Samenvatting
Volledige samenvatting Geschiedenis van de Nederlanden
- Instelling
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Een volledige samenvatting van de Geschiedenis van de Nederlanden aan de VUB gedoceerd door professor Winter.
[Meer zien]Voorbeeld 6 van de 84 pagina's
Voorbeeld 6 van de 84 pagina's
In winkelwagenGekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
GESCHIEDENIS VAN DE NEDERLANDENInhoud
1. INLEIDING .................................................................................................................................................................. 1
1.1. HET STUDIEOBJECT............................................................................................................................................ 1
1.2. WAAROM GESCHIEDENIS VAN DE NEDERLANDEN? ......................................................................................... 2
1.3. MODERN NATIONALISME.................................................................................................................................. 2
1.4. STAATSNATIONALISTISCHE GESCHIEDSCHRIJVING ............................................................................................ 3
1.4.1. THEODORE JUSTE (1818-1888) ................................................................................................................. 3
1.4.2. HENDRIK CONSCIENCE (1812-1883) ......................................................................................................... 3
1.4.3. NIEUWE STAAT LEGITIMEREN ................................................................................................................... 4
1.5. PROFESSIONALISERING VAN DE GESCHIEDSCHRIJVING (1870-1930) ............................................................... 4
1.6. GROOT-NEDERLANDSE GESCHIEDSCHRIJVING.................................................................................................. 4
1.6.1. PETER GEYL (1887-1966) ........................................................................................................................... 4
1.7. NAOORLOGSE ONDERZOEKSTRADITIE .............................................................................................................. 5
1.8. POLITIEK PERSPECTIEF: GRENZEN EN GRENSBELEVING.................................................................................... 5
1.9. SOCIAALECONOMISCH EN GEOGRAFISCH PERSPECTIEF ................................................................................... 5
1.10. ALGEMENE PERIODISERING .......................................................................................................................... 6
2. VAN DE ROMEINEN TOT DE VROEGE MIDDELEEUWEN ............................................................................................ 7
2.1. TAAL................................................................................................................................................................... 7
2.1.1. ROME EN DE TAALGRENS .......................................................................................................................... 7
2.2. RELIGIE: HET CHRISTENDOM............................................................................................................................. 7
2.2.1. DE EERSTE KERSTENING ............................................................................................................................ 7
2.2.2. DE TWEEDE KERSTENING .......................................................................................................................... 8
2.3. GRENZEN ........................................................................................................................................................... 8
2.3.1. SOUVEREINITEITSGRENZEN ...................................................................................................................... 8
2.3.2. DE VORMING VAN LANDSHEERLIJKHEDEN ............................................................................................... 9
2.3.3. DE VORMING VAN HEERLIJKHEDEN ........................................................................................................ 11
2.4. VERSTEDELIJKING IN DE NEDERLANDEN ......................................................................................................... 11
2.4.1. BEVOLKINGSAANTALLEN IN STEDEN (> 10 000 INWONERS) ................................................................... 12
2.4.2. DE STEDEN ALS POLITIEKE FACTOR ......................................................................................................... 12
3. DE VORMING VAN DE NEDERLANDEN (LATE 14DE – LATE 16DE EEUW) ................................................................... 13
3.1. VOORGAANDE PERIODE: DE GEWESTEN (10DE – 14DE EEUW)......................................................................... 13
3.2. EENHEID .......................................................................................................................................................... 13
3.3. HET VRAAGSTUK VAN DE NEDERLANDEN ....................................................................................................... 13
3.4. VLAANDEREN IN DE 13DE EEUW ...................................................................................................................... 13
3.4.1. DE OORLOG MET FRANKRIJK EN HAAR GEVOLG ..................................................................................... 14
3.5. VLAANDEREN IN DE 14DE EEUW ...................................................................................................................... 15
3.5.1. HET HUWELIJK VAN 1369 = NIEUWE PERSONELE UNIE .......................................................................... 16
, 3.5.2. BOURGONDISCHE DYNASTIE ................................................................................................................... 16
3.6. THE CRITICAL DECADE (1419-1429) ................................................................................................................ 16
3.7. IMPERIAL OVERSTRETCH EN NIEUWE ALLIANTIES (15DE EEUW) ..................................................................... 17
3.8. KAREL V: CONSOLIDATIE.................................................................................................................................. 18
3.8.1. DE NEDERLANDEN IN HET HABSBURGSE IMPERIUM VAN KAREL V........................................................ 19
3.8.2. DE INSTITUTIONELE CONSOLIDATIE VAN DE NIEUWE UNIE ................................................................... 19
3.8.3. DE TERRITORIALE CONSOLIDATIE VAN DE NIEUWE UNIE ....................................................................... 20
3.9. EEN REUS OP LEMEN VOETEN ........................................................................................................................ 21
4. SOCIAAL-ECONOMISCHE & RELIGIEUZE ONTWIKKELINGEN (14DE – 16DE EEUW) ................................................... 22
4.1. DE NEDERLANDEN: EEN NIEUWE UNIE ........................................................................................................... 22
4.2. VERSTEDELIJKING (11DE – 13DE EEUW) ............................................................................................................ 22
4.3. PERIODE VAN SOCIAALECONOMISCHE INNOVATIE EN DIFFERENTIATIE (14DE – 15DE EEUW) ......................... 22
4.4. INTENSIVERING VAN DE HANDEL EN NIJVERHEID IN DE LAATMIDDELEEUWSE NEDERLANDEN ................... 23
4.4.1. DEMOGRAFISCHE EN FISCALE CIJFERS IN DE NEDERLANDEN................................................................. 24
4.5. EEN ECONOMISCHE RECONVERSIE ................................................................................................................. 24
4.6. DE RELOCATIE VAN DE STAPELFUNCTIE IN DE NEDERLANDEN ....................................................................... 25
4.7. EEN VERANDERENDE SAMENLEVING ............................................................................................................. 26
4.8. RELIGIEUZE SPANNINGEN (15DE – 16DE EEUW)................................................................................................ 26
4.9. DE OPKOMST VAN HET PROTESTANTISME (16DE EEUW) ................................................................................. 27
4.9.1. DE VORSTELIJKE REPRESSIE: DE VERVOLGINGEN .................................................................................... 28
4.10. DE OPBLOEI VAN HET CALVINISME ............................................................................................................. 29
5. DE OPSTAND ............................................................................................................................................................ 30
5.1. DE OPSTAND: EEN BREEKPUNT ....................................................................................................................... 30
5.2. DE AANLOOP ................................................................................................................................................... 30
5.2.1. DE IJKPUNTEN ......................................................................................................................................... 30
5.2.2. DE EERSTE OPENLIJKE BOTSINGEN OVER CENTRALISATIE- EN RELIGIEBELEID ....................................... 31
5.3. DE CRISIS VAN 1566 ........................................................................................................................................ 32
5.4. DE REPRESSIE VAN 1567-1574 ........................................................................................................................ 33
5.5. HET KEERPUNT VAN 1572-1574 ...................................................................................................................... 34
5.6. VERDERE CHAOS EN RADICALISERING VAN 1576 – 1578 ............................................................................... 34
5.7. NAAR EEN CONSOLIDATIE IN 1578 – 1581 ...................................................................................................... 35
5.8. NAAR EEN NIEUWE GRENS ............................................................................................................................. 36
5.8.1. DE JAREN 1580 ........................................................................................................................................ 36
5.8.2. 1590-1609 ............................................................................................................................................... 37
5.9. DE SCHEIDING DER NEDERLANDEN ................................................................................................................ 38
6. DE GRONDSLAGEN VAN DE REPUBLIEK .................................................................................................................. 39
6.1. HISTORIOGRAFIE ............................................................................................................................................. 39
6.2. HET STEDELIJK NETWERK IN DE VROEGMODERNE NEDERLANDEN ............................................................... 39
6.3. DE STAATSINRICHTING VAN DE REPUBLIEK ..................................................................................................... 39
, 6.3.1. DE REPRESENTATIEVE INSTELLINGEN VAN DE ZEVEN PROVINCIËN EN DE GEDEELDE UNIE................... 39
6.4. DE ELITE VAN DE REPUBLIEK ........................................................................................................................... 41
6.5. DE RELIGIEUZE INRICHTING VAN DE REPUBLEIK ............................................................................................. 41
6.5.1. HET CONFLICT OVER INVULLING VAN CALVINISME ................................................................................ 42
6.5.2. HET CONFLICT OVER DE OMGANG MET RELIGIEUZE MINDERHEDEN .................................................... 43
7. DE GOUDEN EEUW VAN DE REPUBLIEK (1580-1670) ............................................................................................. 44
7.1. KUNSTGESCHIEDENIS VAN DE GOUDEN EEUW............................................................................................... 44
7.2. DE KERNTHEMA’S ............................................................................................................................................ 44
7.3. DE INTERNATIONALE CONTEXT: DE GOUDEN EEUW ALS ANOMALIE ............................................................. 44
7.4. DE SOCIAAL-ECONOMISCHE BASIS: DE COMMERCIËLE ECONOMIE VAN HOLLAND ...................................... 45
7.5. DE NEDERLANDSE OPSTAND ALS KATALYSATOR VAN DE GROEI ..................................................................... 46
7.6. DE POLITIEKE ECONOMIE ................................................................................................................................ 47
7.6.1. DE VERSTRENGELING VAN DE HANDEL EN MACHTSUITOEFENING ........................................................ 47
7.7. INTERNE SPANNINGEN & INTERNATIONALE BELEIDSKEUZES ......................................................................... 49
7.7.1. TOT 1648 ................................................................................................................................................. 49
7.7.2. 1648-1672 ............................................................................................................................................... 50
7.7.3. 1672-1714 ............................................................................................................................................... 51
8. DE ZUIDELIJKE NEDERLANDEN IN DE ZEVENTIENDE EEUW .................................................................................... 53
8.1. DE KRACHTLIJNEN ........................................................................................................................................... 53
8.2. DE SPAANSE NEDERLANDEN ........................................................................................................................... 53
8.3. DE CONTRAREFORMATIE = RESTAURATIE/HERSTEL VAN HET KATHOLICISME ................................................ 53
8.3.1. DE VERNIEUWDE KERK ............................................................................................................................ 54
8.4. ONGELUKSEEUW OF HERSTEL ......................................................................................................................... 54
8.4.1. DE LANDBOUWINTENSIVERING IN DE ZUIDELIJKE NEDERLANDEN ........................................................ 55
8.5. DE POLITIEK-MILITAIRE CRISIS VAN DE LATE 17DE EN VROEGE 18DE EEUW ..................................................... 56
8.5.1. DE VORMING VAN DE GRENZEN NA ELKE OORLOG ................................................................................ 57
8.6. DE ECONOMISCHE GEVOLGEN ........................................................................................................................ 57
8.7. DE JANSENISTISCHE CONTROVERSE ................................................................................................................ 58
9. DE REPUBLIEK IN DE ACHTTIENDE EEUW ............................................................................................................... 59
9.1. DE KRACHTLIJNEN ........................................................................................................................................... 59
9.2. ECONOMISCH VERVAL..................................................................................................................................... 59
9.2.1. FACTOREN ............................................................................................................................................... 59
9.2.2. GEVOLGEN............................................................................................................................................... 59
9.3. EEN GROEIEND POLITIEK ONGENOEGEN ........................................................................................................ 60
9.4. HET TIJDPERK VAN WILLEM IV EN V................................................................................................................ 60
9.5. NOORD-NEDERLANDSE VERLICHTINGSCULTUUR ........................................................................................... 61
9.6. DE PATRIOTTENTIJD ......................................................................................................................................... 61
10. DE ZUIDELIJKE NEDERLANDEN IN DE ACHTTIENDE EEUW.................................................................................. 63
10.1. HET BEGIN VAN DE OOSTENRIJKSE PERIODE .............................................................................................. 63
, 10.2. HET THERESIAANSE COMPROMIS ............................................................................................................... 64
10.3. NAAR VERLICHT DESPOTISME: DE HERVORMINGEN VAN JOZEF II (1780-1789) ........................................ 65
10.4. DE BRABANTSE OMWENTELING ................................................................................................................. 66
11. ZUID EN NOORD IN DE FRANSE PERIODE ........................................................................................................... 68
12. HET VERENIGD KONINKRIJK DER NEDERLANDEN ............................................................................................... 72
12.1. KRACHTLIJNEN ............................................................................................................................................ 72
12.2. DE GEDEELDE ERFENIS VAN DE REVOLUTIONAIRE PERIODE: REORGANISATIE EN CENTRALISATIE ............ 72
12.3. DE DEMOGRAFISCHE EN ECONOMISCHE STRUCTUREN BIJ DE EENMAKING ............................................. 73
12.4. DE POLITIEKE INRICHTING ........................................................................................................................... 73
12.5. HET ECONOMISCH BELEID........................................................................................................................... 74
12.6. HET TAAL- EN RELIGIEBELEID ...................................................................................................................... 76
12.7. DE BELGISCHE AFSCHEIDING ....................................................................................................................... 78
12.7.1. DE AUGUSTUSDAGEN VAN 1830 ......................................................................................................... 78
12.7.2. EEN EUROPEES VRAAGSTUK ............................................................................................................... 79
12.7.3. EINDSPEL IN LONDEN: CONFERENTIE VAN LONDEN ........................................................................... 79
,1. INLEIDING
1.1. HET STUDIEOBJECT
‘De Nederlanden’ → waar: Be, NL, Lux, N-Fr // wnr: voor ontstaan natiestaten
VERSCHEIDENHEID EENHEID
1* vndg = verschillende staten 1* pol grenzen omvatten NLden op bep momenten
- Bv: Bourgondische eenmaking (15e e) // VKDN
2* historische grenzen lopen dr NLden
(1815-1830)
- Bv: Schelde= scheiding tss Fr & Dui gebied
2* sterke verbondenheid
3* taalkundige verschillen
- Bv: Gouden eeuw in N-NL gestuurd dr Z-NL
- Bv: Fr, Nl, dialecten
immigratie
4* religieuze verschillen
3* laaggelegen gebied met rivieren
- Protestantisme in N >< katholicisme in Z
- Permanente strijd met water
- Contact tss gebieden = gemakkelijk
- Economische complementariteit
o Versch gronden→versch eco activiteiten
van de Venne, De zielenvisserij, 1614
WAT: mensen w uit rivier gevist → religieuze connotatie
- Linkeroever: bloeiende natuur, zonlicht → protestanten
- Rechteroever: kale boom, priesters dwingen mensen op boot te
komen → katholieken
MAAR schilderij = symbool vr VERBINTENIS tss N & Z-NL
- Beiden zitten in water; zijn bezig met eigen religieuze ideeën
- Worden verenigd dr regenboog op achtergrond
RELEVANTIE vd STUDIE vd LAGE LANDEN: belangrijk referentiepunt in Eu gesch
- Verstedelijking: vanaf late ME
- Eco ontwikkeling
o Verbonden met verstedelijking
o Producten in internationale handel
- Globalisering (bv: VOC in ZO-Az)
- Stabiliteit
o Ondanks verscheidenheid & pol machtswisselingen toch stabiliteit in regio
- Pol ontwikkeling
o Theorie vd ATLANTIC REVOLUTIONS
▪ 1566: Nederlandse opstand tgn Habsburgers = 1ste rev
▪ 1698: Glorious Revolution
▪ 1776: Amerikaanse revolutie
▪ 1789: FR
▪ GEVOLG: nieuwe representatieve organen ipv despotische Ko
- Cult ontwikkeling (bv: Rembrandt, Rubens)
1
, 1.2. WAAROM GESCHIEDENIS VAN DE NEDERLANDEN?
Keuze v studieobject = NIET NEUTRAAL → gevolg v keuzes, aannames …
‘De NLden’ vr 1800 bestuderen als VOORGESCHIEDENIS v BE & NL
- = in paradigme vd natiestaat
- TELEOLOGISCH PROBLEEM: creatie v BE & NL moest voortvloeien uit deze gebeurtenissen
o Noties ‘Be’, ‘NL’, ‘VL’, ‘Wa’ w geprojecteerd op verleden
▪ MAAR zijn HISTORISCHE CONSTRUCTIES
o = ANACHRONISTISCH → tijdgenoten gebruikten termen niet
▪ Kunnen we idee vd natie projecteren nr tijd waarin deze termen gn betekenis hadden?
PARADIGMA VAN DE NATIESTAAT
- Natie = samenhorigheidsgevoel tss inwoners ve regio
o Bv: Vlaanderen, Zweden
- Natiestaten = idee dat naties eigen soevereine staat krijgen
o Bv: Zweden hft eigen staat; VL niet volledig
NATIESTATEN = GEEN NATUURLIJK GEGEVEN
- = historische constructie v 18de-19de-eeuwse intellectuele cultuur
- “nationale identiteit” → voor 18de-19de eeuw: andere organisatie
o Vorst regeerde over inwoners zonder onderlinge affiniteit
o Legitimatie = wil v God
- “staten” → voor 18de-19de eeuw: andere grenzen
OPM: was wel identiteitsgevoel → anders georiënteerd
- Bv: Schotland had proto-nationalisme dr antagonisme tgn Eng
- MAAR NA 1800: natiegevoel veel belangrijker
1.3. MODERN NATIONALISME
de
19 eeuw: ESSENTIALISME of RISORGIMENTO-NATIONALISME (Risorgimento = eenmaking v Italië in 19de eeuw)
- = idee dat naties LOGISCH VOORTVLOEIEN uit gedeelde taal & cultuur
o Naties ontstaan uit zichzelf & bevrijden zich op dit moment
20ste eeuw: CONSTRUCTIVISME
B. Anderson – Imagined Communities (1983): modern nationalisme = hist product v 19de e + breuk met AR
- 19de e: elite voerde ACTIEVE CULTUUR POLITIEK
o Verklaringen
▪ Verzwakking v andere factoren die identiteit vormden
• Bv: religie
▪ Drukpers & toenemend handelsverkeer
• Informatie in volkstaal op grote schaal verspreidden
• GEVOLG: creatie v gemeenschappen die dezelfde teksten lezen
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper selena106. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €9,39. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 79202 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen