100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na je betaling Lees online óf als PDF Geen vaste maandelijkse kosten
logo-home
Eerder door jou gezocht
Eerder door jou gezocht
logo
Samenvatting Publieke Financiën (15/20) - André Decoster €23,49
In winkelwagen
Snel navigeren naar
Voorbeeld
  2.  
  3. Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
  4.  
  5. Politieke Wetenschappen En De Sociologie
  6.  
  7. Publieke financiën

Samenvatting

Samenvatting Publieke Financiën (15/20) - André Decoster

2 beoordelingen
 15 keer verkocht

Samenvatting colleges en slides Publieke Financiën door professor André Decoster (KUL). Geslaagd in eerste zit (15/20)! Bevat een uitgebreide samenvatting van alle colleges en de bijbehorende slides (met tips en ezelsbruggetjes!) + Ook de gastcolleges werden uitgebreid samengevat

Laatste update van het document: 2 maanden geleden

Voorbeeld 6 van de 164  pagina's

Document informatie

  • 9 februari 2024
  • 30 november 2024
  • 164
  • 2023/2024
  • Samenvatting

Onderwerpen

Geschreven voor

Alle documenten voor dit vak (4)

2  beoordelingen

review-writer-avatar

Door: remiverhamme • 3 maanden geleden

reply-writer-avatar

Door: ElleWoods2709 • 3 maanden geleden

Dag Remi! Dankjewel voor je recensie! Indien je nog verbeterpuntjes hebt voor mijn document, mag je het altijd laten weten, en dan pas ik het aan! ☺️

review-writer-avatar

Door: emmarodiers • 1 maand geleden

reply-writer-avatar

Door: ElleWoods2709 • 1 maand geleden

Dag Emma! Heel erg bedankt voor je positieve recensie! ☺️ Alvast veel succes met de blokperiode, en examens! Groetjesss

Verkoper

avatar-seller
ElleWoods2709

Ontvangen beoordelingen

Voorbeeld van de inhoud

Samenvatting: Publieke Financiën
Prof. André Decoster
Mededelingen

 Jonas Vanderkelen = 1ste aanspreekpunt
 Geen handboek ➔ Leerstof: Slides, nota’s + (V)-teksten
 Lorenz-curve etc. moeten gekend zijn, maw basis van ‘Economische inleiding’ is basiskennis
 Slides zijn voorlopig, dus laatste versie pas te bekijken tijdens blokperiode!
 2de helft van november: Voorbeeldexamen (32 vragen)
 2de helft van december: Leerstofoverzicht oplossingssleutel vh voorbeeldexamen

Examen

 Ook gastlessen te kennen voor het examen
 Meerkeuze met giscorrectie en 30 vragen

TOPIC 0: STUDIEWIJZER, INLEIDENDE LESSEN
0.0 Instap- of herhalingsles met Basisconcepten
DEEL 1: Voorkeurordening - Voorkeuren = Uitdrukking van subjectieve ‘waardering’




• Welvaartseconomie ➔ Gerelateerd aan welvaartsevaluatie
• Liberaal: Respecteren wat mensen zelf verkiezen, daar prioriteit aan geven
≠ paternalisme
= Individuele voorkeuren ➔ Voorkeuren afleiden uit keuzegedrag (voorkeuren + mogelijkheden)

• Vraagcurve is een negatief verband: Hoe hoger de prijs, hoe minder iets gevraagd wordt
o Negatief verband tss: Prijs en gevraagde hoeveelheid v/e goed
o Uitdrukking vd waarde die gehecht w aan een bepaald goed

• Voorkeuren vd consument komen neer op een ordening: Welke ‘bundel’ (= combi vn x en y) is
beter?
o Veronderstelling: Meer is beter ➔ Niet-verzadiging
o Veronderstelling van volledigheid ➔ Lost die van niet-verzadiging op!
▪ Indifferentiekromme van A = ‘even goed’
▪ ‘Hoeveel zou iemand bereid zijn op te geven vh budget vr Zalando om nog steeds
tevreden te zijn?’ – Zodat je nog NET indifferent bent!
• W bepaald door de voorkeuren en dus vr ied anders < Individuele keuze
• Meten vd voorkeur: Hoeveel wil ik opgeven vn ‘goed 2’/Toename vn
‘goed 1’ = Marginale substitutievoet ∆x2/∆x1



1

, • Marginale substitutievoet: Maatstaf vd voorkeuren
• Alle punten die indifferent zijn ➔ Indifferentiekromme

• Transitiviteit: Als B verkozen boven C en C verkozen boven A, dan ook B verkozen boven A
• Voorkeuren: Ordening weergegeven door nutsfunctie
o Weergegeven door een ‘ordening’
o Druk ‘bereidheid tot betalen’ uit vr ‘meer van’ een goed ➔ Marginale Substitutievoet

• De marginale substitutievoet is:
o Verhouding vd marginale nuttigheden
o Negatief (want de marginale nuttigheden zelf zijn positief door niet-verzadiging)

DEEL 2: Budgetbeperking - Mogelijkheden = Budgettering
• MAAR: Niet alles kan < Mogelijkhedenverzameling (nt enkel rekening houden met wat mensen
willen…)
• 1 belangrijk voorbeeld van mogelijkhedenverzameling
o Gegeven bedrag om te besteden (‘inkomen’)
o Positieve prijzen vd 2 goederen
• Leidt tot budgetverzameling: Alle bundels die binnen gegeven budget vallen
o Budget mag inkomen niet overschrijden…
▪ y: Inkomen
▪ p . x : Budget
• p: Prijs
• x: Hoeveelheid v/e bepaald goed (variabel)
o Vooral geïnteresseerd in bovengrens vd budgetverzameling: Budget zoveel mogelijk
uitputten!
o Intercept: Wat ik kan kopen (afh van y en prijs van goed 2), als ik niets van goed 1 koop
o Numéraire: Alle andere goederen uitdrukken in termen van 1 goed & we zetten prijs = 1

Prijsverandering
• Prijs w goedkoper, dan kan ik er meer van kopen ➔ Intercept nr rechts & helling w vlakker
o Mensen die op restaurant gaan, kunnen meer op restaurant gaan
o Mensen die niet op restaurant gaan, gn relevant verschil
• Prijs w duurder, dan kan ik er minder van kopen ➔ Intercept nr links & helling w steiler
• Relatieve prijs verandert (de helling)

Budgetverandering
• Overheid komt tss met inkomens- of budgetverhoging
• Evenwijdige verschuiving, want de relatieve prijs blijft onveranderd (de helling)

DEEL 3: De niet-verbeterbare keuze en karakterisering ervan - Keuze = Niet verbeterbare keuze
(ook wel ‘evenwicht’, ‘optimum’
• Voorkeuren en budgetbeperking leiden tot de keuze
• Gedrag verandert omdat keuze kan veranderd w, want mogelijkheden veranderen (prijzen,
voorkeuren…)

• Economische agent die vrij kan kiezen, zal die bundel kiezen, die op de hoogst mogelijke
indifferentiekromme ligt MAAR ook binnen de mogelijkhedenverzameling
• Om deze ‘beste keuze’ te karakteriseren, vertrekken we v/e willekeurige bundel
o Beste keuze: Bundel die zo goed mogelijk aan voorkeuzen doet, gegeven het budget
o A: Niet, want ligt niet in de ‘beter dan richting’ – Verbeterbare keuze (of ‘gn evenwicht’)


2

, ▪ Door weg te gaan uit A, kan ik een verbetering realiseren
▪ Wat het mij waard is, is méér dan wat ik er vr moet te betalen
▪ Zolang pijltje geel en pijltje grijs verschillende lengte hbb, is er verbeterbare keuze
o Groene oppervlak = Beter dan A
o E: Wel een evenwicht, niet-verbeterbare keuze
▪ Bereidheid tot betalen = de prijs
o Marginale verbetering = Raaklijn met de indifferentiekromme

DEEL 4: Interpretatie vd vraagcurve - Verandering in keuze
4.1 Als prijs verandert = Vraagcurve
• Waar het punt E1 exact ligt = arbitrair, want hangt af vd voorkeuren vd
consument/economische agent
• Prijsstijging = Welvaartsverlies ➔ Nutsniveau ligt lager (U1 < U0)
• Vraagcurve toont de (p,x)-combinaties die welvaartsoptimaliserend zijn

In elk punt vd vraagcurve geldt de karakterisering vd vrije keuze vd consument, namelijk:
De marginale bereidheid tot betalen = de prijs = de verhouding vd marginale nuttigheden
De marginale substitutievoet = de prijs = de verhouding vd marginale nuttigheden




• Totale bereidheid tot betalen = som vn alle marginale bereidheden tot betalen
• Vraagcurve:
o Drukt de marginale bereidheid tot betalen (MBB) uit
o Via nutsmaximering (= veronderstelling rationeel gedrag) vn economische agent
o = de uitdrukking vn voorkeuren, de basis vn welvaartsevaluatie
• Andere voorkeuren = Andere vraagcurve, andere welvaarstwaardering
• Andere beperking (prijzen, inkomen) ➔ Andere vraagcurve

4.2 Als inkomen verandert = Engelcurve
4.3 Als voorkeuren verandert

Conclusie: Vraagcurve is de uitdrukking vd voorkeuren en dat leidt tot de welvaartsevaluatie
- Vraag als uitdrukking vd bereidheid tot betalen
- Aanbod als uitdrukking vd marginale kosten

0.1 Inleiding: Onderwerp, aanpak lessenreeks
0.1 Teaser-les met kerncijfers over (Belgische) Publieke Financiën
Verplichte literatuur: 3 teksten (zie extra document)
▪ FPB: Federaal Planbureau
▪ Excel: Enkel te bekijken, niet verplicht

De opstap: Waarover gaat Publieke Financiën?
Alfred Marshall
- Be ‘greedy of facts’ ➔ Waarover spreken we? ➔ Onderwerp vd les
- Eerste persoon die ‘Vraag en Aanbod’ geïntroduceerd heeft
- ‘Facts in themselves teach nothing’
o Kader opzetten heeft weinig zin, als er niets te bestuderen valt
o Hoe spreken we over feiten? = Theorie


3

,(Summiere) Samenvatting van: Belangrijkste cijfers ivm overheid & belangrijkste ‘spelers’
3 vraagjes:
1) Van alle overheidsuitgaven bedragen minder dan 5% de rentelasten betaald door alle overheden
in België
 600 miljard BBP (is iets minder dan 2% van BBP)
 Is ongeveer 3,5% vd uitgaven
2) Het tekort op de rekeningen van alle overheden in België bedraagt: Tussen 20 en 30 miljard euro
3) De schuld van alle overheden in België bedraagt: Meer dan 600 miljard euro
 105% vh BBP

!!! Let op het verschil tss tekort en schuld
- Tekort slaat op een (al dan niet lange) periode
- Schuld slaat nt op een periode, mr is op 1 moment in de tijd (= momentopname,
stokgrootheid/voorraadgrootheid/voorraadvariabele)

1. Omvang overheid
- Overheid is in moderne economieën een belangrijke speler
- Hoe belangrijk? Verschillende maatstaven, bijvoorbeeld:
1) Uitgaven overheid als % bbp (ook ‘overheidbeslag’ genoemd – zie Topic 2.1)
2) Nationale Rekeningen: Bevat ook ‘overheid’ als ‘institutionele sector’
• Nationale Rekeningen registreert alle transacties in een economie:
o Nationale Rekeningen < Sectorrekeningen < Jaarlijkse
gedetailleerde sectorrekeningen
o Economie wordt ingedeeld in institutionele sectoren
▪ S1: Sector 1 – Transacties volledige binnenlandse eco
➔ Het bbp = Toegevoegde waarde
▪ Sector 2 – Transacties buitenlandse eco
▪ Sector 13 – Rekeningen vd overheid
➔ Het deel vd toegevoegde waarde
gerealiseerd in overheidssector

Inkomsten komen uit overschot!

Tabel dia 12: Lastig te lezen, omdat middelen & bestedingen onder elkaar ipv naast elkaar
o Toegevoegde waarde in overheidssector

Grafiek dia 14: 15% bbp overheid, en waarom geen 50% ➔ Verrassend klein?
o “Overheidsbeslag meer dan de helft van onze economie” – zegt de media
o Antwoord: 15% is alleen de creatie vd toegevoegde waarde!

Toegevoegde waarde overheid
o Verwijst naar productie ‘publieke’ goederen (Topic 1.2)
o Te onderscheiden van elders gecreëerde toegevoegde waarde herverdelen
Uitgaven overheid bevatten: Uitgaven om toegevoegde waarde te creëren (zoals lonen en
wedden), uitgaven gerelateerd aan herverdeling, andere uitgaven…

Gevolg: Totale uitgaven groter dan toegevoegde waarde overheid = OVERHEIDSBESLAG
(Topic 2.1)

Tabel DIA 16: Uitgaven in % bbp; 2021 < Deze zijn gelijk aan 53,5% én dus niet meer die 15%
- Dit is tamelijk hoog, mr zeer laag is ook niet altijd beter



4

,2. Uitgaven overheid (Taken)
- Uitgaven < Een uiting van antwoord op: ‘Wat moet overheid doen?’
- Richard Musgrave (1910-2007) onderscheidt 3 taken in “The Theory of Public Finance: A
Study in Public Economy” (1959)
1) Allocatieve functies (corrigeren marktfalingen)
▪ Overheid doet zijn best om Pareto-grens te bereiken
▪ Overheid wil markt verbeteren
▪ Zie Topic 1.2 & 1.3
2) Herverdelingsfunctie
▪ Als je markt laat doen, zal dit evalueren tot een SL die zichzelf wil verbeteren
en in evenwicht houden
▪ Zie Topic 1.4
3) Macro-economische stabilisatie-functie
▪ Voorbeeld: Als overheid niet was tussengekomen tijdens de Covidcrisis, was
de economie na zo’n schok in elkaar geschokt
▪ Zie Topic 4
o Musgrave: Eerste Gaston Eyskensleerstoel (1977)
- Uitdaging: Taken linken aan uitgavenposten, want is niet 1-op-1
o Beloning werknemers, sociale uitkeringen, Corona-uitgaven, allocatie, herverdeling
(deels), stabilisatie…

Grafiek dia 18: Onderverdeling vd uitgaven
- Sociale uitkeringen: Allocatie - Kapitaaluitgaven
- Beloning vd werknemers: Publieke - Rentelasten: Interest
goederen

Grafiek dia 19: Structuur sociale uitkeringen, België 2022
- Werkloosheid: Tamelijk onbelangrijk deel van de uitgaven
- Grootste uitgaven = Geneeskundige verzorging en pensioenen

3. Inkomsten (Belastingen)
- Overheid heeft inkomsten nodig om de 3 taken te financieren
- Haalt die in hoofdzaak binnen via belastigen (zie Topic 3)
- Verschillen naar belastbare grondslag en tariefstructuur:
o Inkomen ➔ Personenbelasting
o Winst vennootschappen ➔ Vennootschapsbelasting
o Consumptie (of uitgaven) ➔ BTW, accijnzen…
o Arbeidsinkomen ➔ Sociale bijdragen (parafiscaliteit)
o Transacties ➔ Registratierechten, erfenisbelasting…
(zie Topic 3.1: Beschrijving Belgisch belastingsysteem)

Grafiek dia 21: Inkomsten – Verschillende belastingen in % totale ontvangsten

- Omvang belastingen (of inkomsten) vaak uitgedrukt als ‘belastingdruk’
- Meerdere maatstaven (met vaak spraakverwarring tot gevolg):
o Alle inkomsten gedeeld door bbp (de meest ruime belastbare basis)
o Specifieke belasting gedeeld door bijhorende belastbare basis
▪ Macro (uit Nationale Rekeningen)
▪ Micro (voor één belastingplichtige)
- Maatstaf 1: Inkomsten in % vh bbp

- Had België dan niet “hoogste belastingdruk ter wereld”?


5

, - Uitspraak is gebaseerd op maatstaf 2:
o OECD berekent jaarlijks belastingdruk vr “representatieve agenten”
o Bijvoorbeeld: Neem iemand die: Voltijds werkt, aan gemiddeld loon, alleenstaand is en
gn kinderen ten laste heeft
o Bereken vr dit specifiek geval (= micro) belastingen en sociale bijdragen
o Vergelijk over landen → Jaarlijkse OECD-publicatie ‘Taxing Wages’
▪ In deze ranking staat België ‘op kop’
▪ Enkel op arbeid, afh van specifieke situatie
▪ Betreft gemiddelde druk
▪ Zie Topc 3.1 t/m 3.4

4. Deficit, schuld (Uitgaven minus inkomsten = Saldo in % bbp; 2022)
- Verschil tss inkomen en uitgaven: Saldo
o Indien neagtief: Tekort/Deficit (zie Topic 4.1)
o Indien positief: Overschot

Grafiek dia 28: Congo doet het uitstekend, want inkomsten > uitgaven

- Saldo: Is dat nu veel? Hoe evolueert het?

5. Belangrijkste spelers - Welke overheid?
- Hierboven: Gezamenlijke overheid, maar overheid heeft meerder lagen:
o Centrale overheid (federaal)
o Regionale overheden (gewesten, gemeenschappen)
o Lokale overheden (gemeentes, provincies)
o Supra-nationale overheden (EU, Eurozone…)
- “Fiscal Federalism” bestudeert:
o Welke bevoegdheden bij welke overheden én hoe die te financieren
o Zie Topic 5.1 (theorie) & Topic 5.2 (Bijzondere Financieringswet)
- In België
o Entiteit I: Federale overheid en Sociale Zekerheid
o Entiteit II: Gemeenschappen en Gewesten, provincies en gemeentes

- Federaal, voornamelijk FOD’s (Federale OverheidsDienst < Vroger: Ministerie)
o FOD ‘Begroting’ of FOD ‘Financiën’
▪ HRF: Hoge Raad van Financiën met 2 afdelingen: Afdeling
‘Financieringsbehoeften’ (over deficit en schuld) en afdeling ‘fiscaliteit’
o Tegenhangers op gewetselijk en gemeenschapsniveau
o Agentschap voor de Schuld
o Federaal Planbureau
▪ Maakt Economische Begroting op obv projecties met vnl macro-modellen
• Korte en middellange termijn (6j)
• Lange termijn (tot 2070)
▪ Publiceert analyses en onderzoeksrapporten
▪ Secretariaat vn Studiecommissie Vergrijzing (met jaarlijks rapport)
o Nationale Bank
▪ Huisvest het Instituut voor de Nationale Rekeningen (INR) (samen met FPB)
▪ EconomischTijdschrift
▪ Jaarverslag: Hoofdstuk Overheidsfinanciën (H6) – zie verplichte lectuur (01)
o Andere: FOD Economie, Rekenhof, Sociale Partners (CRB, SERV)…
o Europese Unie, andere, landen…



6

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper ElleWoods2709. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €23,49. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 68175 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€23,49  15x  verkocht
  • (2)
In winkelwagen
Toegevoegd