OMSCHRIJVEN & BELANG VAN PSYCHODIAGNOSTIEK (WRM DOEN WE AAN PSYCHODIAGNOSTIEK)
ALLEDAAGS IMPLICIET DIAGNOTISCEREN
= Toekennen van oorzaken aan verschijnselen of gedragingen (attributietheorie)
Iedereen doet het, elke dag, vooral als er een afwijking is van een verwacht patroon
Tijdschriften en magazines als entertainment bv Flair test
Tv en documentaires: extremer (on)gewenst gedrag
PROBLEEM VAN IMPLICIET DIAGNOSTIEK
Het ‘ongewapend oordeel’ of impliciet diagnosticeren Kan zorgen voor foutenbronnen die tekorten en vertekeningen
aantonen
Onderzoek naar foutenbronnen:
a) Hoe gaan mensen om met kansen en waarschijnlijkheden?
b) Wat is de oorzaak?
c) Wat is de impact op de kwaliteit van de psychodiagnostiek?
HOE GAAN MENSEN OM MET KANSEN EN WAARSCHIJNLIJKHEDEN?
Bv “Welke type woorden zijn het meest frequent in het Engels?”
a) Woorden die beginnen met een ‘r’ of
b) Woorden die ‘r’ als derde letter hebben?
De meeste mensen vinden (a) waarschijnlijker dan (b) = Beschikbaarheidsheuristiek, we gaan opzoek naar woorden die
beginnen met een r, we komen daar makkelijker op.
Bv “Mijn vriend is professor. Hij schrijft graag gedichten, is nogal verlegen en klein van gestalte. Op welk terrein is hij werkzaam:
Chinese literatuur of psychologie? De meeste denken dat het om een hoogleraar Chinese literatuur gaat dus
representativiteitsheuristiek want de gemiddelde chinees is klein
Mensen zijn slecht in het schatten, afwegen en herzien van kansen
WAT IS DE OORZAAK VAN FOUTENBRONNEN BIJ HET IMPLICIET DIAGNOSTICEREN?
Heuristiek (vuistregel)
= (Vuist) regel om sneller tot de oplossing van een probleem te komen (vaak impliciet of onbewust) Garanderen niet
altijd een oplossing bv hoe meer, hoe beter dus we denken hoe duurder iets is, hoe betere kwaliteit
Oplossingsstrategieën waar we ons niet bewust van zijn, om zaken snel te kunnen inschatten in complexe/ongewone
situaties.
Ze zijn het tegenovergestelde van algoritmes (=werken altijd en overal)
Informele, intuïtieve en speculatieve oplossingsstrategieën
In tegenstelling tot algoritmen die altijd en overal werken, zijn heuristieken specifieke strategieën die we leren
gebruiken in specifieke situaties en die niet altijd een oplossing garanderen
Hoe meer ervaring met een taak, hoe beter heuristieken ontwikkeld zijn Sneller ideeën dat je denkt te weten wat er
speelt, je gebruikt dus heuristieken maar zijn niet altijd correct
2
, Vaak oorzaak van foutenbron
Representativiteitsheuristiek Vergelijking met typische voorbeelden, prototypes of stereotypen bv je ziet 1 vrouw
die slecht parkeert en denkt nu dat alle vrouwen slecht parkeren
Beschikbaarheidsheuristiek Sneller/ makkelijker uit het geheugen kunnen halen, de informatie die het meeste
voorkomt zal in onze ogen ook het meeste waar zijn.
Hoe statistisch redeneren mensen?
Experiment van Tversky & Kahneman
o Bart is 34 jaar, intelligent, maar weinig creatief. Hij is dwangsmatig en maakt een saaie indruk. Hij was altijd
sterk in wiskunde maar zwak in taal”
o Rangschik dit naar waarschijnlijheid
Bart is accountant
Bart speelt in een hardrockband
Bart is acountant die in een hardrockband speelt
Wiskundig gezien is C , maar puur vanuit representativiteitstheorie zeggen we B
o Verklaring: hoe gemakkelijker voorbeelden van een fenomeen te binnen schieten, des te frequenter is dat
fenomeen
Andere statistische fouten
o Velen denken dat vliegen gevaarlijker is dan autorijden
o Lijst van 19 ‘beroemde’ vrouwen en 20 ‘gewone’ manne,: meeste denken dat er meer vrouwen dan mannen
zijn op de lijst Beschikbaarheidsheuristiek
o Mijn ouders slaan mij, dat is toch niet erg? Beschikbaarheids, want het zit in het geheugen
o Een man en een zoon hebben een zwaar verkeersongeval. De man overlijdt en de zoon wordt met zware
verwondingen naar het ziekenhuis gebracht. De chirurg van dienst stelt echter: “ik kan niet opereren, want dit
is mijn zoon”. Hoe kan dit? Representativiteitsheuristiek
IMPACT OP KWALITATEIT VAN DE PSYCHODIAGNOSTIEK
Extra aandachtspunt: Confirmation bias
IMPLICIET DIAGNOSTICEREN IN PSYCHODIAGNOSTIEK: MOGELIJKE FOUTENBRONNEN
Vaak geen systematische en consistente werkwijze
Informatie zoeken die idee bevestigt (confirmation bias)
Te vlug adviezen formuleren
Gebrekkige betrouwbaarheid en validiteit van de onderzoeksmiddelen en ongeschikte normen
Voor de hand liggende diagnosen en interventies over het hoofd zien
Diagnostisch proces onvoldoende afgestemd op de hulpvragen van de cliënt
Besluitvorming onvoldoende gebaseerd op beschikbare gegevens; geen objectieve criteria hanteren (= verhoging van
de subjectiviteit)
Besluitvorming onvoldoende geëxpliciteerd en daardoor onvoldoende duidelijk voor collega’s en cliënten
Eigen persoon als foutenbron
Onvoldoende samenwerking met cliënt en zijn omgeving
Teveel vakjargon (=woorden die binnen een bepaald vakgebied worden gebruikt) in de communicatie
Fouten en vertekeningen mogelijk in elke fase van de psychodiagnostische besluitvorming De invloed van foutenbronnen kan
verminderd worden door gebruik van een duidelijk (psychodiagnostisch) procesmodel dus door een duidelijk systeem te
gebruiken zoals het procesmodel
3
, EXPLICIETE PSYCHODIAGNOSTIEK ALS OPLOSSING?
Expliciete psychodiagnostiek
Wetenschappelijk verantwoorde vormgeving van het proces
Valide & betrouwbare producten (instrumenten/methodieken) = prescriptief kader of model = psychodiagnostisch
procesmodel
BASIS VAN HET PSD PROCESMODEL
= Empirische cyclus
= Hypothese toetsend denken
Zie slides voor meer vb
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper yunavanreusel1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,39. Je zit daarna nergens aan vast.