie ............................................................... 8
Hoofdstuk 5: Kostprijsberekening bij massaproductie ..........................................................................10
Hoofdstuk 6: Acitvity based costing ......................................................................................................10
Hoofdstuk 7: Standaardkostencalculatie: kostprijsberekening in functie van het tijdsaspect ..............13
Hoofdstuk 9: variabele kostprijsberekening ..........................................................................................14
Hoofdstuk 10: De verwerking van kosten van afgekeurde producten ..................................................15
Hoofdstuk 11: Dienstverlenende afdelingen en hun kosten (=common cost) ......................................16
Hoofdstuk 12: De gemeenschappelijke productieprocessen en hun verwerking = Joint costing ..........17
Deel 3: Management Accounting .................................................................................. 18
Hoofdstuk 1: Besluitvorming ..........................................................................................................18
Hoofdstuk 2: Managementcontrole ..............................................................................................29
1
,Deel 1: Introductie
Management accounting: systeem dat beslissingsnemer op alle niveaus van de organisatie
in staat stelt betere beslissingen te nemen. Dit dient los te staan van de verplichte externe
rapportering en moet de doelstellingen van de organisatie nastreven. (synoniem: strategic
finance). Ze meten/analyseren/interpreteren/communiceren/plannen en controleren. Kort
gezegd rapportering voor het management. (zie dia 5 voor kenmerken)
Extended Value chain: management accounting oorspronkelijk ontworpen enkel voor
productie, maar vandaag de dag voor elke kernactiviteit (intern + extern). Waardeketen:
Ondersteunende functie (ICT, HR, accounting,.. ) en kernactiviteiten (Onderzoek en
ontwikkeling, planning en ontwerp, productie, marketing, distributie)
Target setting: het definiëren van haalbare doelen in een doelstelling of strategie.
Net promoter score (NPS): Dit is een manier om klantentevredenheid of klantloyaliteit te
meten. “Hoe waarschijnlijk is het dat je, op schaal van 1 tot 10, ons bedrijf zou aanbevelen
aan familie, vrienden of collega’s”
Cost drivers: activiteiten die een wezenlijke bijdrage leveren aan het ontstaan van kosten //
oorzaak van activiteiten en daarmee kosten // factor die de omvang van de kosten bepaald
of in belangrijke mate beïnvloedt.
Structural cost drivers: strategische beslissingen over fundamentele economische
kenmerken van een organisatie: schaal, graad van verticale integratie, ervaring,
technologie, complexiteit
Executional cost drivers: bekwaamheid van organisatie om product of dienst succesvol te
leveren: werknemer participatie, TQM, capaciteitsverbruik, efficiciëntie fabriekslayout,
productconfiguratie, relaties met leveranciers.
Total quality management: managementstroming die gericht is op voortdurende
verbetering van algemene bedrijfsprestaties, en een focus legt op het voldoen van
klanteisen en de bedrijfsstrategie.
Productconfiguratie: een productconfiguratie bevat een volledige en uitputtende specificatie
van alle actuele elementen en eigenschappen.
2
,Stages van systemen: Hoe matuur moeten onze ICT systemen zijn om de dingen die we
willen doen te kunnen doen in een bepaald domein? Er zijn 4 stages, deze geven de
maturiteit weer van de ICT systemen:
• Stage 1 = broken system: de rapporten van deze systemen zitten vol met fouten, het
weerspiegelt de realiteit dus niet. Het is dus onvoldoende ontwikkeld voor financiële
rapportering en dus ook voor de doelstellingen van management accounting zoals
rapporteren van operationele en strategische controle of voor kostenanalyses.
• Stage 2 = Financial Reporting driven system: deze systemen zijn geschikt voor een
auditor, geschikt voor financiële rapportering te doen, de data is hier wel accuraat.
Het is echter nog niet ontworpen voor de doelstellingen van management
accounting, we kunnen hier nog geen operationele of strategische controle doen.
Ook andere zaken zoals profitability analyse, performance measurements, ABC zijn
hier nog niet mogelijk. (verborgen profits en kosten, controle feedback beperkt en
komt te laat,…). Break-even analyse kan je wel doen in stage 2 systemen. =
TRADITIONEEL SYSTEEM
• Stage 3 = Specialized systems: deze systemen gebruiken shared databases maar zijn
wel nog stand-alone systemen! Voor financiële rapportering is deze hetzelfde als in
stage 2. In sommige gevallen kan je deze systemen gebruiken voor ABC en ook voor
operationele en strategische controle. Nog niet voor ABM.
• Stage 4 = integrated systems: de databases en systemen zijn met elkaar gelinked,
geen standalone systemen meer. Hiermee kan je aan ABC en ABM doen.
Operationele en strategische controle is hier voor geschikt. Ook voor Time-driven
ABC, ABC budgeting en balance scorecards is er een stage 4 systeem nodig. Bij
voorgaande systemen heb je altijd geïntegreerde informatie nodig om het werk te
kunnen vereenvoudigen en automatiseren. Informatie moet kunnen vergeleken
worden en samen gebruikt worden.
3
, Deel 2: Cost Accounting
Hoofdstuk 1: inleiding
Cost accounting: creëren van transparantie in kost en winststructuur. Deze informatie wordt gebruikt
voor financial accounting (gegevens voor opstellen jaarrekening, externe gebruiker) en management
accounting (gegevens voor planning en controle, interne gebruiker)
Kostensoort (KS): materiaal, personeel, afschrijvingen … (weerspiegeling gebruikte middelen) + linken
aan kostenobject.
Kostenprijssysteem (KPS): kosten linken aan kostenobject.
Kostenobject: datgene waarvan we de kost en winst willen berekenen, bv een product
Just In Time (JIT): precies op tijd leveren wat de klant of ketenpartner nodig heeft, een
logistieke methode voor voorraadbeheersing.
Computer-Integrated Manufacturing (CIM): een concept waar een volledig
productieproces digitaal wordt georganiseerd in een computersysteem. De input is
gebaseerd op 'real-time' informatie, afkomstig van sensoren. CIM biedt directe controle en
geeft het volledige ontwerp en productieproces weer.
Hoofdstuk 2: kostenbegrippen en
kostprijscomponenten
Periodieke inventaris: inventaris op het einde van de periode berekenen.
Permanente inventaris: op elk moment je voorraadpositie weten.
First in, first out (FIFO): voorraadwaarderingsmethode, voorraad waarderen aan de oudst
aanwezige voorraad. Recente prijsschommelingen hebben dus geen invloed op de marge van
het verkocht goed.
Last in, first out (LIFO): voorraadwaarderingsmethode, voorraad waarderen aan de voorraad
die het laatste is aangekocht.
Gewogengemiddelde (GG): voorraadwaarderingsmethode, voorraad waarderen aan
gemiddelde aankoopprijs van periode.
Jobkaart: kaart waar het personeelslid het verrichte werk per afdeling moet opschrijven.
Kostenplaats (KP): verzameling van indirecte kosten (IK) die met dezelfde verdeelsleutel (VS) naar
kostenobjecten (KO) worden toegewezen. (ENG: cost pools)
DK
KO
IK KP
VS VS
4
