Hoofdstuk 1: geest, gedrag en
psychologische wetenschap
1.1 Wat is psychologie en wat is het niet?
1.1.1 Psychologie is de wetenschap van gedrag en geestelijke processen
Psychologie is gebaseerd op wetenschap (evidence-based).
Psychologie onderzoekt 2 soorten processen:
• geestelijke processen/interne processen
Bijv.: denken, voelen, begeren, …
• waarneembare processen/externe processen
Bijv.: praten, glimlachen, lopen, …
Er zijn 3 soorten psychologen:
• experimentele psychologen
Zij doen voornamelijk onderzoek en zitten vaak aan een universiteit.
• docenten psychologen
Zij geven les aan een school.
• toegepaste psychologen
Zij werken echt in de praktijk met cliënten, zij behandelen mensen enzovoort.
o arbeids- en organisatiepsychologen
o sportpsychologen
o schoolpsychologen
Bijv.: CLB, pedagogisch medewerker, STUVO, …
o klinisch psychologen
Zij werken in de praktijk (de psychologen waar we aan denken als we
psycholoog zeggen).
o forensische psychologen
Zij werken binnen het gerechtelijk kader.
Bijv.: de psychologen die gevangen gaat begeleiden om weer deel te nemen
in de maatschappij, …
o omgevingspsychologen
Zij onderzoeken de invloed van de omgeving op ons gedrag, gevoelens,
cognitie, enzovoort.
o gerontopsychologen
Zij werken binnen de ouderenzorg.
Bijv.: ze begeleiden verlies van partner, omgaan met het ouder worden, …
Daarnaast zijn er ook:
• psychotherapeuten
• bachelors toegepaste psychologie
• (life-)coaches
, • Andere bachelors zijn ook werkzaam in de psychiatrie zoals ergotherapie,
verpleegkundigen, sociaal werkers, …
1.1.2 Psychologie is geen psychiatrie
Psychiater
= iemand die een geneeskundige opleiding gevolgd heeft en nadien een opleiding in het
behandelen van geestelijke en gedragsmatige problemen, deze persoon mag medicatie
voorschrijven en een diagnose stellen. Meestal behaald de psychiater zwaardere en
complexere aandoeningen dan een psycholoog.
Psychiatrie
= een medisch specialisme dat deel uitmaakt van de psychologie.
Pseudo-psychologie
= niet-onderbouwde psychologische aannemen die zich als wetenschappelijke waarheid
voordoen.
1.2 Wat zijn de 6 belangrijkste perspectieven van de psychologie?
,1.3 Hoe vergaren psychologen nieuwe kennis?
Dit zagen we al in module 1 in het onderdeel evidence based practice.
, Hoofdstuk 3: Sensatie en perceptie
3.1 Hoe verandert stimulatie in sensatie?
Sensatie/gewaarwording
= het opnemen van een stimulus uit de omgeving en het vertalen van deze stimulus in
elektrochemische neuronale signalen die naar de hersenen gestuurd worden.
Bijv.: het geprikkeld worden door de verschillende vlekken op een blad, …
Perceptie/waarneming
= het organiseren, interpreteren en begrijpen van de gewaarwordingen.
Bijv.: het zien van de dalmatsiër, …
Om een stimulatie om te zetten in een perceptie moet men een aantal fasen doorlopen.
Eerst hebben we dus een stimulus, die door transductie wordt omgezet in een neurale
impuls. Vervolgens worden die impulsen dan naar de sensorische cortex van onze hersenen
geleid, waar ze worden omgezet in een sensatie van kleur, helderheid, vorm en beweging.
Ten slotte zorgt de perceptie ervoor dat we de sensatie gaan interpreteren.
3.1.1 Transductie: stimulatie in sensatie veranderen
Transductie
= proces waarbij een sensorisch neuron een fysische stimulus ontvangt en de fysische
energie omzet naar neurale impulsen die door gespecialiseerde sensorische
verwerkingscentra in de hersenen kunnen opgevangen worden als informatie. Het proces
waarbij men een stimulus verandert is een sensatie.
Voor iets in onze hersenen terechtkomt nemen we het eerst op via onze zintuigen. Als er
een defect is van de zintuigen kan informatie vertekent worden.
Het gene wat we dan waarnemen is eigenlijk een electrochemische weergave van de wereld.
3.1.2 Sensorische adaptatie
Sensorische adaptatie
= gewenning aan langdurige stimulusen, maar we merken wel op indien er iets wijzigt aan
die stimulus.
Bijv.:
− tikkende klok → het tikken van een klok hoor je na verloop van tijd niet meer, wat je
wel gaat horen is als de klok plots luider gaat tikken
− hondengeur → na verloop van tijd ruik je niet meer echt je hond, maar als iemand
anders binnenkomt die zelf gaan hond heeft ruikt dan juist zeer sterk die hondengeur
− …
Vele receptoren van zintuigen zijn gevoelig voor veranderingen.
Bijv.: we horen wel als er een ambulance aankomt, …