Dit document bevat veel foto's en afbeeldingen gepaard met een duidelijke uitleg. Alle leerstof uit de vakfiche Biologie Examencommissie 3e graag 2024 staat erin.
Biologie
1. Hormonale regeling
1.1 ontwikkeling van mannelijke en vrouwelijke
voortplantingsorganen
de ontwikkeling van geslachtsorganen wordt gestuurd door genetische en hormonale factoren.
1. Embryonale ontwikkeling:
- In deze vroege stade van de ontwikkeling hebben embryo’s van beide
geslachten een gemeenschappelijke uitgangsstructuur: “de genitale
knop”, “de gangen van Wolff” en “de gangen van Müller”. Je ziet dus
geen verschil tussen jongen en meisje.
- De genitale knop en de gangen kunnen zich ontwikkelen tot
mannelijke of vrouwelijke voortplantingsorganen, afhankelijk van de
genetische informatie die in de geslachtschromosomen wordt
gevonden.
2. Geslachtschromosomen
- De aanwezigheid van het Y-chromosoom ( = XY ) leidt tot de ontwikkeling van
mannelijke geslachtskenmerken: de gangen van Wolff groeien uit tot zaadleiders, de
genitale knop tot een penis en eikel ( glans ).
- De afwezigheid van het Y-chromosoom ( = XX ) leidt tot de ontwikkeling van vrouwelijke
geslachtkenmerken: de gangen van Müller groeien uit tot eileiders, de genitale knop tot
een clitoris ( kittelaar )
3. Sekshormonen
- De ontwikkeling van mannelijke en vrouwelijke voortplantingsorganen wordt ook
beïnvloedt door hormonen. Bij mannen begint de testikel ( bal ) testosteron te
produceren. ( zie volgende pagina: schema van aanmaak van mannelijke hormonen )
Bij vrouwen beginnen de eierstokken oestrogeen te produceren.
- Deze hormonen hebben invloed op de ontwikkeling van secundaire geslachtskenmerken
en reguleren verder de ontwikkeling van de voortplantingsorganen.
4. Mogelijke variaties
- In sommige gevallen kunnen genetische of hormonale afwijkingen leiden tot variaties in
de ontwikkeling van voortplantingsorganen. Zo is het mogelijk dat je hersenen een
Y-chromosoom bevatten ( mannelijk ), maar dat je voortplantingsorganen als X zijn
ontwikkeld. Dat betekent dus dat je je als jongen kan voelen maar dat je geboren wordt
met vrouwelijke geslachtsdelen.
, Sertoli- cellen
Leydig- cellen
De hormoonproductie bij mannen wordt door verschillende klieren gereguleerd, waaronder: de
hypothalamus, de hypofyse en de testikels.
1. Hypothalamus
- De hypothalamus is een deel van de hersenen en speelt een belangrijke rol in de
regulatie van hormonen. Het produceert het hormoon Gonadotropine-Releasing
Hormoon ( GnRH ).
2. Hypofyse
- De hypothalamus geeft GnRH af aan de hypofyse via een bloedvatennetwerk. Als reactie
op GnRH produceert de hypofyse 2 hormonen: Luteïniserend Hormoon ( LH ) en
Follikelstimulerend Hormoon ( FSH )
3. Testikels
LH en FSH worden via bloedbanen naar de testikels getransporteerd.
- In de testikels bevinden zich Leydig- cellen. Onder invloed van LH beginnen deze cellen
testosteron te produceren. Testosteron is verantwoordelijk voor de ontwikkeling en het
behouden van mannelijke geslachtskenmerken, zoals gezichtsbeharing, diepere stem en
spiermassa. Daarnaast is testosteron ook belangrijk voor de productie van sperma.
- In de testikels bevinden zich ook Sertoli- cellen. Onder invloed van FSH ondersteunen ze
het proces van spermatogenese, waarbij onrijpe zaadcellen zich ontwikkelen tot
volwassen, beweeglijk sperma. In de Sertoli- cellen wordt het hormoon Inhibine ook
gemaakt. Deze remt via de hypofyse het hormoon FSH af. Dit zorgt ervoor dat er niet
onnodig veel zaadcellen worden aangemaakt.
,1.2 Geslachtshormonen: oestrogeen, progesteron en
testosteron
1. Oestrogeen
- Productie: voornamelijk in de eierstokken, maar ook een beetje in de bijnieren
Functies:
- regulatie van de menstruatiecyclus: het bevordert de groei van de eicellen in de
eierstokken en de opbouw van het baarmoederslijmvlies in voorbereiding op een
mogelijke zwangerschap.
- Ontwikkeling van secundaire geslachtskenmerken: borstweefsel, lichaamshaar en
vetverdeling
- Regulatie van lichaamstemperatuur
2. Progesteron
- Productie: voornamelijk in de eierstokken na de eisprong, ook een beetje in de bijnieren.
Functies:
- Ondersteuning van de zwangerschap: bereidt het baarmoederslijmvlies voor op de
implantatie van een bevruchte eicel en helpt het ondersteunen en voortzetten van de
zwangerschap.
- Regulatie van de menstruatiecyclus: na de eisprong helpt het bij het ondersteunen van de
baarmoederslijmvlies, waardoor een bevruchte eicel zich kan innestelen.
- Voorbereiding van de borsten voor borstvoeding: progesteron draagt bij aan het
ontwikkelen van de melkklieren.
3. Testosteron
- Productie: voornamelijk in de testikels, maar kleine hoeveelheden in de bijnieren
( mannen en vrouwen )
Functies:
- Ontwikkeling van mannelijke geslachtskenmerken: gezichtsbeharing, spiermassa, diepere
stem,…
- Spermatogenese: testosteron stimuleert de productie van sperma in de testikels
- Regulatie van lichaamstemperatuur
- Het opslaan van urine die wordt geproduceerd
door de nieren. Urine bestaat uit afvalstoffen
die uit het bloed worden gefiltreerd.
Urine wordt via de urineleiders van de nieren naar de
blaas gevoerd.
2. Zaadblaasje
Functie:
- Het zaadblaasje heeft een belangrijke functie in de productie van sperma en draagt bij
aan de voeding en bescherming van de zaadcellen. Het scheidt een vloeistof af die wordt
toegevoegd aan het sperma tijdens de ejaculatie. Deze vloeistof bevat voedingsstoffen en
andere stoffen die de
- overleving van de zaadcellen bevorderen.
Het zaadblaasje bevindt zich achter de blaas. Het zit aan beide zijden van de prostaat. Het heeft
de vorm van een klein zakje. Het zaadblaasje heeft een kanaal dat uitmondt in de zaadleider.
Hierdoor kan de vloeistof die wordt geproduceerd worden vermengd met de zaadcellen die door
de zaadleider worden getransporteerd.
De klieren van het zaadblaasje produceren een vloeistof die tijdens de ejaculatie wordt
afgegeven. Deze vloeistof bevat fructose, aminozuren, vitamines en andere voedingsstoffen die
de zaadcellen energie geven en hun beweeglijkheid ondersteunen.
3. Prostaat
Functie:
- De prostaat produceert een vloeistof die samen met zaadcellen wordt uitgescheiden
tijdens de ejaculatie. Dit prostaatvocht bevat enzymen en voedingsstoffen die de
zaadcellen helpen overleven en beweeglijk houden.
- De enzymen in het prostaatvocht helpen bij het activeren van zaadcellen, waardoor ze
beweeglijker worden en hun kans op bevruchting van een eicel vergroot wordt.
- De samentrekking van de spieren in de prostaat helpt bij het voortstuwen van
prostaatvocht en zaadcellen in de urinebuis ( = urethra ) tijdens de ejaculatie.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper learenard00. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €11,29. Je zit daarna nergens aan vast.