100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na je betaling Lees online óf als PDF Geen vaste maandelijkse kosten
logo-home
Eerder door jou gezocht
Eerder door jou gezocht
logo
Samenvatting Hoofdstuk 26 Evolutie - 10 voor biologie €3,99
In winkelwagen
Snel navigeren naar
Voorbeeld
  2.  
  3. VWO / Gymnasium
  4.  
  5. Biologie

Samenvatting

Samenvatting Hoofdstuk 26 Evolutie - 10 voor biologie
 3 keer verkocht
  • Vak
  • Biologie
  • Niveau
  • VWO / Gymnasium
  • Boek
  • 10 voor Biologie

Dit document is een samenvatting over Hoofdstuk 26 evolutie van 10 voor biologie. hierin worden meerdere onderwerpen binnen de evolutie behandeld. denk hierbij aan het ontstaan van de wereld, Darwin en zijn evolutietheorie, andere diverse theorieën, Populatiegenetica zoals de wet van hardy-weinber...

[Meer zien]

Voorbeeld 2 van de 9  pagina's

Document informatie

  • Ja
  • 27 januari 2024
  • 9
  • 2023/2024
  • Samenvatting

Onderwerpen

  • evolutie
  • chemische evolutie
  • oersoep
  • prokaryoot
  • eurkaryoot
  • endosymbiose
  • charles darwin
  • natuurlijke selectie
  • kunstmatige selectie
  • mutaties
  • genetische variatie
  • reproduc
  • neo darwinistische evolutietheorie

Gekoppeld boek

book image

Titel boek:

Auteur(s):

  • Uitgave:
  • ISBN:
  • Druk:

Meer samenvattingen voor studieboek

  • Samenvatting 10VoorBiologie - Seksualiteit & voortplanting - Havo/VWO 4
  • Samenvatting 10 voor biologie VWO5 DNA
  • Boerderij-project Biologie 4de klas.
Alles voor dit studieboek (37)

Geschreven voor

  • Middelbare school
  • VWO / Gymnasium
  • Biologie
  • 6
Alle documenten voor dit vak (5708)

Verkoper

avatar-seller
TMBRT

Ontvangen beoordelingen

Voorbeeld van de inhoud

7, 13 t/m 21
Hoofdstuk 26 Evolutie
26.1 Op zoek naar het begin
- Aarde bestaat 4,5 Miljard jaar; Sinds 3,8 Miljard jaar is er leven
- Beginfase aarde:
o Geen vrije zuurstof in atmosfeer
o Atmosfeer bestodn hoofdzakelijk uit N2 en CO2
o Veel biksem
o Intensieve ultravioletstraling
o Oorzaak: geen ozonlaag

- 1953 – Stanley Miller en Harold Urey willen aantonen dat in onaangename
omstandigheden bouwstenen van het leven gevormd kunnen worden
o In dit appararaat werden de omstandigheden van de jonge aarde
nagebootst.
 Water met daarboven een gasmengsel van waterstof, Figuur 1 Het apparaat van Miller en Urey
ammoniak en methaan
 Er waren elektrische vonken
o Na een week zaten er aminozuren tegen het glas aan.
o Dit resultaat toonde aan dat er ook chemische evolutie heeft moeten plaatsvinden.
- De oerzee zou gelijdelijk zijn verandered in een oplossing van allerlei organische stoffen, een oersoep
(prebiontische soep) waarin het leven zou zijn ontwikkeld.

- De Zweed Arrheniun verondersteld dat het leven niet op aarde is begonnen maar met meteorieten uit de
ruimte.
o Ruimteonderzoek heeft aangetoond dat meteorieten uit een grote hoeveelheid organische materiaal
bestaan.
o De donkere nevels in de ruimte bevatten ook organische moleculen.
- NASA heeft een soortgelijk apparaat gebouwd als Miller en Urey waarbij ook sprake was van chemische
evolutie.
o Er zijn uiteenlopende organische moleculen gevonden zoals ketonen, ethers, alcoholen en andere.
o Er ontstonden ook vetzuurachtige verbindingen die zich in water spontaan tot blaasjes verbonden.
Hierbinnen zaten vaak diverse organische moleculen gevangen. “Oermembranen”

- In de diepzee bevinden zich hete bronnen waaruit water komt dat rijk is aan calcium en andere basische
ionen.
o Rondom deze bronnen bevinden zich kalkzuilen bestaande uit poreusgesteente waarvan de wanden
rijk zijn aan katalyserende mineralen.
o Veel organische verbindingen hopen hier op waaronder nucleotiden.
o Bronnen- en zuilcomplexen wordt een lost city genoemd.
- Poriën in het gesteende in de lost city zitten vol mineralen die als katalysator werken. De eerste stofwisseling
vond niet plaats in een cel maar een holte in een hydrothermale bron, waarin waterstof opborrelt en met
koolstofioxiderijk water in contact komt waar dan diverse organische verbindingen door ontstaan die de basis
vormen voor leven op aarde.

- Eiwitten kunnen niet ontstaan zonder DNA en RNA, en DNA en RNA kunnen niet ontstaan zonder eiwitten
o Men heeft ontdekt dat RNA spontaan kan ontstaan uit onder andere een bepaald soort vulkanisch
gesteente
- RNA is een bijzonder molecuur
o Het draagt een stuk genetische code, maar kunnen soms ook als enzym werkzaam zijn.
o De eerste levensvorm zo niet bestaan uit een systeem waarin DNA, maar uit RNA die de genetische
code droeg en tegelijk een rol speelde in het regelen van chemische reacties.

26.2 Van eencellig naar meercellig
- Bij het ontstaan van cellen hebben de oermembranen de rol gekregen van begrenzing van een systeem,
waarbinnen enkele organische moleculen met elkaar door zelforganisatie een geheel vormden.
- Er zijn veel verschulende soorten bacteriën ontdekt waaronder:
o Archaeabacteriën
o Cyanobactetiën
 Waren in staat doormiddel van fotosynthese hun eigen organische stoffen te bouwen.
 Heeft ervoor gezorgd dat de luchtsamenstelling in de atmosfeer is veranderd van
voornamelijk N2, CO2, H2S en H2 naar hoofdzakelijk N2 en O2 met CO2

, 7, 13 t/m 21
 Gevolg: er ontstonden aerobe eencellige algen en na verloop van tijd ook meercellige
levensvormen

- Bacteriën worden prokaryoot genoemd.
o Geen kern
o Ontstonden eerder dan de cellen met kern (pro=voor, Karyon=kern)
o DNA en RNA ligt vrij in het cytoplasma
o Bevatten geen andere organelen
o Altijd eencellig en planten zich voort door deling
o Leven Anaeroob
- Alle andere organismen zijn eukaryoot
o Bezitten een kern waarin het DNA ligt afgesloten van de rest van het cytoplasma
o Bevatten organellen
o Zijn altijd aeroob




- Niet alleen in de kern van eukaryoten zit DNA, ook in mitochondriën en bij planten in de chloroplasten.
Mitochondriën en chloroplasten hebben een dubbel membraan.
o Eukaryoten zouden kunnen ontstaan zijn door endosymbiose van verschillende prokaryoten.
o Lynn Margulis (1969) veronderstelde dat bladgroenkorrels de oorspronkelijk cyanobacteriën
(bacteriën met fotosynthese) waren en dat mitochondriën oorspronkelijk aerobe bacteriën waren en
dat ze door andere prokaryoten in zich werden opgenomen - als symbiont of als parasiet.
- Vanaf het begin van het ontstaan verliep vermeerdering van eencellige als ongeslachtelijke voortplanting
(mitose). Nakomelingen waren altijd een kloon  kans op genetische verandering was klein
- Sommige soorten ondergingen een meiose en wisselden hun haploïde kernen uit, andere versmolten eerst en
voerden daarna een meiose uit.

- De Cambrische explosie, 545-530 mijoen jaar geleden, heeft er voor gezorgd dat er in een relatief korte tijd
(enkele miljoenen jaren) een enorm uitgebreide fauna is ontstaan. Het ‘plotseling’ ontwikkelen van veel
verschillende soorten organismen noemt men de cambrische explosie.
- Na het cambrium heeft het nog enkele honderden miljoenen jaren geduurt voordat er leven op land mogelijk
werd.
o De ozonlaag, die ervoor zorgt dat alle levende wezens op het land beschermd worden tegen de
sterke ultravioletstraling, is pas rond 400 miljoen jaar geleden dik genoeg om leven buiten het water
veilig te maken.

- Leven op land was pas mogelijk bij voldoende zuurstof om een ozonlaag te vormen.
- De overgang van leven in water naar het land heeft te maken met fysica
o Er is sprake van zwaartekracht
o Organismen hebben een waterdichte huid nodig om uitdroging te voorkomen
o Een ademhalingssysteem
- Er zijn fossiele sporen gevonden van planten uit het ordovicium. De sporen konden fossiliseren doodat ze een
stevige waterdichte wand hadden en door de lucht verspreid konden worden.
- Planten hebben, om op het land door te ontwikkelen, een wasachtige buitelaag (cuticula) ontwikkeld met
daarin huidmondjes.
o Naarmate de planten het aardoppervlak domineerde werd het leven op aarde voor dieren ook
aantrekkelijk.

- De vroegste gewervelden van het land waren bewoners van moerasdelta’s, waar hun primitieve 'poten' in
eerste instantie niet dienden om over land te lopen, maar om te kunnen ontsnappen uit te ondiep water.

26.3 Het grote uitsterven
- Van alle soorten organismen die ooit op aarde hebben geleefd, is 99,9% uitgestorven.
o Naar schatting blijft een soort ongeveer een miljoen jaar bestaan.
o Uitsterven van soorten is normaal, het massaal uitsterven van groote aantallen soorten is zeer
uitzonderlijk

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper TMBRT. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,99. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 68175 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€3,99  3x  verkocht
  • (0)
In winkelwagen
Toegevoegd