Samenvatting: Inleiding tot de islam
Prof. Arjan Post
Mededelingen
Niet het volledige boek
Prof doet momenteel onderzoek nr de ‘Hanbali school’
Lessen:
28 september: H1 17 november: H11
5 oktober: Boek pp. 17-38 (H2-3) 23 november: H9-10
12 oktober: Boek pp. 38-61 (H3-4) 30 november: H12-13
19 oktober: H5-6 7 december: H7 en H14
26 oktober: Geen les 14 december: H15
2 november: Allerzielen (geen les) 21 december: Vragenuurtje en afsluiting
9 november: H8
Examen: Key points op einde van elk hoofdstuk in HB < Goede examenvragen!
1. Introductie
Wat is islam en wat betekent het tegenwoordig om een moslim te zijn?
Vooral vertegenwoordiging door de moslimgemeenschap
Academische studie van de islam Religiewetenschap
Niet als doel ‘ware’ islam te definiëren
Meerdere islams?
Historisch-kritische methode
Emic en etic perspectief
Etic: Het perspectief van buitenuit, hoe een buitenstaander nr een bepaalde realiteit
kijkt
Emic: Het perspectief van binnenuit, hoe iemand uit een bepaalde (sub)cultuur het zelf
ervaart
Definities/Betekenissen ‘islam’ (het handboek geeft 3 definities)
1. ‘Onderwerping aan God’ Moslim = Diegene die zich aan God onderwerpt
o Mensen die voor ongeveer 14 eeuwen de Profeet Mohammed volgen
o Niet gerelateerd aan aanbidding van God, slechts onderwerping
2. ‘(Religie als) een systeem van geloofsartikelen (aqida) en handelingen’
o Wekt discussie op < Welke geloofsartikelen, welke handelingen
o Vormt samen een religie en moslims zijn de aanhangers
3. ‘Cultuur(en) en beschaving(en), die samenvallen onder de term islam’
o Gecreëerd door moslims en wordt nu ook aangehangen door niet-moslims
Een eenduidige definitie is enorm moeilijk
De Moslimpopulatie in de wereld (= Moeilijk te definiëren/vast te leggen)
- Grootste: Indonesië, Maleisië, Noord-Afrikaanse landen…
- Diaspora in het Westen, Rusland, USA, China…
= Grootschalige verspreiding v/e volk over verschillende delen vd wereld
Arabische wereld ≠ Islamitische wereld
Voorbeeld: Libanon heeft ook een christelijke populatie
Wat is de échte Islam? (Nooit een bevredigend antwoord…)
Cultuur/religie in beweging?
Waar eindigt religie en begint cultuur?
1
, Orthodoxie vs heterodoxie?
Heterodoxie: Een leer die afwijkt vd officiële of orthodoxe leer
Meest recente poging om deze vraag te beantwoorden: ‘What is Islam?’ – Shahab
Ahmed Zijn antwoord: ‘Islam is alles wat moslims zeggen dat/wat het is’
Academische benadering: Maakt voor ons niet uit
Empathisch begrip
We willen niet achterhalen wat de échte islam is, mr ook nt welke versie ‘juist’ is
Begrijpen van groeperingen vanuit hun eigen perspectief (Emic vs etic)
Empathie of zelfs sympathie
Tijdelijk ‘afschermen’ eigen visie (bracketing)
Met kritische blik
Niet apologetisch
Apologetisch: ‘Gn excuses verzinnen vr allerlei zaken, of dat is alleszins nt het doel’
= ook het verdedigen vn levensbeschouwelijke, vaak religieuze, standpunten dmv
redenering en/of het aanbevelen aan anderen Doen we NIET!
Het probleem van taal
Simplificering van concepten om ze behapbaar te maken/frame te gebruiken < Vertalingen
kunnen problematisch zijn…
‘Islam’ vs ‘het Westen’?
‘Traditie’ vs ‘moderniteit’?
Vaak uit een christelijke oorsprong
Orthodoxie
Omvat datgene waar je in moet geloven om in lijn te zijn met de Kerk
Ook oorsprong uit het Christendom
Heterodox
Het dragen vn gewaden etc betekent niet perse dat iemand traditioneel is
Andere problematische termen: Mystiek, orthodoxie, heterodoxie,
radicalisme/extremisme/fundamentalisme, sekte etc
Van oriëntalisme naar islamkunde?
Islamkunde ontstaan uit kolonialisme (of alleszins gerelateerd aan…)
Oriëntalisme < Edward Said
Imperialisme
Tekstueel (Focus op de studie van geschreven teksten)
Mist dynamiek
Islamitic studies/islamkunde
Gaat ook onderzoeken in andere velden, zoals geschiedenis, antroplogie, politieke
wetenschappen…
Effect Moslims en niet-Moslims?
Negatieve invloed van de media < Oversimplificeert, maakt alles sensationeler en speelt in op het
maken van vooroordelen om zo een publiek geïnteresseerd te houden, minder aandacht vr
achtergrondinformatie of kadering
Het geweld geassocieerd met de islam in de media vd voorbije jaren representeren de
moslims NIET
Mohammed was de laatste v/e reeks boodschappers van God. Zijn geschriften, de Koran en zijn
Sunna vormen de fundamentele bronnen van autoriteit vh moslimleven
De sharia is in principe vn toepassing op alle terreinen vh leven, inclusief de politiek.
2
,2. Het Arabische Schiereiland voor de komst van de islam en het leven van de
Profeet
Aan de vooravond van de islam: De Hellenistische-Iraanse wereld
Het begin van de islam: Islamitische geschiedenis tot ongeveer 700 na Christus
De Jahiliyya en de komst van de Profeet Muhammad
Context: Hellenistisch-Iraanse wereld (bestaande uit 2 supermachten)
‘Voor de islam kwam, waren de Arabieren onwetend’
Alles wordt oraal verspreid (< Wordt via gesprekken doorgegeven)
Koran = Toonbeeld vd Arabische taal < Zelfs de Islamitische poëzie kan nt winnen vd Koran
Veel woestijnen in Arabische schiereiland < Archeologisch onderzoek aan de gang, waaruit
we (nog) veel te weten komen
2 supermachten: de Byzantijnen en de Sassaniden (zie kaart HB p. 18)
1) De Byzantijnen (Griekse cultuur)
Grieks in taal en cultuur (+ Oostelijke helft vh Romeinse Rijk)
Hoofdstad: Constantinopel (Vandaag: Istanbul)
Religie: Orthodox Christendom
o Jezus vn Nazareth was de Messias (In het jodendom w de Messias vaak geassocieerd met
belofte v/e toekomstige verlosser die Joodse volk zal leiden nr tijdperk vn vrede, herstel en
geestelijke vervulling. Het christendom beschouwt Jezus Christus als de Messias, de gezalfde die
door God nr de wereld is gestuurd om verlossing en vergeving van zonden te brengen.)
o 11de eeuw: Gescheiden van Westerse kerk
o Drie-eenheid: Vader, Zoon en de Heilige Geest
o Incarnatie: Concept v/e goddelijke of spirituele entiteit die menselijk w, dus in een
menselijk lichaam w geboren (Vb: Jezus = Incarnatie vn God in menselijke vorm)
o Verzoening
Iconen heel erg belangrijk
o Specifiek voor katholicisme in Byzantijnse Rijk < Heiligenverering
Kloosterleven (= Belangrijk aspect vh kerkleven)
o Voor moslim zelf: Kloosterleven verboden
o Er moet harmonie zijn in religieuze en gewone leven
o Degenen die zich volledig aan contemplatie (= bezinning) en gebed wilden
wijden, gaven normale leven op en werden kluizenaars of monniken die in een
gemeenschap leefden; Het zou door de islam w afgewezen, hoewel ascetische (=
zelfontzeggende) praktijken vr sommige moslims belangrijk konden zijn
Religieuze minderheden: Joden, Gnostici, Nestoriaanse kerk (Kerk vh Oosten),
Maronitische kerk (Libanon < Later: Katholiek), Monofysitisme (Armeense Kerk;
Koptische Kerk in Egypte; Jacobieten in Syrisch-orthodoxe Kerk) + Christelijke sektes
o In de praktijk waren culturele en etnische verschillen niet minder belangrijk dan
theologische verschillen
o Gnostici: Geloven in verkrijgen vn diepe spirituele kennis en inzicht, vaak gezien
als weg nr bevrijding vd materiële wereld en bereiken vn hogere spirituele staten
Kenmerkt zich door dualistische opvattingen over wereld
Materiële wereld als inferieur tov spirituele/goddelijke wereld
Griekse filosofie
o Socrates (d. 399 v.Chr.)
o Plato (d. 347 v.Chr.)
o Aristoteles (d. 322 v.Chr.)
o Plotinus (d. 270) Neoplatonisme: Emanatie
3
, Emanatie: Proces waarbij iets voortkomt of uitstraalt vanuit een bron. W vaak
gebruikt in filosofie en spiritualiteit om te verwijzen nr idee dat goddelijke of
spirituele krachten zich uitbreiden of voortkomen vanuit oorspronkelijke bron nr
een lagere of meer materiële staat.
Het universum komt voort uit 'De Ene', die transcendent is en zelfs
voorbij het bestaan gaat, mr er ook in aanwezig is
Emanatie w geïllustreerd door vergelijking met de zon en haar stralen:
‘Net zoals de zon als bron vn licht stralen uitzendt die zich uitbreiden en hun
oorsprong in de zon hbb, w emanatie in filosofie en spiritualiteit gebruikt om te
beschrijven hoe goddelijke of spirituele krachten zich verspreiden vanuit een
oorspronkelijke bron nr een lagere of meer materiële staat.’
2) Sassaniden (Perzische cultuur)
Iraans in taal en cultuur
Hoofdstad: Ctesiphon
Zoroastrisme: Oude religie die is gesticht door de profeet Zoroaster in oude Perzië (het huidige
Iran). Nadruk op dualisme, morele verantwoordelijkheid en aanbidding vn Ormazd als oppergod
o Zoroaster = Soort profeetfiguur
Maakt onderscheid tss ‘goed’ en ‘slecht’, waarbij ‘licht’ symbool is vr het
‘goede’ < ‘Goede Religie’
o Dualistische godsdienst
Kosmisch dualisme van goed en kwaad: 2 oergeesten
1) Ahura Mazda (later: Ormazd): ‘De WIize Heer’
2) Angra Mainyu (later: Ahriman): ‘De Kwade Geest’
o Ormazd (oppergod)
o Vuuraanbidders?
o Einde der tijden
o Meeste bekeerden zich tot moslims, mr kleine gemeenschap Zoroastriërs
o bestaat vandaag nog
Andere religies onder Sassaniden:
o Joden
o Christenen / Christelijke sektes
o Manicheïsme < Mani (d. 276); Claimde Profeet te zijn en opvolger vn onder meer
Christus en Boeddha
o Mazdak-Beweging < Mazdak (d. 528)
Vredevolle manier vn leven aanleren en zoektocht nr eerlijke deal vr de
armen, inclusief herverdeling vn eigendom
Streed vr gelijkheid, gemeenschappelijk bezit en de afschaffing vn sociale
ongelijkheid
Bij zowel Byzantijnen, als Sassaniden, waren religie en staat nauw met elkaar verbonden. De
orthodoxie volgde feitelijk de staatsreligie.
Er was groot aantal andere religies, sekten en bewegingen, naast staatsreligies, waarvan sommige
een afwijzing vd bestaande orde vertegenwoordigden.
Itt vroegere heidendom geloofden meeste vn deze religies en bewegingen, orthodox of anders, dat
universum zijn oorsprong heeft in 1 enkele, transcendente God of Beginsel/Principe, op zijn minst
potentieel trans-etnisch waren en een grotere nadruk gaven aan het individu
603-628: Oorlog
626: Sassaniden onder Khosro II vr Constantinopel
627-628: Byzantijnen onder Heraclius voor Ctesiphon
4
, ‘De Romeinen zijn overwonnen in het dichtstbijzijnde land, mr na hun nederlaag zullen zij
overwinnen’ (Qur’an, 30: 2-3).
Koran bestaat uit hoofdstukken (volgens sommigen voorspelt Koran afloop vn dit conflict)
Het Arabische schiereiland
Invloed Byzantijnse-Sassanidische oorlog
Van belang vr: Leer, connectie met India
Nt veroverd, mr verbonden met stammen
Ghassaniden Lakhmiden
↓ ↓
Byzantijnen Sassaniden
Religieuze groepen (op het schiereiland)
Centraal Arabië
Monotheïsten (hanifs)
‘Heidense’ stammen
Heiligdommen, zoals de Ka’ba in Mekka
Pelgrimage (hajj)
Elk stam eigen Sunna
Jemen
Christenen (Monofysiten in Najran)
Joodse stammen (Koning van Himyar)
Het monofysitische christendom had zich in Najran gevestigd; Ze werden vervolgd door
de koning van Himyar, die het jodendom had aanvaard
‘al-Jahiliyya’: De periode van onwetendheid
Het impliceert ook wild of buitensporig gedrag
Afgoderij
Geloof in oppergod ‘Allah’
3 dochters
Andere afgoden
Geesten (jinn)
Stammenoorlogen en bloedvetes
Mekka
Aanval koning Abraha al-Ashram (vanuit Himyar) in 570?
Jaar vd olifant: Zekere koning had trektocht georganiseerd om Mekka te veroveren; Dit
zou compleet zijn mislukt; Mensen van Mekka heel bang omdat ze bericht kregen dat
hij onderweg was; Heel leger zou omgekomen zijn door aanvallende vogels of dodelijk
ziekt overgekregen van vogels (Zie quote ppt dia 12)
Bedevaartsoord: haram Ka’ba
Beheerders: Quraysh
Hadith = De in grote verzamelingen vastgelegde, islamitische overleveringen over het doen en
laten en de uitspraken van Mohammed
5
