Overzicht van de slides in een tekstbestand met enkele aantekeningen, maar geen volledig uitgewerkte samenvatting. Dit tekstbestand beslaat minder pagina's dan wanneer je alle slides apart afdrukt.
HC1+2 ETHISCHE DENKMODELLEN
Ethiek
Basisvraag
• Wat is goed/juist handelen?
• Wat kunnen/mogen/moeten we doen?
• Het ‘menselijke’ en het ‘wenselijke’
Misvattingen
• Superieure opinies • Het geweten
• Smaak • Wat erge gevolgen heeft
• Intuïtie • Wat de meerderheid vindt
Challenge
Definiëren, realiseren en evalueren van “Life As It Should Be”
• Wat vinden we belangrijk? → WAARDEN
• Wanneer worden waarden (niet) gerealiseerd → NORMEN
o Maken waarden concreet
o Geven aan wat normaal is
o Integreren in de groep
• Welke vrijheid hebben individuen? → REGELS
o Kunnen afgedwongen worden (+ sancties)
WAARDEN – NORMEN – REGELS
Waardenconflict: niet noodzakelijk tussen goed en kwaad (soms goed en goed of kwaad en kwaad)
Moreel dilemma: kan uitgedrukt worden in termen van een spanning tussen twee waarden die zich moeilijk/niet
samen laten realiseren. Bijvoorbeeld gezond leven en vh leven genieten (eten wat je wil).
• Ethiek is de systematische reflectie over de moraal
• Moraal is het geheel van zeden en gewoonten met betrekking tot wat goed is en wat moet
Ethische denkmodellen
• In functie van het resultaat: CONSEQUENCIALISME (calculus)
o Realisatie maximaal nut: UTILITARISME (contract)
o Realisatie maximaal nut voor de hele samenleving ~ rechtvaardigheid: COMMUNITARISME
• In functie van de bedoeling/intentie: PRINCIPILISME
o Handelen overeenkomstig met morele plichten: DEONTOLOGIE (duty)
o Handelen in functie van goede praktijk: DEUGDETHIEK (virtue)
Geen enkel model is ‘het beste’. Verschillende modellen bieden elk bepaalde inzichten in bepaalde situaties.
Uiteindelijke keuze kan complex zijn: meer dan alleen de zuivere toepassing van het denkmodel
Systematische reflectie bij utilitarisme en deontologie.
Utilitarisme
• Basisidee: “nut”: wat nuttig is, is goed.
• Doel: maximaliseren van het nut: zoveel mogelijk nut voor zoveel mogelijk mensen
• Methode: calculus: berekenen welke optie het meeste nut opbrengt
• Aanpak: egoïsme loont? (cf. Adam Smith: invisible hand)
• Casus: Constructiefout auto
o Berekening 1: Totale aanpassingskosten: $ 137,5 miljoen
o Berekening 2: Uit te betalen schadevergoeding bij ongelukken: $ 49,5 miljoen
• Zwaktes
, o Veel dingen kan je niet berekenen
o Er wordt weinig rekening gehouden met waarden, normen, en rechten
o Er is weinig oog voor de lange-termijn effecten
o Er is een tendens om de kosten te onderschatten
o Er wordt geen rekening gehouden met intenties
o Minderheid/Eenling kan uitgebuit worden in functie van het grootste nut voor het grootste aantal
• Utilitarisme in de zorg
o Calculus? – wat kunnen we berekenen?
o Zetten we een prijs op gezondheid
▪ Hoeveel mag een mensenleven kosten?
▪ Wat mag een behandeling kosten en wat moet deze opleveren?
o Hoe maken we keuzes?
Deontologie
• Basisidee: “principes”: iets is goed als het overeenstemt met ethische principes (=beginselen)
o Uitzonderingen: euthanasie, wettelijke zelfverdediging
• Doel: zuiverheid van handelen en denken garanderen
• Methode: het principe (=beginsel) bepaalt welke optie gekozen moet worden, ongeacht de gevolgen.
• Probleem:
o Welke principes zijn van toepassing?
▪ Gezondheid, autonomie respecteren (geen bloedtransfusie ivm geloof)
o Hoe moeten we principes interpreteren?
o Principes kunnen botsen!
• Casus: Karen Ann Quinlan (1976)
o Jonge vrouw, coma, kunstmatig beademd, geen verbetering. Mag de beademing stopgezet worden?
Is het leven heilig? Leeft ze nog? Wie mag beslissen? Rechter laat ouders beslissen. Beademing
wordt stopgezet. Karen Ann Quinlan ademt zelfstandig… Stopzetten voeding en vochttoediening?
Mag dit? Wie mag beslissen? Rechter laat de ouders beslissen. Ouders weigeren stopzetting van
voeding en vocht. Karen Ann ‘leeft’ nog 9 jaar en sterft dan aan de gevolgen van een longinfectie.
• Zwaktes
o Principes zijn vaak moeilijk te interpreteren. bv. Wat is rechtvaardigheid?
o Principes kunnen botsen
o Het is niet altijd duidelijk hoe je principes kan toepassen
o Principes hebben geen oog voor de gevolgen van de toepassing ervan
Principes van de biomedische ethiek
Beauchamp & Childress (1979)
1. Autonomie
o Zelfbeschikking (vs. Paternalisme)
o Keuzevrijheid: Wilsbekwaam (≠ meerderjarig), Goed geïnformeerd, Vrijwillig
o Schaduwzijde: Eigen verantwoordelijkheid, Schade aan anderen
2. Weldoen
o Positieve verbintenis
o Niet onbegrensd
▪ Grootorde van de nood van anderen
▪ Bijzondere plichten (bv. arts)
3. Niet kwaad doen
o Negatieve verbintenis: ‘Primum non nocere’
o Wat is schaden?
Artsen: bijzonder mandaat
▪ Wel of niet opereren?
▪ Wel of niet de waarheid vertellen?
▪ Twee principes:
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper biomedicalsciencestudent. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,50. Je zit daarna nergens aan vast.
