COMMUNICATIE MET GEZINNEN
wat breng je altijd mee naar de les?
• je communicatiekoffer (zie ckj en verdere lessen)
• het planningsdocument
• het document ‘leidraad praktijkoefeningen’
• het document ‘evaluatiecriteria’
• je groeiblad
• een gezonde portie ‘leergoesting’
LEERMODULE 1: BASISHOUDING EN KADER (trainingssessie 1 en 2)
LES 1: BASISHOUDING
• Je kan reflecteren over je rol en houding als contextbegeleider.
• Je kan een adequate basishouding tonen in het spreken met systemen.
• Je kan op een krachtgerichte en verbindende manier in communicatie gaan met opvoeders zowel
in alledaagse als in complexe opvoedingssituaties.
• Je kan je interventies linken aan theoretische kaders die je gezien hebt in de opo’s van de
sociaalpedagogische leerlijn.
1. HOOFDSTUKKEN: ‘PRATEN MET OUDERS’
1.1 HOOFDSTUK 7: OVER INZICHT EN UITZICHT
verschillende partijen kijken door hun eigen bril om een verklaring te vinden
bv. mama, papa, kind, hulpverlener, … zien elk een andere oorzaak en oplossing
→ verschillen in perceptie uit te klaren a.d.h.v. strategische communicatie
1. WEERSTAND ALS TEKEN VAN BETROKKENHEID
bv. iemand ontkracht je mening, ja maar, steeds over hetzelfde beginnen, …
- ‘ik denk mee’ maar wordt vaak opgevat als niet-betrokken
- teken van weerstand is juist een teken van meedenken
!! beter aandacht geven aan weerstand dan het negeren
→ merk en benoem deze signalen van weerstand op
bv. ‘ik hoor dat je steeds terugkomt op dit incident’
bv. ‘ik merk dat je veel voorbeelden geeft die een andere kijk op de situatie is’
bv. ‘ik zie dat je niet akkoord bent’
→ complimenteer de vorm van betrokkenheid en hernoem het doel van het gesprek
→ benoem het effect van de ‘weerstand’ op het verloop van het gesprek
→ nodig uit tot samen denken en samenwerken
bv. ‘wat zouden jullie voorstellen zijn?’
‘Els, het voorval van gisteren heeft je echt wel ontgoocheld. Ik vind het zelf
ook bijzonder jammer dat het gebeurd is. Waar ik het met jou over wou hebben
is hoe we dat in de toekomst zo goed mogelijk kunnen vermijden. Ik heb
nu het gevoel dat we een beetje ter plekke blijven trappelen. Zie je het zitten om samen te bekijken hoe
we hieruit geraken?’
1
,2. OUDERS ONDERVRAGEN
Een kind gedraagt zich thuis vaak heel anders dan op school. Echter is het wel belangrijk om ook een
zicht te krijgen op hoe het kind thuis is. Hulpverleners nemen dan vaak de rol in van de ‘ondervrager’.
Ouders ervaren dit echter als heel ongemakkelijk. Ga daarom anders aan de slag!
→ aankondigingen
bv. ‘om jullie beter te begrijpen, zou ik graag het een en ander in kaart willen brengen’
bv. ‘ik zou jullie graag wat vragen stellen om wat zaken beter te begrijpen’
→ zoeken naar erkenning
bv. ‘als we het hebben over M. zijn gedrag in de leefgroep, herkennen jullie hem dan’
→ de cameratechniek
bv. ‘stel we hangen hier een camera, welke fragmenten zouden je bezorgd maken’
bv. ‘stel we hangen hier een camera, welke fragmenten zouden je tevreden maken’
Vaak komen er anekdotes naar boven die kunnen zorgen voor goede aanknopingspunten om kritische
incidenten te bespreken of verder in de diepte te gaan
3. VALKUILEN
Focussen op wat er fout gaat en geen oog hebben voor het positieve
het zoeken naar het positieve heeft heel wat voordelen
o realistischer beeld van de jongeren (want zeker ook positieve situaties)
bv. ‘in welke situatie reageert de jongeren goed’
bv. ‘wat doet hem/haar deugd’
bv. ‘wanneer lukt het wel’
Laten verleiden tot een debat – welles, nietes, …
o wees je bewust van je eigen perceptie en verklaringsmodel
want ze sturen je verdere interventies dus verklaar ze duidelijk zodat je elkaars
verklaringsmodel kan verkennen, waardoor je visie kan veranderen of kan wijzigen
4. VOORBEREIDEN OM GOED TE PARTICIPEREN
→ geef ouders de kans om voor te bereiden
voor je ouders uitnodigt voor een gesprek, breng je hen best telefonisch op de hoogte zodat ze zich
kunnen voorbereiden
→ kies de geschikte ruimte en tijd
5. ZOEK NAAR MOGELIJKHEDEN EN KANSEN
Hoe kunnen we de kritische situaties voor Mauro beheersbaar maken? Hoe
ziet het doelgedrag er precies uit? Waar willen we dat Mauro beter in wordt?
Wat gaat dat voor hem en voor de anderen opleveren? Hoe gaan we Mauro
daarbij helpen en wat is zijn eigen inbreng? Welke vaardigheden kan Mauro
daarbij inzetten om dichter bij het doel te komen?
→ laat ouders betrokken zijn in de totstandkoming van een doel, dat zijn ook zij
gemotiveerder (ik zorg voor dit, jij voor dit)
2
,6. DE LINEAIR-CAUSALE REDENERING
= denken dat je met de juiste tips en tricks, een probleem kan oplossen
→ zoek naar succesvolle interacties in het verleden en wat heb je daaruit geleerd
belangrijk om het probleem goed te verkennen, zodat je creatief kan zoeken
welke aanpak heeft gewerkt? hoe hebben we de moeilijke
situaties voorbereid of aangepast? hoe hebben we afspraken gemaakt en die
bewaakt? hoe speelde het gezin het klaar om met de moeilijke situatie om te
gaan? hoe hebben ze ervoor gezorgd dat de situatie niet verergerde? hoe hebben
we aan onze relatie met het kind gewerkt? wanneer reageerde het kind met gewenst gedrag? wanneer
hadden we het gevoel dat het klikte?
7. ZORG VOOR EEN ONTSPANNEN SFEER
dus geen kille bureau met testen en tabellen
→ houdt een leidraad bij de hand
noteer vooraf enkele feiten, percepties, doelen en aanpak op papier zodat je concrete situaties kan
noemen om het verhaal te kunnen situeren
→ beoordeel wat er gezegd wordt, niet de persoon die het zegt
→ vertrek van objectieve feiten
vermijd het uiten van interpretaties maar beschrijf datgene dat concreet is door observatie en
dergelijke, je kan wel vragen naar andere zaken zodat de ander uit zijn schelp komt
bv. ‘herken je je kind in dit verhaal?’
bv. ‘zijn er nog andere dingen waar jij aan denkt?’
→ durf jezelf in vraag stellen
→ durf het gesprek terug naar de veilige zone te brengen
bv. ‘ik stel voor dat we daar later op terugkomen’
→ let op non-verbale communicatie, benoem deze en vraag naar verduidelijking
→ blijf de doelstelling voor ogen houden, durf terug keren naar het doel
bv. ‘ik merk dat je enorm veel belang hecht aan het incident van vorige week.
Ik heb begrepen dat dat behoorlijk zwaar op je maag ligt maar het punt waar ik
het met jou over wil hebben is hoe we dergelijke incidenten in de toekomst
zoveel mogelijk zouden kunnen vermijden en daarover had ik heel graag
jouw mening gehoord dus vertel eens, hoe zouden we …’
→ vat samen, noteer afspraken en let op vervolging
- herhaal aan het einde van het gesprek de afspraken
- bekijk of je gesprek partner het eens is met je
- zet de afspraken op papier en zeg dit tegen je gesprekspartner
3
, 1.2 HOOFDSTUK 8: SLECHTNIEUWS-GESPREKKEN
1. DE BOODSCHAP OVERBRENGEN
→ Wees zo snel en eerlijk mogelijk met ouders, maak ze niets wijs
→ neem voldoende tijd om het nieuws te delen
→ het delen van slecht nieuws is niet een moment, maar een periode
- het is een proces van verwerking, aanvaarding en zoeken naar een nieuw perspectief
→ help de boodschap mee verwerken
x: ‘Ik ben al een hele tijd aan het woord. Ik kan me voorstellen dat de boodschap
je enorm verrast. Wat schiet er nu allemaal door jullie hoofd?’
y: ‘Toen ze me vertelden dat Amelie ernstig ziek was, leek het precies alsof er
een zak over mijn hoofd werd getrokken. Plots hoorde ik maar de helft. En
die mevrouw bleef maar praten. Ik wist niet meer hoe ik het had.’
→ verkleinwoorden gebruiken om te minimaliseren
- bv. het is geen groot probleem, er moeten aan kleine puntjes gewerkt worden
2. VALKUILEN
al deze zaken zorgen ervoor dat het alleen maar moeilijker is om het nieuws te delen
uitstellen
de stropmethode
= de ouders zelfs de ernst van de situatie onder ogen laten brengen
bv. heb je een idee waarom je hier bent? je weet wel wat er aan de hand is?
gebruiken van vakjargon en afkortingen die ouders niet kennen
vergulden van de pil
bv. ik heb een neefje dat daar ook zat, het valt echt wel mee
temperen
bv. het zal wel goed komen
zelfrechtvaardigheid
= uitleggen hoe vervelend je het nieuws vindt en dergelijk
3. ZES STAPPEN
1. voorbereiding
van belang om de inhoud, het doel en het verloop goed in kaart te brengen
afvragen in welke maten er al een beginnend probleembewustzijn is
ouders genoeg betrekken want zo hebben zij ook meer begrip als iets niet werkt
drie aandachtspunten in de voorbereiding
gezamenlijke ervaringen verzamelen
in kaart brengen van gezamenlijke ervaringen van leerkrachten en ouders
!! van belang om relevante ervaringen en feiten nauwkeurig te beschrijven
4