Dit is een samenvatting van de lessen 'algemene beginselen en fiscale procedures'. De lessen werden gegeven aan de universiteit van Gent, door professor Mark Delanote. De lessen zijn volledig uitgetypt zoals ze gedoceerd werden. Theorie werd aangevuld met de juiste wetsartikelen en voorbeelden. Ik ...
ALGEMENE
BEGINSELEN EN
FISCALE
PROCEDURE
Samenvatting lessen 2018
,INHOUD
Algemene beginselen ................................................................................................................................ 4
Indeling van belastingen ........................................................................................................................ 4
Belastingheffende overheid .............................................................................................................. 4
wijze van heffing................................................................................................................................... 6
Grondslag .............................................................................................................................................. 6
Directe en indirecte belastingen ...................................................................................................... 7
Fiscale wetboeken ............................................................................................................................... 8
Bevoegdheid om belasting te heffen ................................................................................................. 8
Territorialiteitsbeginsel- nationaliteitsbeginsel ................................................................................. 8
Territiorialiteitsbeginsel ......................................................................................................................... 9
Inherent risico op dubbele belastingheffing. ............................................................................... 10
Bevoegdheden van de gewesten ................................................................................................. 12
Nood aan lokalisatiecriteria, art 5 BFW .......................................................................................... 12
Beginselen in het fiscaal recht ............................................................................................................ 14
Bescherming bij het tot stand komen van materiële belastingregels ..................................... 14
Legaliteitsbeginsel .............................................................................................................................. 14
Wetstoepassing legaliteitsbeginsel ................................................................................................. 16
Bestrijden van misbruiken- legaliteitsbeginsel............................................................................... 17
Beschermen bij het tot stand komen van materiële belastingregels ...................................... 19
Bescherming bij het tot stand komen van materiële belastingregels ..................................... 19
Niet-retroactiviteitsbeginsel ............................................................................................................. 20
Non bis in idem beginsel ................................................................................................................... 22
Rechtzekerheidsbeginsel ...................................................................................................................... 23
Recht voorzienbaar en toegankelijk .............................................................................................. 24
Vertrouwen op zekere standvastigheid bij bestuur ..................................................................... 25
Vertrouwensbeginsel ......................................................................................................................... 25
begrippen ............................................................................................................................................... 25
Algemene inleiding en overzicht ............................................................................................................ 26
Algemene regels ....................................................................................................................................... 28
Normeringsbevoegdheid ..................................................................................................................... 28
Lokaal niveau ..................................................................................................................................... 28
Op Regionaal niveau: ....................................................................................................................... 28
Algemene fiscale procedureregels ................................................................................................... 28
Beginselen van behoorlijk bestuur ...................................................................................................... 28
Het redelijkheidsbeginsel en verbod op willekeur ....................................................................... 29
1
, motiveringsverplichting ..................................................................................................................... 29
Gevolg van vastgestelede willekeur .............................................................................................. 29
Rechten van verdediging: hoor-en inzagerecht/ onpartijdigheid .......................................... 30
Motiveringsplicht ................................................................................................................................ 31
Zorgvuldigheidsbeginsel ................................................................................................................... 31
Fair play ................................................................................................................................................ 32
Verbod van machtsafwending....................................................................................................... 32
Gelijkheid ............................................................................................................................................. 33
FISCALE AANGIFTE ..................................................................................................................................... 34
Aangifte verplichting noodzakelijk kwaad ....................................................................................... 34
Wat is het juridische karakter ............................................................................................................... 34
Welke aagifteverplichtingen? ............................................................................................................. 34
Algemene ............................................................................................................................................ 34
Bijdzonder aangiftes .......................................................................................................................... 34
REgularistaieaanfife: .......................................................................................................................... 34
Algemene aangifte ............................................................................................................................... 35
bijzonderheden .................................................................................................................................. 35
Gewaarmerkt...................................................................................................................................... 35
vorm ...................................................................................................................................................... 35
Inhoud aangifte? ............................................................................................................................... 36
Termijn van de aangifte.................................................................................................................... 36
Gevolgen van niet-aangifte ............................................................................................................ 37
Bijzondere aangiften in de inkomstenbelasting............................................................................... 37
Aangifteverplichting(en) in de BTW ................................................................................................... 37
Aangifteverplichting in de registratierechten .................................................................................. 37
Aangifteverplichting in de successierechten................................................................................... 37
De fiscale controle .................................................................................................................................... 38
Onderzoeksmachten in de inkomstenbelasting .............................................................................. 38
Duur van het onderzoek ................................................................................................................... 38
Uitbreideing onderzoekstermijn ....................................................................................................... 41
Onderzoekstermijn>< aanslagtermijn ............................................................................................ 41
Boekenonderzoek .............................................................................................................................. 42
Modaliteiten van het boekenonderzoek ...................................................................................... 44
Vraag op inlichtingen ....................................................................................................................... 45
Object van het vraagrecht ............................................................................................................. 45
Het horen van derden en onderzoek instellen ............................................................................ 50
Onderzoeksmachten bij derden in de publieke sector ................................................................. 51
2
, Fiscaal onderzoek en beroepsgeheim .............................................................................................. 57
Bankgeheim ............................................................................................................................................ 57
ALGEMEEN .................................................................................................................................................. 61
Uitzonderingen: ...................................................................................................................................... 61
Bewijsmiddelen inzake inkomsenbelastng ........................................................................................... 62
Schriftelijke bewijzen .............................................................................................................................. 62
De boekhouding ................................................................................................................................ 62
Juridische akten ................................................................................................................................. 62
Akkoorden met de fiscus .................................................................................................................. 63
Rulings ................................................................................................................................................... 63
Feitelijke en wettelijke vermoedens ................................................................................................... 63
Wettelijk vermoeden ......................................................................................................................... 63
Taxatie bij vergelijking ....................................................................................................................... 65
ANDERE bewijsmiddelen................................................................................................................... 66
Bewijsmiddelen inzake btw .................................................................................................................. 66
De aanslagprocedute in de inkomstenbelastiing .............................................................................. 67
Procedure van wijziging van aangifte............................................................................................... 67
Versturen van kennisgeveing .......................................................................................................... 69
De procedure van aanslag van ambtswege .................................................................................. 69
de aanslagtermijn .................................................................................................................................. 70
De gewone ......................................................................................................................................... 71
De buitengewone aanslagtermijn ................................................................................................. 71
Bijzondere termijnen .......................................................................................................................... 72
Uitzonderlijke aanslagtermijn ........................................................................................................... 72
Het aanslagbiljet .................................................................................................................................... 73
Bezwaarrecht.......................................................................................................................................... 76
Voorwerp ............................................................................................................................................. 76
Op welke wijze moet u bezwaar indienen? ................................................................................. 76
Wat is bezwaartermijn? ..................................................................................................................... 76
Plaats en indiening............................................................................................................................. 77
Beslissing adviseur-generaal ............................................................................................................ 77
Procedure van ontheffing van ambtswege in inkomstenbelastingen ....................................... 78
Als we spreken over materiële vergissing: ..................................................................................... 78
Dubbele belasting ............................................................................................................................. 78
Gerechtelijke fase ..................................................................................................................................... 79
3
,DEEL 1: ALGEMENE BEGINSELEN
ALGEMENE BEGINSELEN
INDELING V AN BELASTI NGEN
BELASTINGHEFFENDE OV ERHEID
Als we spreken over beginselen en belastingheffingen is het belangrijk te weten welke
belastingen er zijn. We hebben 3 soorten belastingen.
1. Rijksbelastingen
België wordt op het hoogste niveau bestuurd door een federale overheid. Deze heeft een
bevoegdheid over het ganse land. Ze heeft o.m. de bevoegdheid om belastingen te heffen.
We spreken hier dan over de rijksbelastingen. De meest gekende hierin is
inkomstenbelasting/personenbelasting. Dat is een federale belasting. Net zoals de
vennootschapsbel., de rechtspersonenbel. en de belasting der niet inwoners. Een andere
gekende rijksbelasting is de btw. Dat is een budgettaire belasting. Wat niet wegneemt dat de
btw in belangrijke mate een implementatie is van een Europese richtlijn. Het is dus een
geharmoniseerde belasting.
2. Regionale belastingen
Ons land is onderverdeeld in gemeenschappen en gewesten. De gewesten: Het Vlaams
gewest, het Waals gewest en het Brussels Hoofdstedelijk gewest.
Die gewesten hebben elk op zich ook een fiscale bevoegdheid. En wel op 2 manieren.
Enerzijds hebben die gewesten een eigen grondwettelijke bevoegdheid om belastingen te
heffen. De eigenlijke belastingen. Op het eerste zicht lijkt het er dus op dat de gewesten
kunnen concurreren met de federale bevoegdheid. Indien we zouden aannemen dat die
gewesten een ongelimiteerde bevoegdheid zouden hebben, dan bestaat er een
ongelimiteerd probleem: kan ertoe leiden dat gelijksoortige belastingen zouden geheven
worden zowel door de federale overheid als door de gewesten. Dus dan zou je als
vennootschap bvb aan de federale staat 33,99% moet betalen en als je dat ook nog eens aan
de gewesten zou doen, moet je dus 68% afstaan.
Dat is dan ook de reden dat in art 170 staat dat de gewesten belastingen mogen heffen, tenzij
de federale overheid zelf deze bevoegdheid inperkt. De gewesten moeten dus afblijven van
de materie die door de federale overheid wordt gezet. Op deze manier heb je geen cumul
aan de belastingen.
Deze materie kan je nu best linken met de Turteltaks. Deze was een taks per aansluitingspunt
op het net. Men had een belasting ingevoerd waarbij diegene die aangesloten is op het net
een forfaitair bedrag moest betalen. Kritiek: men vond dat het discriminerend want sommigen
konden met 5 personen 1 punt bezetten, maar mensen die alleen woonden moesten ook 1
punt betalen. De Vlaamse decreetgever meende dat te kunnen oplossen door de hoogte van
de Turteltaks te linken aan het aantal bewoners. Hier heeft men een fout gemaakt. Men heeft
gesteld dat het normaal is dat een gezin van 5 meer moet betalen dan iemand alleen, om de
4
, eenvoudige reden dat wanneer je met 5 bent, je meer verbruikt. Dat was de hakbijl en dat
zette de poort open voor een vernietingsroep bij het grondwettelijk hof.
Waarom?
Omdat de federale overheid reeds belasting heft op het elektriciteitsverbruik nl. de federale
energiebijdrage. Dus de Turteltaks ging onrechtstreeks het verbruik belasten. En dat mocht niet
want die belastbare materie werd reeds ingepikt door de federale overheid.
Gevolg?
Er blijft in wezen zo goed als niets over wat de gewesten nog kunnen belasten.
Daarom dat de gewesten vooral vrij marginale belastingen invoeren. Voorbeelden:
• Afval
• Milieu
• Waterwinning
Vb. de mestheffing, de grindheffing, de oppervlaktewaterheffing, de leegstandshefffing, de
verkrottingsbelasting.
Er bestaat ook nog een andere vorm van fiscale bevoegdheid: oneigenlijke
gewestbelastingen.
Wat is dit? Dat zijn belastingen die in oorsprong federaal zijn, ze zijn ooit ingevoerd geweest
door de federale overheid. Maar men heeft via een BFW ( =bijzondere financieringswet-
16/1/1989; laats aangepast in de 6e staatshervorming) talrijke bevoegdheden overgeheveld.
Talrijk? Quasi allemaal. Maar de belastbare materie zelf, daar mogen ze niet aankomen. Dat
blijft een federale bevoegdheid.
Vb. in art. 3 zie je een reeks van belastingen waarbij de gewesten de bevoegdheden hebben
gekregen om ze te moduleren. De meest bekende: de onroerende voorheffing, de
successierechten en heel wat registratierechten waaronder de schenkingsrechten. Andere:
verkeersbelasting, belasting in verkeerstelling voertuigen, het verkooprecht.
U zult zien: het verkooprecht in Vlaanderen is anders dan in Wallonië. Elk gewest moet de kans
hebben om de gedragingen te kunnen sturen. Maar er zijn veranderingen op komst.
Een laatste bijzonderheid: de personenbelasting is in se nog altijd een rijksbelasting, het is een
belasting die geheven wordt over het ganse rijk. Dat is nog steeds grotendeels waar maar de
gewesten hebben wel een zekere autonomie gekregen inzake personenbelasting. De
gewesten zijn bevoegd op opcentiemen te heffen, de gewesten mogen ook kortingen,
belastingverminderingen en – vermeerderingen mogen heffen. Dat is omdat de gewesten
erop gehamerd hebben om meer bevoegdheden te krijgen.
Alles wat te maken heeft met de eigen woning is nu een puur gewestelijke bevoegdheid. Denk
maar aan de woonbonus. Deze wordt verschillend ingevuld in het Waals en het Vlaams
gewest.
3. Lokale belastingen
Ons land is ook ingedeeld in provincies. En dan heb je ook nog eens gemeenten. Elke
gemeente en elke provincie heeft evenzeer een fiscale autonomie.
Hier opnieuw hetzelfde probleem: stel dat elke gemeente z’n eigen inkomstenbelasting zou
invoeren. Dat kan niet werken.
5
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper astridl. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €12,99. Je zit daarna nergens aan vast.
