Hierin heb ik alle werkgroepen met schema's in gezet, alsook alle hoorcolleges helemaal uitgewerkt en stukken samengevat. Alle arresten etc komen aan bod. Als je dit document goed kent, dan haal je het vak.
Gymnastiek van het recht.
Er is geld, maar wat als er niet genoeg is. Veel rechtsfiguren ingegeven door de
vrees dat de wederpartij, wel wil betalen, maar niet kan betalen.
Veel van het recht is ingegeven op grond van de mogelijkheid dat het tegen zit, het
hele ondernemingsrecht begint met besloten vennootschap met beperkte
aansprakelijkheid, stimuleert dat mensen gaan ondernemen.
Commercieel interessant: als een bedrijf failliet gaat, komen er een aantal bedrijven,
die daar aan geld willen verdienen. Willen graag veel werk uit het dossier. Voor veel
mensen is het een tragedie, maar daar kun je dus veel geld aan verdienen.
Wat voor soorten faillissementen van de afgelopen jaren: maatschappelijk fenomeen
- Fokker (96)
- Van der hoop bankiers (2005) / ice-save bank (IJsland 2008) iedereen wild
geschrokken dat banken failliet konden gaan, in die tijd (2005)
- Lehman brothers (VS) (2008)
- DSB (2009)→ financiële crisis ook naar NL
- Kip caravans (2007 en 2e keer 2010 weer doorstart)
- V&D 2015 (raakte heel veel mensen) huur niet betalen
- Mcgregor (2016 en 2017)
- MC slotervaart (2018)
- Conservatrix 2020 (verzekeraars)
Aantallen:
Steeds minder fw per jaar door maatregelen→ zeker door corona steunmaatregelen.
Kunnen landen failliet? → Nee, (HR 28 sep 1990 suriname):
Steden in Amerika, aparte artikels voor.
Landen lenen geld van centrale banken door obligaties. Kunnen dan in een situatie
komen dat landen niet meer terugbetalen. Faillissement van Suriname aangevraagd,
Hoge Raad zegt ga ik daar naar een curator opsturen? Handen er van af. IMF wordt
gestuurd en land wordt dan aangestuurd om allerlei dingen te verkopen.
Faillissement: Lunchroom Het Buroo
Onderscheid rechtspersoon en onderneming
Rechtspersoon is eigenaar van alles, The Place BV
Rechtspersoon is ook contractuele wederpartij, vertegenwoordigd door bestuurders,
vertaald in schuldeisers: bank, werknemer, lease, fiscus, bakker, ICT Rechtspersoon
is niks, kijken wie erachter zitten: aandeelhouders, Lunch Capital NV
Rechtspersoon wordt failliet verklaard, curator benoemd, verkoopt alle spullen, deelt
geld uit aan alle schuldeisers. Aandeelhouder krijgt niks. Je neemt risico’s als je
investeert.
,Doel(en) van het insolventierecht?
o Verdelen?
o Eerlijk verdelen? Krijgen banken dit ook? Nee meer. Waarom?
Zekerheidsrechten, staan vooraan in de rij.
o Opruimen? (project faalt, iemand moet opruimen, kan ook curator zijn)
o Reorganiseren (week 6) Je kunt nog de stekker eruit trekken en alles
verkopen, maar je kan ook 2e kans geven en schulden reorganiseren
o Bescherming tegen agressieve schuldeisers: (1 iemand aanspreekpunt) voor
natuurlijke personen, niet meer bedolven onder post en dreigmails > curator
o Opsporen fraude en achterhalen verdwenen vermogen
o Effectueren bestuurdersaansprakelijkheid
Theoretische benadering: waarom een faillissementsprocedure? Eerlijk verdelen is
niet het enige doel.
• Creditors Bargain Theory: wat zouden partijen doen als er geen
insolventierecht zou zijn?
Als crediteuren van te voren zouden overleggen wat ze zouden doen wanneer
hun schuldenaar niet meer allen kan betalen, zouden ze tot een collectieve
(insolventie)procedure besluiten.
• - Gedachte is: insolventierecht is een common pool probleem (veel mensen
hebben toegang en je kan niet het gebruik van andere beperken→ keuken
oppaallaan): bij insolventie wil in een keer iedereen tegelijk voldaan worden.
Leidt tot inefficiënte en waardevernietiging:
• - Voorbeeld: je hebt een weide, verschillende boeren met vee, mogen allen
koeien en schapen later grazen, wat als iedereen ongelimiteerd toegang heeft
> tragedy of the commons > als er een gemeenschappelijk iets is, wordt
vaak verwaarloosd, overbruikt.
• Waarom zouden crediteuren dan tot een collectieve procedure willen komen?
1. Hogere opbrengsten: als je individueel beslag legt, paar duizend euro,
bedrijf is veel meer waard, als je ze bij elkaar hebt en mensen gooien kwartjes
in.
o Voorbeeld: hoeveel kost een pizzeria in Amsterdam zonder onroerend
goed, helemaal up-running, en hoeveel krijg je terug als je hem laat
waarderen met tafeltjes, bestek, pizzadozen los.
o Niet een schuldeiser beslag op oven, tafel, dan kan je sluiten.
o Je wilt eigenlijk dat er iemand komt die probeert de onderneming als geheel
probeert te verkopen.
ESTRO fw (small steps) Going concern waarde (van als de onderneming nog
draait en geld ontvangt) is veel hoger dan de liquidatiewaarde (van alle losse
stukjes puzzel bij elkaar) 12 VS 4 miljoen.
2. Minder kosten gedurende procedure: geen strijd van allen tegen allen. 1
curator of iedereen eigen advocaat.
3. Minder kosten voorafgaand aan procedure (ex ante
financieringskosten). Andere schuldeisers de hele tijd bang (monitoring
costs) dat andere schuldeisers zijn vordering geheel verhaalt.
, • Van theorie naar praktijk: zouden schuldeisers werkelijk een collectieve
procedure overeenkomen als deze niet geregeld is en ook up front? |
• Setting zonder insolventierecht, maar wel schuldeisers: Ja, zie CAC’s
(collective action clauses) in sovereign debt bonds en gesyndiceerde
bankleningen.
De harde realiteit voor schuldeisers
• Vaak geen uitkering aan concurrente schuldeisers: 75% van de
faillissementen
- Indien reeds uitkering, veelal erg laag en pas na jaren: gemiddelde uitkering
rond 3%
• (heel) soms echter tot 100% betaling aan concurrente crediteuren
• Faillissementsrecht zal regels moeten geven voor grote en kleinem
faillissementen en voor ‘lege’ en ‘volle’ boedels:
o Faillissement dient afhankelijk van concreet geval een veelheid van uiteenlopende
en soms botsende doelen.
o In praktijk is gewoon ‘opruimen’ ook een belangrijke functie.
Vier insolventieprocedures
Insolventierecht→ probleem als je je schulden niet meer kan voldoen:
1. Faillissement, art. 1-213 Fw
• - Algemeen beslag op de goederen van een schuldenaar ten behoeve van
schuldeisers. Met het faillissement komen individuele beslagen te vervallen,
art. 33.
• - Verhaalsmogelijkheden zekerstellen: beslag leggen
• Je legt beslag namelijk gezamenlijke schuldeisers (je weet niet eens wie het
allemaal zijn)
• - Zie voor individuele beslagen → Rechtsvordering
• - Procedure gericht op liquiditeit (ten gelde maken) van vermogen: ‘de
curator is belast met beheer en vereffening van de failliete boedel, art. 68 Fw’.
• KERN; beslag gevolgd door te gelde maken van activia, verdeling van
opbrengsten onder de schuldeisers.
2. Surseance van betaling, art. 214-283 Fw
• - Procedure gericht op reorganisatie/herstel. Adem pauze, mogelijkheid om
schuldenlast weer dragelijk te maken.
• - Tijdelijke maatregel.
• - Uitstel van betaling waardoor schuldenaar de kans krijgt orde op zaken te
stellen. Eventueel door aanbieden van ‘akkoord’ (kan jullie niet allemaal
betalen, maar als we doorgaan en jullie nemen allemaal genoegen met 80%
dan hebben jullie in ieder geval iets)
, • Waarom werkt deze methode niet goed? - Surseance is voorportaal van
faillissement. (vaak alsnog omgezet in fw)
o Oorzaak I: te laat aangevraagd.
o Oorzaak II: surseance werkt niet tegen preferente schuldeisers (zoals bank).
Alleen tegen8 concurrente schuldeisers.
o Oorzaak IV: reorganisatie makkelijker door faillissement. Doorstart.
- Doorstart door faillissement? (bedrijf gaat fw maar blijft toch bestaan?? → nieuwe
RP (zelfde abn andeelhouder) die activa koopt (maar je ziet het niet, juridische
werkelijkheid)
o Makkelijker om ‘van personeel af te komen’.
o Overname van activa vanuit faillissement door nieuwe rechtspersoon. Vaak zelfde
personen achter nieuwe rechtspersoon als oude rechtspersoon (Engelse term:
Phoenixing).
o Onderneming blijft bestaan, rechtspersoon failleert en houdt op te bestaan.
o Phoenixing is mogelijk verwarrend. Maak altijd goed onderscheid tussen de
onderneming (activa) en de rechtspersoon waarin de onderneming wordt gedreven!
o Curator verkoopt alle spullen als geheel, hele onderneming. Oude aandeelhouder
mag ook bieden, mag zich ook aanbieden. Ik richt een nieuwe vennootschap op,
aandeelhouder biedt iets meer, koopt het. Geld gaat naar de curator en deelt uit
onder schuldeisers.
Er zijn bestuur verboden om dit soort enorm vaak doorstarten te voorkomen, maar
die worden nooit gegeven dus het heeft geen zin.
Wat kan belastingdienst doen als zij achter bestuurder aangaan? Niet echt iets.
,Dus als een RP pas net 1 maand voor fw is opgericht mag het alsnog hen
(spulletjes) overkopen, want ze bieden bijv het meeste op de spulletjes. De
schuldeisers kunnen dan niet aankloppen bij de the place 1 wan die is fw en ook niet
bij the place 2 want die hebben enkel de spulletjes maar niet de RP over gekocht.
Curator moet er wel een soort van een meewerken.
Hoe kan je zorgen dat the place 2 altijd de beste bieding doet (soort voorsorteren);
zekerheid vestigen tav aandeelhouder bijv / of je gaat delen van de onderneming bijv
merknaam al weggeven voor fw , dan zou alleen degene die het in handen heeft het
beste bod kunnen doen (anders is het als bieden op alleen linker schoen).
Probleem van surseance van betaling: Je kijkt dan (bij serseance) heel erg naar
de RP maar die is eigenlijk niks (jasje wat je uit kan doen), liever onderneming
redden. Wat indien je niet de rechtspersoon wilt redden, maar de onderneming?
→ Pre-pack (bedacht om te voorkomen dat je moet handelen in een slechte positie
omdat mensen weten dat je in financiele moeilijkheden zit)
o Voorbeelden van pre-packs uit de praktijk (buiten wettelijke regeling): Harense
Smid, Marlies Dekkers, Schoenen Reus,
Het is een voorbereide verkoop met als doel waarde behoud en mogelijk
werkgelegenheid. Je staat dan toe dat er al voor fw een fw wordt voorbereid
RP gaat wel daadwerkelijk failliet, onderneming draait door. Verkoop wordt
uitgevoerd door curator.
Er wordt alvast een beoogd curator benoemd, als functie: meekijken
> je kijkt o.m. naar:
- wie koopt er
- hoe wordt de koopprijs betaald
- wat gebeurt er met de werknemers en leerstuk overgang van onderneming/ koop
verbreekt niet de arbeidsrelatie = werknemersbescherming (7:662 en 7:666) geld
bescherming van overgang van onderneming wel of niet bij voorbereide doorstart
door faillissement
- HvJ smallsteps (alleen deze rechtsregel kennen voor TT): bescherming geldt wel
bij de doorstart als in dat geval vormgegeven. Werknemers moeten dus
beschermd worden bij prepack.
Als mensen zelf te veel schulden aangaan, dat ze een manier kunnen aangaan om
weer te integreren in de maatschappelijk verkeer
• Wat indien geen WSNP? (vroeger stad uit worden gezet/tot slaaf
gemaakt)
• Wat gebeurt er als vermogen vereffend is, na faillissement? →
o Rechtspersoon eindigt.
o Natuurlijk persoon blijft bestaan. Schuldeisers kunnen verhaal blijven
, nemen. Geen curator. Overgeleverd aan agressieve schuldeisers zonder
kans om ooit uit de schulden te komen. (want je kan verjaring stuiten)
o Hoe lang kan je in NL iemand aanspreken als hij/zij zijn/haar schuld niet
betaald > als je maar tijdig stuit, verjaringstermijn vijf jaar, kan je
verlengen, dus in principe levenslang→ daarom kwam de WSNP→
o Kern is dat je na procedure verkopen: Schone lei hebt art. 358 Fw
(geldt niet voor studieschulden!!!)
o Het verzoek wordt slechts toegewezen indien voldoende aannemelijk
is (art. 288 Fw): Dat de schuldenaar ten aanzien van het ontstaan of
onbetaald laten van zijn schulden in de vijf jaar voorafgaand aan de dag
waarop het verzoekschrift is ingediend, te goeder trouw is geweest; en
Gedurende bepaalde termijn (3 jr) zo veel mogelijk terug te betalen.
Schuldenaar houdt inkomen ten belope van beslagvrije voet.
4. WHOA (369-387 fw)
1 jan 2021→ reorganisatie
- Niet meer einde als je teveel schulden hebt
- door middel van akkoord met gezamenlijke schuldeisers wordt schuldenlast weer
dragelijk gemaakt
- schuldeisers kunnen ook tegenstemmen gedwongen worden aan akkoord met
checks en balances
- dan blijft RP bestaan.
,Het Faillissement
Basisbeginselen:
• Art. 3:276 BW: je staat als schuldenaar altijd met je gehele vermogen in.
(alles wat je hebt is dus verhaalsobject)
• Art. 3:277 BW: schuldeisers delen in beginsel gelijk. (tenzij voorrang is)
In hoeverre kan je ‘banken’ (wat je hebt opgebouwd dat je dat houdt en dan weer bij
0 begint) in het leven?
o Wat ik nu heb, wil ik houden.
o Begin met een schone lei.
o In principe niet mogelijk goederen af te zonderen.
o Je kan wel de risico’s onderbrengen in rechtspersoon en gebruik maken van
beperkte aansprakelijkheid.
Maar wat dan van een huis in een stichting onderbrengen (HR Aerts/Stichting
Waaldijk)? Curator komt op bezoek en denkt die zit er goed bij, maar heeft het onder
gebracht in stichting waar hij zelf geen bestuurder is maar familie wel. HR zegt:
- misbruik van rechtspersoonlijkheid (door X en stichting zelf)
- rechtspersoon worngfull live → alleen maar opgericht om die oneigenlijke diefstal
achtige structuur in leven te houden en dat mag niet
Procedure: verloop van faillissement
Wettelijk systeem
1. Faillietverklaring
2. Verificatievergadering
3. Liquidatie van activa
4. Uitdeling aan schuldeisers
Maar in de Praktijk werkt het anders:
1. Faillietverklaring
2. Liquidatie van activa
Indien geld te verdelen
3. Verificatievergadering
4. Uitdeling aan schuldeisers
Bij pre-pack wordt materieel reeds voor faillissement verkocht, waarna de
koopovereenkomst pas formeel in faillissement door curator wordt gesloten en
uitgevoerd.
Verschillende manieren Faillietverklaring :
• Eigen aangifte
• Verzoek aan schuldeiers
• Vereist dat: Art. 1: de schuldenaar verkeert in toestand dat hij heeft
opgehouden te betalen:
o Pluraliteit van schuldeisers (meerdere schuldeisers).
Common pool probleem!
o Tenminste één heeft een opeisbare vordering die niet voldaan wordt.
, - Maak onderscheid tussen materieel (meer schulden dan bezittingen) en
(echt failliet is verklaard) ‘failliet’.
Benoeming curator en RC
Wie wordt curator?
• In Nederland vrijwel altijd advocaten. Bij hoge uitzondering, accountant
‘bijbenoemd’. Bijvoorbeeld bij Van der Hoop-faillissement.
• - In Engeland accountants.
Wie betaalt de curator?
• - Voldaan uit de boedel.
• - Wat indien ‘lege bedoel’? → dan krijgt hij niks.
Curator opereert onder toezicht van RC.
• - Art. 14: benoeming RC.
• - Art. 69 Fw: schuldeisers kunnen bij RC in beroep komen tegen elke
(voorgenomen) handeling.
Complicaties rond faillietverklaring
Hoe hard is het vereiste dat er meerdere schuldeisers moeten zijn? Common Pool
probleem vereist? → HR Berzona
• Bank vraagt faillissement aan voor vordering van €11,8 miljoen. Als
steunvordering vorderingen van huurders.
• - HR (r.o. 3.5): ‘bank heeft niet gesteld dat er vorderingen zijn voor
achterstallig onderhoud. Hof heeft daarom kunnen komen tot oordeel dat
vordering tot verrichten van onderhoud niet kan gelden als steunvordering’.
Zie ook HR 24 maart 2017: ‘de voor een faillietverklaring geldende eis dat
summierlijk blijkt van een steunvordering, vindt volgens die rechtspraak zijn
rechtvaardiging hierin dat het faillissement ten doel heeft het vermogen van
de schuldenaar te verdelen onder diens gezamenlijke schuldeisers. Met dat
doel strookt niet de faillietverklaring van een schuldenaar die slechts één
schuldeiser heeft.’ ER MOETEN PLURALITEIT SCHULDEISERS ZIJN,
ANDERS INVIDIDUEEL BESLAG LEGGEN → KERN FW
Is faillissement altijd de verplichte weg indien vennootschap haar schulden niet meer
kan betalen?
HR Hoeksma q.q./RM Trade:
• Procedure van verzet ex art. 10 Fw gestart door curator omdat hij geen
curator wil zijn in lege boedel.
• HR: curator is belanghebbende in de zin van art. 10 FW
• HR: als er boedel is maar geen activa mag je instellen;
,- Het verzet komt in geval van een eigen aangifte voor gegrondverklaring in
aanmerking indien sprake is van een boedel die (nagenoeg) geen activa omvat en er
geen enkele aanleiding bestaat voor de verwachting dat in het faillissement,
bijvoorbeeld met toepassing van art. 42 Fw of art. 2:9 BW, activa zullen kunnen
worden gegenereerd.
- In dat geval zal kunnen worden aangenomen dat (het bestuur van) de
rechtspersoon de bevoegdheid aangifte tot faillietverklaring te doen (...) heeft
misbruikt.
- Het faillissement betoogt verdeling van het vermogen onder de schuldeisers.
Turboliquidatie en wetsvoorstellen
o Liquidatie en de huidige weg 2:19. Probleem is steeds een groter zwart gaat
met geen fw:
(ontbinding door besluit ava 2;19 lid 1a (is dus buiten fw))
▪ Vennootschap blijft bestaan voor zover noodzakelijk voor vereffening
van vermogen
▪ Vereffening geschied door vereffenaar
▪ Indien geen vermogen op het moment van de vereffening→ dan met
ontbinding ook einde rechtspersoon (turboliquidatie 2;19lid 4)
o Er is nu een wetsvoorstel voor het vergroten van transparantie bij ontbinding
▪ deponeren balans en slot uitdeling bij handelsregister 2:19b
▪ opgave van redenen voor ontbreken van baten
▪ sanctie op niet voldoen is bestuursverbod
, Gastcollege week 2 Nadja Jungmann
Waar kan iemand heen die faillier dreigt te gaan? → Gemeente. Als mensen
financiële problemen hebben waarvoor ze persoonlijk aansprakelijk zijn dan is
onderstaande de eerste stap en dan pas wsnp.
Cijfers: 35% huishoudens heeft moeite met rond komen en 20% heeft echt probleem
met achterstanden en 10% kan niet zelfstandig oplossen.
1. De gemeente kan een besluit bijstandsverlening zelfstandigen geven (BBz):
o Periodieke uitkering
o Bedrijfskrediet (indien bank niet wilt financieren)
o Levensvatbaar
2. Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs)
o Gemeente verplicht inwoners helpen
o Advies, budgetbeheer, schuldregeling met kwijtschelding
o Integrale aanpak
o Aandacht voor gedragsverandering
Je kan een gemeentelijke schuldhulpverlening krijgen voor problematische
schulden: Iedereen kan hiervoor in aanmerking komen zolang je ingeschreven staat
in gem Nederland.
o Regeling van 36 maanden
o In beginsel 95% geldende bijstandsnorm (ze lossen klein stukje dus af)
o Schuldeisers werken mede op basis van vrijwilligheid (minnelijke regeling). →
bij wiegering hiervan kan de debiteur dwangakkoord aanvragen 287a FW.
Rechter wijst dan alsnog uitvoering minnelijke regeling toe.
Ze tekenen dus vrijwillig voor kwijtschelding. Dus als je alsnog volledig wilt
afbetalen wordt het een ‘gift’
o Gemiddeld krijgen de mensen bij kwijtschelding 90%.
3. Derde is eventueel beschermingsbewind. Boek 1 schuldenbewind: (mensen
overzicht kwijt over financiën)
o Tijdelijke maatregel (5 jarig)
o Bewindvoerder beheert financiën
o Bewindvoerder maakt afspraken met schuldeiser en leidt bij problematische
schulden desgewenst toe naar gemeentelijke schuldhulpverlening
o Vanuit hier kan je dus ook naar bovenstaande schuldhulpverlening
gemeente.
Maar wat zijn de toelatingseisen voor WSNP? (na gemeente)
o Natuurlijk persoon is niet in staat schulden te betalen
o Schuldeisers weigeren medewerking aan schuld regeling via schuldhulp (kan
dus ook via bewindvoerder)
o Afgelopen 10 jaar geen gebruik gemaakt van dit systeem
o Afgelopen 5 jaar te goeder trouw geweest
o verslavings en psychosociale problemen een jaar onder controle
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper KimGeverding1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
