Samenvatting
Samenvatting - Bouwstenen van de taal
- Instelling
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Dit document bevat alle notities van de lessen bouwstenen van de taal. Hiermee heb ik een 15/20 behaald.
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 34 pagina's
Voorbeeld 4 van de 34 pagina's
In winkelwagenVerkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
Bouwstenen van de taal2023-2024
1
,Inhoudsopgave
H1 Inleiding ........................................................................................................................................................................................... 4
1. Praktische beschouwingen .............................................................................................................................................................................. 4
1.1 Waarover gaat taalkunde? ...................................................................................................................................................................... 4
1.3 Hoeveel sprekers hebben een taal?..................................................................................................................................................... 4
1.4 Waar komen talen vandaan? .................................................................................................................................................................. 4
2. structuralistische benaderingen ................................................................................................................................................................... 5
2.1 de wetenschappelijke taalstudie .......................................................................................................................................................... 5
2.2 Cours de linguistique générale 1916 .................................................................................................................................................. 5
2.3 structuralisme voortgezet ....................................................................................................................................................................... 7
2.4 Praagse school .............................................................................................................................................................................................. 7
2.5 Amerikaans structuralisme .................................................................................................................................................................... 7
3. Generatieve benaderingen ..................................................................................................................................................................................... 7
3.1 Principes van de transformationele generatieve taalkunde .................................................................................................... 7
3.2 De opvattingen van Noam Chomsky ................................................................................................................................................... 8
H2 fonetiek en fonologie ................................................................................................................................................................ 10
1. Definities: fonetiek en fonologie .................................................................................................................................................................. 10
1.1 Fonetiek en fonologie .............................................................................................................................................................................. 10
1.2 International Phonetic Alphabet (IPA) ............................................................................................................................................ 11
2. Anatomische en fysiologische correlaten ................................................................................................................................................ 11
2.1 Ademhaling, stemgeving, resonantie en articulatie ................................................................................................................... 11
3. Klinkers................................................................................................................................................................................................................... 13
3.1 Klinkers worden gedefinieerd door hoogte, realisatie voor en achteraan, gerondheid ............................................ 13
4. Diftong .................................................................................................................................................................................................................... 13
5. Consonanten......................................................................................................................................................................................................... 13
5.1 Articulatiewijze .......................................................................................................................................................................................... 13
5.2 Articulatieplaats ........................................................................................................................................................................................ 14
5.3 Articulatie stemgeving ............................................................................................................................................................................ 14
6. Foneemontwikkeling en fonologische ontwikkeling .......................................................................................................................... 15
6.1 Fonologische processen ......................................................................................................................................................................... 15
7. Coarticulatie ........................................................................................................................................................................................................ 15
8. klemtoon ................................................................................................................................................................................................................ 15
H3 Pragmatiek ................................................................................................................................................................................... 16
1. Presuppositie ....................................................................................................................................................................................................... 16
2. Deixis ....................................................................................................................................................................................................................... 16
3. Taalhandelingen ................................................................................................................................................................................................ 16
3.1 Taxonomie van illocutie ......................................................................................................................................................................... 16
3.2 Indirectieve taalhandelingen ............................................................................................................................................................... 17
3.3 Beleefdheid .................................................................................................................................................................................................. 17
3.4 Politeness ..................................................................................................................................................................................................... 17
4. Samenwerkingsprincipe en conversationele maximes - de regels van een conversatie .......................................................... 17
H4 Morfologie .................................................................................................................................................................................... 18
1. Inleiding ................................................................................................................................................................................................................. 18
1.1 Tokens/types, inhoudswoorden en functiewoorden ................................................................................................................ 18
2
, 1.2 Lexeem........................................................................................................................................................................................................... 18
1.3 Morfeem ........................................................................................................................................................................................................ 18
1.4 Soorten morfemen: samengevat ........................................................................................................................................................ 19
2. Flexie........................................................................................................................................................................................................................ 19
3. Woordvorming .................................................................................................................................................................................................... 20
3.1 Soorten woordvorming .......................................................................................................................................................................... 20
3.2 de derivatie/ de afleiding ...................................................................................................................................................................... 21
4. gemotiveerdheid/ motivatie ......................................................................................................................................................................... 21
4.1 volledig gemotiveerde woordcombinaties .................................................................................................................................... 21
4.2 gedeeltelijk gemotiveerde woordcombinaties ............................................................................................................................. 21
4.3 geïdiomiseerde woordcombinaties .................................................................................................................................................. 21
4.4 gedemotiveerde woordcombinaties ................................................................................................................................................. 21
4.5 fonetisch gemotiveerde woordcombinaties .................................................................................................................................. 22
5. Bijzonderheden: kofferwoorden, verkortingen, verdubbelingen, ontleningen en neologismen...................................... 22
5.1 Kofferwoorden/ samensmeltingen ................................................................................................................................................... 22
5.2 Verkortingen en letterwoorden.......................................................................................................................................................... 22
5.3 Verdubbelingen (reduplicatie)............................................................................................................................................................ 22
5.4 Ontleningen/ leenwoorden .................................................................................................................................................................. 22
5.5 Neologismen................................................................................................................................................................................................ 22
H5 semantiek ..................................................................................................................................................................................... 23
1. Betekenis is overal ............................................................................................................................................................................................. 23
1.1 klanken (fonetiek) .................................................................................................................................................................................... 23
2. Types semantiek ................................................................................................................................................................................................. 23
2.1 Lexicale betekenis..................................................................................................................................................................................... 23
2.2 zinsstructuren ............................................................................................................................................................................................ 24
3. Lexicale semantiek ............................................................................................................................................................................................ 24
3.1 denotatie vs connotatie .......................................................................................................................................................................... 24
3.2 intentie vs extensie................................................................................................................................................................................... 24
4. Semantische theorieën..................................................................................................................................................................................... 24
4.1 Componentiële analyse .......................................................................................................................................................................... 24
4.2 Prototype gebaseerde semantiek ...................................................................................................................................................... 25
4.3 Theorie van de conceptuele metafoor & metonymie ................................................................................................................ 25
5. Semantiek en pragmatiek: verschillen ..................................................................................................................................................... 26
H6 Syntaxis.......................................................................................................................................................................................... 27
1. Wat is syntaxis? ......................................................................................................................................................................................................... 27
1.1 Competentie ................................................................................................................................................................................................ 27
1.2 Aanvaardbaarheid .................................................................................................................................................................................... 27
1.3 Taaltypologie .............................................................................................................................................................................................. 27
2. Lexicale categorieën, parts of speech, woordklassen ............................................................................................................................... 27
3. Verschillende soorten syntaxis – verschillende tradities ........................................................................................................................ 28
3.1 Overeenkomst syntaxis .......................................................................................................................................................................... 28
3.2 Afhankelijkheidssyntaxis ....................................................................................................................................................................... 29
3.3 Constituerende syntaxis......................................................................................................................................................................... 30
4. Structuur heeft/ is betekenis of leidingen hebben zin.............................................................................................................................. 33
3
, H1 Inleiding
1. Praktische beschouwingen
1.1 Waarover gaat taalkunde?
Taalkunde is de wetenschap die zich bezighoudt met taal, taal betekent natuurlijke mensentalen. Dit gaat niet over:
- dierlijke communicatie (zoals bijen die dansen om te tonen waar honing is, want dit is een communicatiemiddel en
geen taal)
- bedachte, onnatuurlijke communicatie (esperanto of andere kunsttalen)
- geen computer communicatie
- geen menselijke communicatie
We hebben het over menselijk gesproken taal in dagelijks gebruik
1.2 Hoeveel talen zijn er?
7168 talen zijn er nu in de wereld, vroeger 7151 talen volgens de site van Ethnologie. Om eerlijk te zijn weten we het
precieze aantal nooit.
het achterhalen van een aantal talen is zeer moeilijk:
- er worden steeds nieuwe talen ontdekt
- talen sterven ook uit
- nieuwe talen worden geboren (er wordt een communicatie gevormd tussen twee groepen)
- talen veranderen (Afrikaans is afgeleid van het Nederlands)
dode talen kunnen ook opnieuw opduiken volgens Mark Janse 2008. hij heeft een nieuwe taal van vroeger opnieuw horen
spreken.
1.3 Hoeveel sprekers hebben een taal?
dit is moeilijk te achterhalen door:
- methodologische problemen (heel veel mensen spreken meerdere talen)
- toegankelijkheid van gebieden (regio’s waar je moeilijker naartoe kan gaan)
- ongeletterdheid (sommige hebben het privilege niet om te studeren)
- politieke omstandigheden (in bepaalde regio’s gevaarlijk om een bepaalde taal te uiten)
1.4 Waar komen talen vandaan?
onwetenschappelijke verklaringen:
- mythes van goddelijke interventie: in bepaalde passages van de goddelijke boeken wordt verteld vanwaar een
bepaalde taal komt zoals in het scheppingsverhaal.
- antieke mythologie: de bekendste is die van Psammetichus1
voor-wetenschappelijke verklaringen:
- Otto Jespersen, een van de bekendste taalkundigen, heeft een boek geschreven en vond duidelijke verklaringen
waar de taal vandaan komt.
- bow bow theorie = nabootsen van natuurgeluiden
- pooh pooh theorie = tussenwerpsels en uitroepen
- yo he yo theorie = menselijke uitingen tijdens fysieke arbeid
wetenschappelijke verklaringen:
- het ontstaan van de mens, homo sapiens sapiens
- grootte van de hersenen en positie van het strottenhoofd
- de kop wordt groter en dikker, er zit dan voldoende hersenmassa in waardoor taal ontstaat
geografisch:
- monogenese of uni regionaal perspectief: een taal wordt ontstaan en de mens verspreidt dit uit
- polygenese of multi regionaal perspectief: taal ontstaat niet op één plek, maar op meerdere.
1
twee kinderen worden aan een herder gegeven en de herder moet zien wat het eerste woord is dat wordt uitgesproken en lijkt op een
bepaalde taal, dan wordt dan gezien als een nieuwe taal
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper luccavanvolsem. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52510 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen