Samenvatting
Samenvatting Thema 4 - Transport
- Vak
- Niveau
thema 4, transport boek; biologie voor jou ondersteunt met plaatjes
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 12 pagina's
Voorbeeld 2 van de 12 pagina's
In winkelwagen
In winkelwagen
Verkoper
Volgen
chelseamorsink
Voorbeeld van de inhoud
Thema 4 - Transport§1 Transportsystemen
Transport van stoffen
bij eencellige organismen en organismen die uit enkele cellagen zijn opgebouwd vindt plaats over kleine
afstanden (o.a. door diffusie)
grotere planten en dieren vatenstelsel dat bestaat uit; netwerk van buisjes
bij dieren circulair transport en voorzien van een pomp (hart)
bij planten transport in twee richtingen
drijvende krachten vooral capillaire werking en verdamping
Vatenstelsel van planten bevatten houtvaten en bastvaten (liggen in centrale cilinder)
Houtvaten vervoeren water en mineralen (zout) van wortels via stengels naar bladeren
= anorganische/opwaartse sapstroom
Bastvaten vervoeren water en assimilatieproducten vanuit bladeren naar alle delen van de plant
= organische sapstroom
Planten nemen water en mineralen op via wortels, vooral worteluiteinden hier zijn cellen van de
epidermis (opperhuid) uitgegroeid tot wortelharen zorgen voor fijne vertakking die worteloppervlak
vergroten
Endodermis = buitenste laag cellen van centrale cilinder
Endodermis zorgt voor selectieve opname mineralen
Water met opgeloste mineralen wordt via wortelharen opgenomen uit bodem
diffundeert via schors naar endodermis vooral via celwanden
Celwanden doorlaatbaar voor water en mineralen
In de celwanden van endodermiscellen bevindt zich bandje van Caspary
Bandje van Caspary
niet doorlaatbaar voor water en mineralen
ligt om de celwand heen enige manier om grens tussen schors en centrale cilinder te passeren is door
endodermiscellen
Endodermiscellen
1) celmembraan van deze cellen transporteert actief de mineralen van wortelschors naar centrale
cilinder
2) mineralenconcentratie in centrale cilinder hoger dan in schors
3) er ontstaat druk = worteldruk
4) water met opgeloste mineralen stijgt in houtvaten
5) bandjes van Caspary verhinderen dat water met opgeloste mineralen vanuit centrale cilinder weer
terug kan stromen naar de schors
Water met opgeloste mineralen gaat van; houtvaten in centrale cilinder en stengel naar nerven van
bladeren
Houtvaten vertakken zich door gehele blad dichtbij elke cel ligt houtvat
, Transport van houtvaten is vooral gevolg van verdamping water uit bladeren
1) Water verdampt vanuit luchtholten en celtussenruimten naar buiten via huidmondjes (=kleine
openingen in de epidermis van blad of stengel)
2) Ook verdamping uit celwanden die grenzen aan luchtholten
3) Water wordt aangevuld vanuit houtvaten in stengels en wortels
Door verdamping ontstaat boven in houtvaten druk water wordt door verdamping opgezogen
Capillaire werking vloeistof stijgt in smal buisje
Mogelijk doordat houtvaten nauw zijn
Door cohesiekrachten watermoleculen trekken elkaar aan
Door adhesiemoleculen watermoleculen plakken aan celwanden
Krachten zijn samen groter dan zwaartekracht water wordt omhoog getransporteerd
Planten kunnen hun waterbehoefte regelen door huidmondjes te openen of te sluiten
huidmondjes gesloten ’s nachts en bij droge omstandigheden
Bastvaten
transporteren organische producten van fotosynthese door gehele plant
sap bevat voornamelijk suiker (ong.30% disacharide sacharose)
bevat ook; mineralen, aminozuren en hormonen
sapstroom van bastvaten kan in alle richtingen verlopen (die van houtvaten gaan van wortel naar blad)
stroom gaat van suikerbron naar plaatsen waar suiker nodig is of wordt opgeslagen
voorbeelden suikerbron bladeren en stengels
daar wordt suiker gemaakt door fotosynthese en dus afbraak zetmeel
suiker wordt via bastvaten vervoerd en opgeslagen in vruchten in vorm van zetmeel
wordt dan vervoerd naar groeiende delen (bijv. knoppen)
Bij planten vindt transport plaats in 2 richtingen
Bij dieren is transport circulair
Circulair = vloeistof met daarin opgeloste stoffen stroomt rond
Geleedpotigen open circulatiesysteem
buisvormig hart laat lichaamsvloeistof rond organen bewegen
Gewervelde dieren bloedsomloop = gesloten systeem waarin bloed is gescheiden van andere
lichaamsvloeistoffen
transport van stoffen vindt plaats door bloedvaten
kracht wordt geleverd door een hart pompt bloed door de bloedvaten
in gesloten systeem vindt transport van stoffen effectiever en over grotere
afstanden plaats dan bij een open circulatiesysteem
Bij vissen; bloed stroomt vanuit hart naar kieuwen naar andere organen van het lichaam
Zij hebben een enkelvoudige bloedsomloop = per omloop stroomt bloed één keer door het hart
Het hart van een vis bestaat uit
Boezem hierin verzameld het bloed dat van de organen naar het hart stroomt
vanuit de boezem wordt het bloed gepompt naar kamer
Kamer pompt het bloed naar de kieuwen
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper chelseamorsink. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67096 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen