1
Leerdoelen Sociale kwetsbaarheid (L. Glorieux)
Hoofdstuk 1: Maatschappelijke participatie
Leg het begrip maatschappelijke participatie in eigen woorden uit.
Het gevoel hebben ‘erbij te horen’, maar ook kunnen ‘bijdragen’ aan de maatschappij. Bij
personen die sociaal kwetsbaar zijn of worden, kan deze invulling van netwerken en posities
veranderen.
Erbij horen: de persoon heeft het gevoel dat hij een plaats heeft binnen zijn sociale
netwerken en onderhoudt van hieruit betekenisvolle sociale contacten.
Bijdragen: de persoon heeft het gevoel dat hij bepaalde verwachtingen die verbonden zijn
aan zijn sociale positie kan invullen en op deze manier mee helpen realiseren van essentiële
maatschappelijke functies.
Leg het begrip sociale rol uit in eigen woorden.
= het geheel van normen, verwachtingen en opvattingen die bij een specifieke sociale
positie horen
Een persoon met een sociale rol weet wat er van hem verwacht wordt en de andere mensen
weten wat ze van de persoon met die sociale rol mogen verwachten. Een sociale rol geeft
dus houvast en orde in het sociale leven, want zonder verwachtingen is het moeilijk
samenleven.
Leg volgende begrippen uit in eigen woorden:
- Rolnorm
= het geheel van regels en richtlijnen die via reglementeringen en wetten het
rolgedrag bij een bepaalde sociale rol vastleggen
vb. een goede student moet naar de les gaan, dus worden er aanwezigheden
genomen.
- Rolverwachting
= het geheel van verwachtingen dat de omgeving of het netwerk heeft over het
gedrag van iemand met die bepaalde sociale rol
vb. (volgens de docent) een goede student hoort elke les bij te wonen, alles
netjes te noteren en op elke vraag te antwoorden.
- Rolopvatting (of rolvervulling)
= het gedrag dat gestuurd wordt door eigen opvattingen en gedachten, wat je
zelf van je rol verwacht, hoe je zelf denkt je rol uit te voeren
vb. ik ben een goede student, want ik ga naar elke les (maar ik ga ook af en toe
uit).
, 2
Leerdoelen Sociale kwetsbaarheid (L. Glorieux)
Leg de roldeterminanten in eigen woorden uit.
= factoren die vaak een (tijdelijke) invloed hebben op de manier waarop iemand zijn sociale
rollen uitoefent. Deze geven vaak rolspanning.
- Somatische roldeterminanten: vb. pijn, gevolgen van ziekte, invaliditeit, …
- Psychische roldeterminanten: vb. gevolgen van verlieservaring, eigen veerkracht, ...
- Sociale roldeterminanten: vb. steun uit omgeving, sociale isolatie, ...
- Financiële roldeterminanten: vb. werkloosheid, ...
- Existentiële roldeterminanten: vb. geloofsovertuiging, filosofie, ...
- Culturele roldeterminanten: vb. sociaal-economische klasse, leeftijdsgroep, ...
Leg rolvervaging uit in eigen woorden.
Een samenleving, een sociale rol is dynamisch en omdat deze voortdurend verandert en
diverser wordt, kunnen rolnorm en rolverwachting een minder dwingend of dringend karakter
krijgen → rolvervaging.
vb. een student hoort naar de les te gaan, maar engageren in sociaal studentenleven is ook
belangrijk en daardoor ‘skipt’ een student de les misschien.
, 3
Leerdoelen Sociale kwetsbaarheid (L. Glorieux)
Hoofdstuk 2: Personen die in armoede leven
Uitleggen en toepassen: de vier verklaringsmodellen van armoede van Vranken (1970) en
de aanvullende verklaringsmodellen van Driessens (2003).
De verklaringsmodellen zijn verschillende manieren waarop naar armen en armoede
gekeken wordt waarbij oorzaken geduid worden:
(1) Individueel schuldmodel
De oorzaak van armoede ligt bij de persoon zelf (intern microniveau). Dit zijn de
non-deserving poor: ze hebben het aan zichzelf te danken dat ze arm zijn.
Armoede is te wijten aan luiheid, niet willen studeren of werken, alcoholisme,
geen doorzettingsvermogen, gokken, …
Armoedebestrijding vanuit deze visie: het tekortschieten van het individu
veranderen, want die is niet aangepast aan de normen van de samenleving.