Dit is een samenvatting van alle leerstof van sociologie en rechtssociologie van het jaar 2023/2024. Alles van alle powerpoints staat in de samenvatting samen met alle extra lesnotities en alle uitleg gegeven in zijn lessen. Ik behaalde met deze samenvatting een 14/20.
Wat is rechtssociologie?
Wat is recht?
Juristen
- Geheel van regels die neerslag vinden in de bronnen van het recht (algemene
principes, wetten, gewoonten, etc.)
- Deze regels vinden toepassing in de praktijk van rechtspraak en rechtsleer
- Recht heeft consistente structuur en een hierarchische ordening
Filosofen
- Recht verwijst naar een ideaalbeeld als systeem van waarden en principes de het
sociale leven moeten structureren
Sociologen
- Gaat niet om de vraag wat geldend recht is
- Recht als sociaal fenomeen
- Recht (nauw): maatschappelijke controle uitgeoefend door systematische
aanwending van macht
- Recht (breed): geheel van collectieve gedragingen en normen die het sociale leven
structureren
Law in books versus law in action
Studie van de wederzijdse beïnvloeding van recht en samenleving
- Law in the books
o Juristen die puzzels oplossen volgens de rechtsbronnen
o Advocaat die een zaak krijgt en weet in welke boeken hij moet zoeken naar
artikelen
- Law in action
o Functioneren van juridische instituties in de maatschappij
o Structuren en personen van het recht
o Praktijk van het recht
o Factoren die invloed hebben op de keuzes en werkwijze van advocaten etc.
Maakt onderscheid tussen recht in de boeken en recht in de praktijk. Het is een simpel
onderscheid maar heel effectief. De relatie tussen maatschappij en recht is een tweezijdige
relatie. Recht heeft invloed op de maatschappij en de maatschappij heeft invloed op het
recht.
1
, - Wetteksten zijn de meest belangrijke bronnen voor juristen (law in the books)
- Het vonnis is geen goede weergave van wat er in het hele proces gebeurd, er wordt
niet rekening gehouden met alle factoren
Rechtssociologie
‘Rechtssociologie is een empirische discipline waarin het recht wordt opgevat als een sociaal
verschijnsel, als product van menselijke interactie’.
Zoektocht naar hoe recht betekenis krijgt in de maatschappij, door te kijken naar
achterliggende context bij totstandkoming en de effecten van recht.
- Sociale productie: invloed van samenleving op recht
- Sociale werking: invloed van recht op de samenleving
Sociale productie van recht
- Sociale factoren en actoren relevant voor de totstandkoming van het recht
- Interne formele bronnen van recht
o Wetgeving
o Rechtspraak
o Doctrine
o Gewoonterecht
o Algemene rechtsbeginselen
- Maatschappelijke bronnen van recht
1. Politiek
2. Economisch-technologische ontwikkelingen
3. Juridische professionals
4. Rechtsopvattingen burgers
1. Politieke machtsverhoudingen
- Recht is in belangrijke mate product van bestaande politieke
besluitvormingsprocessen in een land
- Publieke machtsfactoren
o Politieke partijen
o Ambtenaren
o Bestuurders
- Private machtsfactoren
o Lobby bedrijfsleven
o Vakbonden
o Milieuorganisaties
- Internationale politiek
2. Economisch-technologische ontwikkelingen
- De ondernemingsgewijze productie en technologische innovatie zijn sterk bepalend
voor de inrichting van het rechtssysteem
- Economie (kapitalistische productiewijze)
o Contract & eigendom
o Vrijemarkteconomie
o Multinationals
2
, - Wetenschap & technologie
- Rampen
3. Juridische professionals
- Rechtspraak
o Recht is wat rechters doen in de praktijk (realisten)
o Abstracte wetten krijgen pas betekenis in hun toepassing door rechters
o Organisatie: hoe functioneert de rechterlijke macht, hoe is zij samengesteld en
zijn haar werkzaamheden georganiseerd? (hoge werklast)
- Advocatuur
o Verzakelijking en internationalisering
- Ambtenaren
o Rechtsvormers en regeltoepassers bij de overheid
o Rol in wetgeving
4. Rechtsopvattingen burgers
- Ieder wordt geacht de wet te kennen (Quod non)
- Rechtsociologisch onderzoek naar:
o Welke kennis burgers paraat hebben over het recht
o Opvattingen over het functioneren van de instituties van de rechtsstaat
o Vertrouwen in recht als oplossing voor hun conflicten
- Invloed burgers op recht via
o Opeisen van rechten
o Verkiezingen
o Demonstraties
- Rechtscultuur
o Kijk naar juridische instituties
o Vergelijk omvang rechtssector
Als je de wet wil toepassen, moet je ze natuurlijk ook kennen. Wat kennen mensen degelijk
van het recht en wat zijn hun opvattingen van over hoe het recht werkt op de maatschappij?
Sociale werking van het recht
- Effecten van recht in de samenleving
o Bedoeld
o Onbedoeld
- Bestrijden assumpties
o Iedereen kent de wet
o Iedereen gehoorzaamt de wet
- Langs welke wegen neemt de burger kennis van het recht?
- Wat is de rol van sociale verbanden en instituties op de effecten van het recht?
Anti-instrumentalisme
Tegen intentionalisme van de wetgever:
- Wetten hebben vaak andere gevolgen dan wetgever beoogd. Gebruik door mensen
om andere redenen dan wetgever voor ogen stond
- Sociologische analyse gaat de normatieve veronderstellingen van wetgeving na en
vergelijkt deze met sociale werking
3
, Op welke manieren beroepen sociale groepen op rechtsregels om hun belangen te helpen
(mobiliseringstheorieën)
Wat zijn de typen van handhaving die door ordehandhavers kunnen worden gehanteerd
(handhavingstheorieën)
Hoe bereikt recht de burger?
Het recht bereikt mensen via filterende instituties met eigen interpretatie van boodschap van
de wetgever
- Media: TV, radio, kranten en internet
- Intermediaire organisaties: werkgever, vakbond, sportorganisatie.
o Regels worden geselecteerd en doorgegeven vanuit het organisationeel
belang
Rol van sociale verbanden op het recht
Mens als individu vs. leven binnen sociale verbanden: familie, vriendengroep, clubs en
organisaties
Semi-autonome velden
Hebben eigen doelen en formuleren en handhaven eigen formele en informele normen voor
leden. Deze hebben een hoge mate van autonomie, met beperkte invloed van de overheid.
Vb. studentencorps, tuchtrecht en extern recht
Maatschappelijke middenvelden bemoeilijken centrale sturing van de overheid (hinderpaal),
maar zijn ook basis voor maatschappelijk draagvlak (partner) voor handhaving van recht.
- Voor een jurist geldt het recht, een socioloog kijkt of het een verschil maakt
- Recht is veel minder effectief als gedragssturing dan mensen denken
- Hoe invloedrijk zijn landmark cases daadwerkelijk in de maatschappij?
- Bottom-up perspectief: sociale werking vanuit maatschappij
- Top-down perspectief: vanuit de bestuurder
Juristen & sociologen
‘Sommige rechtssociologen hebben de neiging om juristen af te schilderen als
wereldvreemde letterknechten, die slechts geïnteresseerd zijn in de oplossing van juridische
puzzels en niets begrijpen van de samenleving waarin zij functioneren. Er wordt dan een
onoverbrugbare tegenstelling gecreëerd tussen sociologen en politicologen enerzijds, die in
sociaalwetenschappelijke theorieën en verklaringen geïnteresseerd zijn, en juristen
anderzijds, die geen benul hebben van de sociale werkelijkheid.
Omgekeerd reageren juristen vaak nogal arrogant en afwijzend op kritiek vanuit de sociale
wetenschappen, die tekortkomingen in het juridisch denken aantoont. Dit type jurist ziet de
sociale wetenschappen als een hulpwetenschap, waarvan hij gebruik kan maken als het hem
toevallig uitkomt. Dit soort wederzijdse stereotypering is weinig vruchtbaar.’
Jurist
- Intern normatief gezichtspunt
Intern: bewaken van de coherentie van het recht. Streven naar rechtseenheid en
rechtsgelijkheid. Regels moeten passen in het hogere geheel.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper BicaCommers. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,09. Je zit daarna nergens aan vast.
