Dit is een samenvatting van het vak 'rechtsvinding' gedoceerd door Frederik Peeraer. De samenvatting is gebaseerd op de lessen, PowerPoints en op de syllabus. Dit zie je terug in de structuur, aangezien ieder stuk begint met 'les x' en de titels gemarkeerd staan met 'hoofstuk' of 'afdeling'. Helema...
Rechtsvinding = juridische uitlegging = uitspraak doen over inhoud van recht in concreet geval
- Uitleggers maken daarbij keuzes, die ze vaak niet expliciteren
- Rode draad 1: Uitlegging = verhulling (‘heteronoom’) vs. onthulling (‘autonoom’)
Heteronoom = komt van een andere persoon (tegenovergestelde van autonoom)
Uitleggers (rechters) zeggen dat hun keuzes heteronoom zijn
Kernpunt 1: waarom verhullen uitleggers hun keuzes?
Kernpunt 2: hoe verhullen uitleggers hun keuzes?
Kernpunt 3: hoe kunnen we die verhulling doorprikken?
(Door keuzes te benoemen en vervolgens zelf bewust te maken.)
-
Rode draad 2: tien keuzes die uitleggers maken
Welke doelstelling streeft de uitlegger na?
Welke invulling van ‘R is het meest nuttig om doel te bereiken
Welke grondslag van ‘R is meest nuttig
Welke functie en finaliteit schrijft uitlegger best toe aan ‘R
Hoe vertelt uitlegger het best jet rechtfeitelijk verhaal
Welk doel schrijft uitlegger …
Op einde semester in staat vorige vragen toe te passen bij eigen interpretatie
I. Twee perspectieven op juridische uitlegging (7 – 80)
a. Wat is juridische uitlegging
b. Twee visies
II. Uitlegging in staatkundig perspectief (81 – 111)
III. (onmogelijk) onderscheid ‘rechtsfeiten’ en ‘rechtsregels’ (112 – 127)
IV. Constructie van rechtsfeiten (128 – 153)
V. Constructie van rechtsregels (154 – 261)
LES 1. Wat is (juridische) uitlegging
,Hoofdstuk 1. ‘Uitlegging’: begripsomschrijving
- Algemene betekenis van uitlegging
- Bijzondere vormen van uitlegging
Semantische
Pragmatische
Afdeling 1. ‘Uitlegging’ in het algemeen
Intuïtieve omschrijving: uitleggen/interpretatie = interpreteren van iets
- Preciezer: toeschrijven van betekenis aan interpretatievoorwerp
- Alternatief = activiteit die interpretans (betekenis/inhoud) koppelt aan interpretandum
Inhoud toegeschreven aan interpretatievoorwerp
Activiteit waarbij brongeheel en doelgeheel in verbinding worden gebracht
Drie elementen bij uitlegging/interpretatie
- Interpretandum (IM)
= ‘brandstof’ voor interpretatie
Synoniemen: interpretatievoorwerp, brongeheel
Geschreven teksten, cijfers, sterren, …
- Interpretans (IS)
Interpretatie/uitlegging die we aan een voorwerp geven
Doelgeheel kan eender wat zijn
Geschreven commentaar op tekst, betekenis die je hecht aan gebaar
- Interpretatie
= handeling of activiteit
Kan twee dingen betekenen
1. Handeling van het interpreteren zelf
Interpretatie kan handig zijn bij het begrijpen van wetgevingsteksten:
‘interpretatie’ slaat hier op de handeling die je moet verrichten (het
interpreteren)
2. Resultaat van die handeling
De interpretatie van sommige studenten bij wetgeving is abominabel:
interpretatie slaat hier op het resultaat van de handeling
Op voorhand onmogelijk te voorspellen wat IM en wat IS zal zijn
- 1. Duim kan IM zijn; je geeft een duim om signaal te geven dat je mag duiken
- 1. Duim kan IS zijn; iets uitbeelden om iets te beschrijven
- 2. Een gebaar (zwaaien) kan een interpretatievoorwerp/interpretandum zijn, waar nog een betekenis
moet aan worden gegeven
- 2. Een gebaar (bij uitbeeldingsspelletjes) kan een inhoud/interpretans zijn om duidelijk te maken wat je
wilt zeggen: een uitbeelding van een konijn is dan IS
Vergelijking met begrip ‘definitie’
- (1) Hond = (2) zoogdier uit familie hondachtigen dat blaft en
tot huisdier kan dienen…
(1) kan IM zijn met als IS (2)
(1) is definiendum (2) is definiens
! 2 is geen definitie, wel een definiens
Definities zijn het geheel (1 + 2)
Semiotische driehoek
Drie componenten
, - 1. interpretandum: het Chinese teken voor ‘hond’
- 2. Interpretans: het beeld dat je vormt in je hoofd van het Chinese karakter voor ‘hond’
- 3. Referens: de hond in werkelijkheid
Je ziet een beer in het bos en wilt het aan je kompaan zeggen
- “kijk daar, een beer!” = interpretandum
Er moet een betekenis aan worden gegeven
- De beer die je zag is de referens
Je refereert naar die beer
- De betekenis die je kompaan geeft aan je uitdrukking is het interpretans
Toegepast op recht
- Rechtsregel lezen IM en IS is de gedachtegang die erachter zit
- Semantisch kijkt naar betekenis van woorden en zinnen
A of B, er is een pasklaar antwoord
Gebruik maken van regeltjes / theoretische wijsheid (sophia)
- Pragmatisch kijkt naar de interpretatie aan een handeling/beweging
Hier plaats je de zin in zijn context en zoek je naar de (achterliggende) betekenis
Deze zijn in het recht belangrijker
Praktische wijsheid m.b.h. van argumentatie (phronesis)
Onderafdeling 2. Semantische interpretatie
“Zoudt u uw arm willen uitsteken? Prima, dank u.”
Ieder woord heeft eigen mogelijke betekenis = semantisch interpreteren (los van de context/letterlijk)
Semantiek: studie van de betekenis van uitdrukkingen
- ‘arm’ kan verschillende dingen betekenen
Welvaartstoestand
Lichaamsdeel
Leuning van een meubel
Engels: wapen
- In recht gebruikt men ‘grammaticale interpretatie’ i.p.v. semantische interpretatie
Cognitie = vermogen om iets te leren of ergens kennis van te nemen
- Noodzakelijk om bepaalde semantische interpretaties te kunnen verrichten
Cognitie (vermogen) + effectieve kennis = semantische betekenis
- Veel heb je niet nodig als interpretans: louter het vermogen om kennis te nemen van taalkundige
conventies
Cognitieve handeling = handeling die uit vermogen en effectieve kennis bestaat
- Geen eigen keuze om betekenis te geven op een semantische wijze
Als je de regeltjes volgt en het vermogen hebt, kom je de enige correcte interpretatie uit
- Andere voorbeelden
2 + 2 (kennis relevante wiskundige regels)
Sudoku (vermogen om logisch te redeneren + kennis regels)
Cognitieve handelingen leiden tot een juist/fout antwoord, niks tussenin
- Het is onweerlegbaar
Deductieve redenering
Semantisch = mechanisch of algoritmisch
- Met een welbepaald algoritme kom je steeds tot de juiste betekenis
Deductief = redenering waarbij je tot de (ondubbelzinnig) juiste redenering komt, louter door kennis van
relevante conventies (wiskundig, taalkundig)
- AB
- A
- DUS: B
Enkel de vorm A B is belangrijk, zonder kennis van de inhoud, kan je dit oplossen
= Deductieve redenering
Verifieerbare uitspraken
Ondubbelzinnig juist verifieerbare uitspraken
- Het teken ‘arm’ kan wapen betekenen, maar in een Nederlandse zin kan dit niet
Is een ondubbelzinnig foute redenering
- Uitspraken die sowieso juist zijn (in eender welke context) = apodictische uitspraak
Apodictisch is stellig (<-> beargumenteerd)
Sophia: theoretische wijsheid
Om verifieerbare uitspraken te rechtvaardigen, heb je een set aan argumenten nodig = theoretische wijsheid
(sophia)
Onderafdeling 3. Pragmatische interpretatie
“Zou u uw arm willen uitsteken? Prima, dank u.”
- Rekening houdend met omstandigheden
Door Nazi officier
Is een vraag (letterlijk) of een vriendelijk bevel (pragmatisch)
Door kleermaker
Pragmatiek = studie van pragmatische betekenis
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emileparzysz. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
