H1: Aandoeningen in heupregio (vanuit kinesitherapeutisch standpunt)
1. INLEIDING
• Heup: belangrijke schakel tussen romp en onderste extremiteit
o Kogelgewricht met 3 vrijheidsgraden
o Fossa acetabuli (concaaf) lateraal – ventraal – caudaal
o Caput femoris (convex)
o Directe relatie: sacro-iliacaal gewricht, symphysis, LWK
o Indirecte relatie: knie, onderbeen, enkel, voet
1.1. Functies
a) Mobiliteit
• Art. coxae: functie vooral gericht op stabiliteit, gaat ten koste van mobiliteit
o Art. spheroidea = kogelgewricht
o 3 assen – 3 bewegingsvlakken
▪ Flexie-Extensie
▪ Abductie-Adductie
▪ Endorotatie-Exorotatie
b) Stabiliteit
• Passieve stabiliserende elementen
o Configuratie van kop en kom
▪ Halsschachthoek
• <120° = coxa vara
• >135° = coxa valga (adductiestand, minder stabiel)
▪ Anteversiehoek
• Hoek tussen condyli femoris en collum femoris
• Norm: 12-14°
• Retroversiehoek: vanaf 5°
▪ Hoek van Wiberg
• =maat voor benige overkapping van heupkop
• Verticale lijn uit middelpunt caput femoris
• Schuine lijn langs meest lateraal deel heuppandak
o Zwaartekracht
▪ In belaste toestand wordt caput femoris tegen acetabulum gedrukt
▪ Krachten worden zo overgebracht van acetabulum femurkop
o Negatieve intra-articulaire druk
▪ Zwaaifase: onderdruk in kapsel is lager dan druk erbuiten
▪ Door onderdruk ontstaat soort vacuüm
▪ Door vb. fractuur acetabulum, valt onderdruk weg luxatie
o Capsuloligamentaire structuren
▪ Lig. iliofemorale één van sterkste ligamenten van lichaam, houding in stand
▪ Lig. ischiofemorale stabilisatie heupgewricht in extensie
▪ Lig. pubofemorale voorkomt excessieve abductie + limiteert extensie
▪ LPP = flexie – adductie – exorotatie
1
,• Actieve stabiliserende elementen
o Rotatorenmanchet
▪ M. piriformis
▪ M. obturator externus en internus
▪ M. gemellus superior en inferior
▪ M. quadratus femoris
▪ M gluteï
▪ Adductoren (bij maximale abductieweerstand)
o Flexoren en extensoren
▪ Stabiliteit in sagittale vlak
o Abductoren en adductoren
▪ Stabiliteit in frontale vlak
• Coxartrose: langzaam verlies gewrichtskraakbeen in heupgewricht, er kunnen ook veranderingen
plaatsvinden in subchondrale bot en aan gewrichtsranden (osteofytose)
o Heup van belangrijkste gewichtsdragende gewrichten artrose komt hier meest voor
o Unilateraal – bilateraal
o Vrouwen > mannen
o Primair: idiopathisch (vanaf 40 jaar )
o Secundair: afwijkende anatomie – trauma – doorgemaakte ziekte (vanaf 25 jaar)
Anamnese - Pijn lies-bil-bovenbeen (vaak L3 dermatoom)
- Soms enkel pijn in knie!!!
- (start)stijfheid
- Belastingsafhankelijk rustpijn nachtelijke pijn
- Problemen bij ADL
Basisfunctie- - Mankend gangpatroon
onderzoek - Bewegingsbeperking (KP – vnl. endorotatie)
- Verhard eindgevoel (vnl. endorotatie!)
- Teken van Drehman
Toegevoegd - + Trendelenburg
onderzoek - + Testbatterij Sutlive
- + Fabertest
- + Thomastest (indien flexiecontractuur)
- Performancetests: timed up and go & 6 min wandeltest
- Vragenlijsten: HOOS / WOMAC
Medische Kellgren & Lawrence grading scale: mate van degeneratie op radiologische foto
informatie 0) Geen tekens van artrose
1) Mogelijks gewrichtsruimtevernauwing, mogelijks vorming van osteofyten
2) Osteofyten met mogelijks gewrichtsruimtevernauwing
2
, 3) Meerdere osteofyten, gewrichtsruimtevernauwing, sclerose en mogelijks
beenderige deformiteiten
4) Grote osteofyten, duidelijke gewrichtsruimtevernauwing, ernstige sclerose
en beenderige deformiteiten
Complicaties - Corpus liberum niet altijd zichtbaar op RX
- Fractuur van acetabulum groot risico, druk valt weg, luxatie
- Luxatie
- Irritatie M Iliopsoas loopt over heupgewricht en hecht op troch. minor
- Compressie neuropathieën t.g.v. verhoogde tonus/verkorting spieren
o N. cutaneus femoris lateralis
o N. obturatorius
2.2. Traumatische artritis
• Traumatische artritis heup
o Zeldzaam (vooral voetballers >20 jaar)
o Liespijn met evt. uitstraling anterieur bovenbeen
o Trauma: hyperextensietrauma / rotatietrauma
o Overbelasting: bij patiënt met coxartrose = geactiveerde artrose = flare
Anamnese - Belastingsafhankelijke liespijn (tijdens en na)
- Bewegingsbeperking
- Pijn in rust/nachtelijke pijn (ernstige gevallen)
Basisfunctie- - (Kapsulaire) bewegingsbeperking
onderzoek - Endorotatie eerder leeg eindgevoel dan hard ( coxartrose)
• Reumatoïde artritis = chronisch systemische inflammatoire ziekte
o Oorzaak onbekend
o Gewrichtsontsteking
o Ziekte treft d.m.v. auto-immuun proces het synoviale membraan
o Verandering in synoviaal vocht aantasting kraakbeen en ligamenten
o Kenmerkende misvormingen
• Spondylitis Ankylosans = ziekte van Bechterew
o Chronische aandoening die vnl de wervelzuil aantast
o Sluimerend begin, progressief stijgend in de wervelzuil
o Start tussen 18 en 45 jaar typisch thv SI gewrichten
o Mannen 2 tot 3 x meer dan vrouwen
o Bij vrouwen: vaker aantasting perifere gewrichten of combinatie SI en CWK
o 90% HLA-B27 antigen aanwezig in het bloed
o Erfelijk
3
, • Klinische tekens spondylitis
o Lage rugpijn en stijfheid: > 3mnd
o Pijn en stijfheid thorax
o Oogontstekingen
o Verminderde mobiliteit wervelzuil
o Radiologische sacroiliitis
o Syndesmofyten wervelzuil
o Lokalisatie pijn: bilstreek, achteraan dij
• Typische houding spondylitis
o Afname lumbale lordose
o Toename dorsale kyfose
o Cervicale hyperlordose
o Atrofie gluteï
o Verkoring hamstrings en iliopsoas
• Criteria spondylitis ankylosans
o Ontstekingspijn
o Asymmetrisch of voornamelijk in de onderste wervels
o Eén/meer van onderstaande factoren
▪ Positieve familiale geschiedenis
▪ Psoriasis
▪ Darmziekte (vb. ziekte van Crohn)
▪ Ontsteking urineleider/baarmoederhals binnen 1 maand voor artritis
▪ Afwisselende bilpijn
▪ Enthesopatie (= ontsteking peesaanhechtingen)
▪ Acute diaree
▪ Sacro-iliitis
o Bamboo spine
o Gewrichten: SI, LWK, heupen, schouders, knieën
o Enthesopathie = chronische ontsteking ligamenten/pezen, met nieuwe botvorming
(verkalking peesinserties)
• Jicht = meest voorkomende vorm van niet-traumatische artritis
o Plots optredende hevige ontsteking gewricht
o Kort durend (enkele dagen)
o In 90% MTP I
o Oorzaak: te hoog gehalte aan urinezuur in het bloed
▪ Vorming urinezuurkristallen
▪ Slaan neer in kraakbeen of synovium
▪ Zorgt voor gewrichtsontsteking
▪ Zichtbaar op Rx
o Pijnlijk gewricht zwelling heel veel pijn
o Meestal erfelijk
o Vnl. bij volwassen mannen en vrouwen na menopauze
o Gewrichtspunctie kan diagnose bevestigen
• Oorzaken verhoogd urinezuur
o Aanleg (erfelijkheid) o Voeding
o Obesitas o Medicijnen tegen hoge bloeddruk
o Hoog alcoholgebruik o Onderliggende nierziekte
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper lauragaspard. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.