Deze uitgebreide samenvatting van het boek 'kern van het internationaal publiekrecht geschreven door Andre Nollkaemper' is gemaakt op de studeeraanwijzingen van de Open Universiteit. De hoofdstukken 9 en 11 ontbreken, net zoals de paragrafen die wij niet moesten leren. Het is een uitgebreide samenv...
Boek: Kern van het internationaal publiekrecht
Druk: Negende druk
Auteurs: André Nollkaemper
Samenvatting geschreven door: Lin Lindenbergh
Universiteit: Open Universiteit
Opleiding: Bachelor Rechtsgeleerdheid
Vak: Inleiding internationaal recht
Schooljaar: 2023 – 2024
, Hoofdstuk 1: begrip en aard van het internationaal publiekrecht
Paragraaf 1.1 Inleiding
Waarom is internationaal recht belangrijk?
- Staten zijn afhankelijk van elkaar waardoor er gemeenschappelijke afspraken moeten komen.
- De afhankelijkheid van elkaar maakt internationale samenwerking noodzakelijk.
- Internationaal recht speelt een rol bij het vormgeven van die samenwerking en het realiseren van
gemeenschappelijke belangen.
- Het is van belang voor nationaal recht binnen staten omdat het op belangrijke punten de reikwijdte en
inhoud van nationaal recht bepaalt.
Voorbeeld:
- De uitbraak van COVID-19 in China toont aan dat het wereldwijde gevolgen kan hebben.
- Het gebruik van fossiele brandstoffen in Europa draagt bij aan klimaatverandering die de hele
wereldbevolking raakt.
- De oorlog in Oekraïne bedreigt de veiligheid in veel andere landen.
Waarom is voor Nederland internationaal recht belangrijk?: Nederland is een internationaal georganiseerde
en relatief politiek machteloze staat waardoor deze er een groot belang bij heeft dat het handelen van andere
staten wordt geleid door internationaal recht en niet uitsluitend door macht.
Wat is het voordeel van een sterke internationale rechtsorde?:
- Biedt stabiliteit in internationale betrekkingen.
- Maakt het makkelijk om gemeenschappelijke belangen te realiseren.
- Beschermt relatief zwakke staten.
Wat zegt de Nederlandse Grondwet over internationaal recht?:
- De regering heeft de taak om de ontwikkeling van de internationale rechtsorde te bevorderen (art. 90
Gw).
- Burgers moeten zich houden aan bepalingen van verdragen en besluiten van volkenrechtelijke
organisaties die bekend zijn gemaakt door de regering (art. 93 Gw).
- De Nederlandse rechter past bepaalde internationale rechten en verplichtingen rechtstreeks toe
waardoor bij botsing van het internationale recht en nationaal recht, het internationale recht voorrang
heeft (art. 94 Gw).
Waarom kan de vergaande openstelling van de Nederlandse rechtsorde voor internationaal recht ook een
probleem zijn?:
- Internationaal recht is in het algemeen een compromis tussen staten met uiteenlopende politieke
opvattingen en kan bovendien, als het eenmaal is afgesproken, moeilijk worden veranderd. Het sluit
daarom niet altijd aan op wat in een democratisch proces wenselijk wordt geacht.
- Internationaal recht voldoet niet altijd aan de democratische en rechtsstatelijke waarborgen die de
Nederlandse rechtsorde kenmerken.
- Internationaal recht komt vaak tot stand zonder betrokkenheid van het parlement en biedt daardoor
nauwelijks adequate rechtsbescherming tegen besluiten van internationale organisaties.
Aan de hand van welke vier uitgangspunten bespreekt dit boek het internationaal publiekrecht?:
1. Het behandelt internationaal publiekrecht als recht.
2. De inhoud en werking van internationaal recht bepaald door het heterogene karakter van de
internationale gemeenschap.
3. Het boek benadrukt dat de internationale rechtsorde verbrokkeld is, met relatief zelfstandige
deelgebieden, zoals de rechten van de mens.
4. Het boek benadrukt de wisselwerkingen tussen de internationale en nationale rechtsorde.
Lin Lindenbergh
Inleiding strafrecht
2
Open Universiteit
2023/2024
, Paragraaf 1.2 Geschiedenis
Ontwikkeling internationaal recht:
- 1648: vrede van Westfalen.
o Maakte een einde aan de dertigjarige en tachtigjarige oorlog door middel van meerdere
verdragen.
o 300 politieke eenheden ontworstelden zich aan het gezag van het Heilige Roomse Rijk en de
Kerkelijke Staat. Er werd afgesproken om het beginsel van territoriale integriteit te
respecteren en werden onafhankelijk.
o Er ontstond systeem van soevereine en gelijke staten die niet langer waren onderworpen aan
een hoger gezag.
- 1783: de Verenigde Staten werd onafhankelijk en trad toe in het Europese stelsel.
- 1600 – 1800: tijdperk van kolonisatie waarbij Nederland een belangrijke rol speelde.
o Via de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) en West-Indische Compagnie (WIC).
o Oefenden koloniaal gezag uit in (delen van) wat nu: Zuid-Afrika, Sri Lanka, India, Indonesië,
Ghana, Brazilië en Suriname is.
o Kolonisatie gaf het internationaal publiekrecht in geografische zin een mondiaal karakter.
o Internationaal publiekrecht bleef vooral Europees internationaal publiekrecht.
- 1916: zelfbeschikking wat werd gepropageerd door de Amerikaanse president Wilson.
o Alle volkeren kregen het recht om over hun eigen lot te beschikken.
- 1945: zelfbeschikking werd aanvaard als rechtsbeginsel in het Handvest van de Verenigde Naties.
o Koloniale rijken van het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Spanje, Portugal, België, Italië en
Nederland werden ontmanteld.
o Aantal staten van 50 na de Tweede wereldoorlog steeg naar ruim 190 in 2022.
- 1989: val Berlijnse muur en einde van de Sovjet-Unie.
o Leidde tot een verdergaande groei in wereldwijde handel in investeringen, tot de
verspreiding van technologie, maar leidde ook tot een schijnbare “samenkomst/toenadering”
rond westerse ideeën als democratie en mensenrechten.
Vroege vormen van rechtsbetrekkingen tussen autonome politieke gemeenschappen waren vroeger te
vinden in:
- Mesopotamië rond 3000 voor Christus.
- Tussen de Griekse stadstaten.
- Romeinse Rijk dat verdagen afsloot met omringende steden en gebieden.
Wat had internationaal publiekrecht voor functie in de tijd van de opkomst van soevereine staten?: het
bevorderen van het vreedzaam samenleven van staten.
Wat had het ontstaan van staten voor invloed op het internationaal publiekrecht?:
- Soevereine staten die eigen belangen nastreven en die vreedzaam naast elkaar willen bestaan hebben
een rechtsstelsel nodig dat de onafhankelijkheid beschermt.
- Vrijheid en gelijkheid van staten kan alleen worden gewaarborgd door een systeem van rechtsregels
die voor iedereen op dezelfde manier van toepassing is. Zo worden er gewelddadige conflicten
voorkomen.
1648 – Vrede van Westfalen:
- Een aantal verdragen maakten een eind aan de Dertigjarige en Tachtigjarige Oorlog.
- 300 politieke eenheden ontworstelden zich aan het gezag van het Heilige Roomse Rijk en de Kerkelijke
Staat. Ze kwamen overeen het beginsel van territoriale integriteit te respecteren en werden formeel
onafhankelijk.
- Republiek der Zeven Verenigde Nederlandsen (voorloper Koninkrijk der Nederlanden) werd erkend.
- Er ontstond een systeem van soevereine en gelijke staten die niet langer waren onderworpen aan
hoger gezag. Er kon een onderscheid worden gemaakt tussen het publieke gezag, dat werd
uitgeoefend door de staat en de private belangen van de monarch.
o Hiermee werden de voorwaarden voor het moderne internationaal publiekrecht gecreëerd.
Lin Lindenbergh
Inleiding strafrecht
3
Open Universiteit
2023/2024
, Waar ligt de oorsprong van het moderne internationale publiekrecht?: in de erkenning van soevereiniteit van
staten en in het netwerk van onderlinge rechtsbetrekkingen dat tussen deze soevereine staten ontstond.
Wat gebeurde er in 1783?: de Verenigde Staten werd onafhankelijk en in het Europese publiekrecht betrokken.
Capitulaties: overeenkomsten die Europese staten sloten met o.a. het Ottomaanse Rijk, Egypte, Irak, Palestina
en China om de belangen van hun onderdanen in die gebieden te beschermen.
Welke beginsel dat zich ontwikkelde in het tijdperk van kolonisatie is nu ook nog bepalend?: regels over
gebiedsverkrijging. Gebieden die ontdekt werden kwamen door annexatie toe aan de ontdekkende staat.
Zelfbeschikking:
- Werd in 1945 aanvaard als rechtsbeginsel in het Handvest van de Verenigde Naties.
- Het gaf alle volkeren het recht om over hun eigen lot te beschikken.
Paragraaf 1.3 Omschrijving
Subparagraaf 1.3.1 Algemene omschrijving
Omschrijving internationaal publiekrecht: regelt de uitoefening van publiek gezag in de internationale
gemeenschap. Het kent bevoegdheden toe aan entiteiten die publiek gezag uitoefenen (vooral staten en
internationale organisaties) en biedt een juridisch kader waarbinnen zij deze bevoegdheden uitoefenen.
Definitie volkenrecht in het Romeinse Rijk: recht dat op alle burgers van toepassing was.
Definitie volkenrecht na het ontstaan van de staat: wordt gebruikt om recht aan te duiden wat tussen staten
geldt.
Waarom geeft dit boek de voorkeur aan ‘internationaal publieksrecht’ dan aan ‘volkerenrecht’?:
- Als volkenrecht wordt opgevat als term waarbij het recht tussen staten wordt bedoeld is de definitie
te beperkt.
- De term internationaal publiekrecht sluit beter aan bij de veelzijdigheid van internationale
rechtsbetrekkingen en heeft daarom de voorkeur.
Definitie internationaal recht: omvat strikt genomen zowel internationaal publiekrecht als internationaal
privaatrecht.
Subparagraaf 1.3.2 Het internationale element
Hoe wordt bepaald of het internationaal recht of nationaal recht is?: de rechtsbron waaruit de regel
voortvloeit.
Rechtsbronnen: feiten, gebeurtenissen of procedures die een rechtsorde als rechtscheppend erkent.
Rechtsbronnen van Nederlandse rechtsorde:
- Wet
- Contracten.
Rechtsbronnen van internationale rechtsorde:
- Gewoonterecht (recht dat ontstaat uit de praktijk van staten in combinatie met een rechtsovertuiging)
- Verdragen
- Besluiten van internationale organisaties
- Algemene rechtsbeginselen
Lin Lindenbergh
Inleiding strafrecht
4
Open Universiteit
2023/2024
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Lin1991. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
