INHOUD
1| Algemene inleiding tot het recht
2| Staatsrecht
3| Gerechtelijk recht
4| Personenrecht
5| Familierecht
7| Aansprakelijkheid
BURGERLIJK 9| Erfrecht
Amber De Smet
RECHT R0656256
2017 – 2018
|Pagina
,Deel I – Algemene inleiding tot het recht
1 Recht: begripsomschrijving
Recht is een geheel van gedragsregels die afdwingbaar zijn door de overheid.
1.1 Gedragsregels
Regels
1+1=2
Gedragsregels
niet smakken aan tafel
Rechtsregels
stoppen voor
een rood licht
1.2 Afdwingbaar gesteld door de overheid
Rechtsregels zijn in feite gedragsregels die afdwingbaar gesteld worden door de overheid, met andere woorden,
bij het niet naleven ervan wordt er een sanctie uitgevaardigd.
!! Alle rechtsregels zijn gedragsregels, maar niet alle gedragsregels zijn daarom rechtsregels.
1.2.1 O PMERKINGEN
+ Rechtsregels worden afgedwongen door de overheid, maar niet per se uitgevaardigd (gemaakt) door
de overheid, vb.: huurcontract
+ Het begrip sanctie valt niet volledig samen met het begrip straf.
1|Pagina
, Straf Sanctie
Bij overtreding strafrecht Bij overtreding van andere rechtstakken
Komt op strafblad (m.u.v. werkstraf) Komt niet op strafblad
Vb.: boete, werkstraf, gevangenisstraf Vb.: schadevergoeding
“Hij werd gesanctioneerd met een schadevergoeding of hij werd gestraft met een boete.”
Straffen zijn een specifieke soort van sancties, meer bepaald voor situaties waarin je een misdrijf hebt
gepleegd (vb. diefstal) en dus een regel van het strafrecht hebt overtreden.
Recht is meer dan strafrecht alleen. Een voorbeeld is burgerlijk recht, als je daaruit een regel overtreedt,
kan je niet gestraft worden, maar zal men je een andere sanctie geven zoals het betalen van een
schadevergoeding.
Ongeval met gewonden + onopzettelijke slagen en verwondingen → straf; je pleegt een misdrijf door
het overtreden van het strafrecht.
Schadevergoeding aan gewonde → sanctie; je zal een artikel uit het Burgerlijk Wetboek overtreden
hebben.
2 Het doel van het recht
Doel: orde en rechtszekerheid brengen!
+ Orde: Zonder rechtsregels zou er chaos zijn, zo zou iedereen zelf beslissen of hij links of rechts rijdt.
+ Rechtszekerheid: Zo kan men inschatten wat er gebeurt als men een rechtsregel overtreedt.
!! Rechtsregels worden niet steeds als rechtvaardig beschouwd, maar dat is ook niet het doel!
3 De bronnen van het recht
Met ‘bronnen van het recht’ wordt eigenlijk bedoeld: de verschillende vormen waarin rechtsregels kunnen
worden uitgedrukt;
2|Pagina
, + Wetgeving (in ruime zin)
+ Gewoonte
+ Algemene rechtsbeginselen
+ Rechtspraak
+ Rechtsleer
+ Private regelgeving
3.1 De wetgeving in ruime zin
Het gaat om:
+ Federale wetten, gestemd door het federale parlement
+ Decreten en ordonnanties, gestemd door deelstaatparlementen
+ Beslissingen van de uitvoerende macht: Koninklijke Besluiten, Materiële Besluiten, gemeentelijke en
provinciale besluiten …
De wetgeving (m.u.v. gemeentelijke en provinciale besluiten) wordt gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.
Op www.juridat.be vind je de geconsolideerde wetgeving terug.
3.2 De gewoonte
Een gewoonte is een ongeschreven gebruik dat door de gemeenschap als bindende rechtsregel wordt
aanschouwd.
3.3 Algemene rechtsbeginselen
Dit zijn ongeschreven gedragsregels die op een bepaald ogenblik essentieel worden geacht voor de
samenleving.
Zo is er het verbod van eigenrichting waarbij iemand meent op iets recht te hebben maar het op een niet
vreedzame manier verkrijgt. Een uitzondering daarop is de wettige zelfverdediging die van kracht is bij
bedreiging van je eerbaarheid (verkrachting), leven (moordpoging) of van je vrijheid (ontvoering).
3|Pagina
,3.4 Rechtspraak
De rechtspraak is het geheel van rechterlijke uitspraken, namelijk:
+ Vonnissen van rechtbanken
+ Arresten van hoven
+ Uitspraken van andere rechtscolleges
3.5 Rechtsleer
Dit is het geheel van publicaties waarin rechtsgeleerden hun opvattingen over recht meedelen: handboeken,
wetenschappelijke artikels, noten bij rechterlijke uitspraken …
3.6 Private regelgeving
Een voorbeeld hiervan is een overeenkomst tussen twee partijen. Logischerwijze is ze dan ook enkel bindend
voor de contractspartijen.
4 De indeling van het recht
4.1 Klassieke indeling in publiekrecht en privaatrecht
Publiekrecht Privaatrecht
Organisatie – Overheid Gemengd
Burger – Burger
Overheid – Burger
Handelsrecht
Staatsrecht = grondwettelijk recht Burgerlijk recht
Administratief recht Personenrecht
Strafrecht Familierecht Arbeidsrecht
Fiscaal recht Huwelijksvermogensrecht
Sociale zekerheidsrecht
Gerechtelijk recht = procesrecht Overeenkomstenrecht
Gerechtelijk privaatrecht Onrechtmatige daad
Strafprocesrecht Zakenrecht
Erfrecht
4|Pagina
,4.2 Indeling op basis van normerende waarde van de rechtsregels
❶ Aanvullend recht
Van deze rechtsregels mag je afwijken op voorwaarde dat je een andere regeling hebt.
Vb.: Huwelijksvermogensrecht
❷ Dwingend recht
Recht waarvan je niet mag afwijken
1. Dwingend recht van openbare orde
Afwijking ervan wordt gesanctioneerd met absolute nietigheid, Vb.: monogamie, volledige
publiekrecht …
2. Dwingend recht dat niet van openbare orde is
Afwijking ervan wordt gesanctioneerd met relatieve nietigheid, Vb.: huwelijkstoestemming
moet vrij van wilsgebreken zijn …
5 Rechtsfeiten
FEITEN (gebeurtenissen, omstandigheden, handelingen)
Straf Blote feiten: feiten
Rechtsfeiten: feiten MET rechtsgevolgen Ontstaan/opheffen/transfer van ZONDER
rechten en plichten
rechtsgevolgen
Rechtsfeiten die menselijke handelingen zijn Rechtsfeiten die geen menselijke handelingen zijn
Rechtshandelingen: Feitelijke handelingen:
Menselijke handelingen Menselijke handelingen
met BEOOGD met NIET-BEOOGD
rechtsgevolg rechtsgevolg
Vb.: boek lezen, zon die
Vb.: overeenkomst, Vb.: een ongeluk veroorzaken, Vb.: verjaring, overlijden,
schijnt, appel die uit de
testament, vonnis, wetgeving een misdrijf plegen geboorte, naburigheid
boom valt
5|Pagina
,6 Verbintenissen
6.1 Begrip
Een verbintenis is een juridisch afdwingbare verplichting tussen twee partijen. Wanneer iemand zijn verbintenis
niet nakomt/uitvoert, heeft de tegenpartij het recht om de uitvoering ervan te vorderen (eisen bij de rechtbank).
Een verbintenis is dus een schuld. Wie een verbintenis heeft ten opzichte van iemand anders, is die persoon
inderdaad iets verschuldigd.
6.2 Soorten verbintenissen
Die schuld hoeft niet noodzakelijk geld te zijn. Het begrip ‘schuld’ kan gaan om:
+ Een verbintenis om iets te geven: geldsom, roerend of onroerend goed …
+ Een verbintenis om iets te doen: huis bouwen, herstellingswerken uitvoeren …
+ Een verbintenis om iets te laten: een werknemer die bijvoorbeeld geen concurrentie mag berokkenen
aan zijn werkgever …
6.3 Bronnen van verbintenissen
Er moet natuurlijk steeds een oorzaak, een reden zijn om tot iets juridisch verplicht te worden. Het recht
onderscheidt drie bronnen:
+ Een rechtshandeling: huurovereenkomst …
+ Een ander rechtsfeit: het veroorzaken van een verkeersongeval …
+ Verwantschap: plichten verbonden aan het ouderschap …
6|Pagina
,7 De taal van het recht
7.1 Vakjargon
Beding Artikel in een overeenkomst
Contractbreuk Onterecht niet nakomen van je contractuele verplichtingen
Delict Misdrijf
Geding (gerechtelijk) Proces tussen twee partijen
Gerechtigde Persoon die recht heeft op iets
Geschil Conflict tussen twee (of meer) partijen
Geschillenbeslechting Een conflict oplossen (al dan niet met tussenkomst van een rechter)
Getuige à charge Getuige die belastende verklaringen zal afleggen (dus in het nadeel van de
verdachte)
Getuige à décharge Getuige die ontlastende verklaringen zal afleggen (dus in het voordeel van
de verdachte)
Jurisprudentie Rechtspraak
Magistratuur, magistraten Verzamelnaam voor de rechters en het openbaar ministerie
Minnelijk Buitengerechtelijk, zonder dat het gerecht er aan te pas komt
Onder voorbehoud van alle Formule die bepaalde advocaten in hun briefwisseling gebruiken om aan te
rechten geven dat zij ondanks hetgeen zij hebben gesteld, nog alle kanten op willen,
bijv. door later meer te vorderen of een ander verweer te voeren
Onrechtmatig / wederrechtelijk In strijd met het recht
Ontbinding Beëindiging (bijv. van een overeenkomst)
Ontvankelijk Vatbaar om inhoudelijk onderzocht te worden door de rechter
Rechtsgang / rechtspleging Verloop van een gerechtelijke procedure
Rechtsmiddel Een procedure om een rechterlijke uitspraak te laten wijzigen door dezelfde
of een andere rechter, bijv. hoger beroep of verzet
7|Pagina
,Rechtsopvolger De (rechts)persoon die in de rechten en verplichtingen van zijn voorganger
is getreden. Zo is een erfgenaam een rechtsopvolger van de erflater.
Te goeder trouw Eerlijk, handelend vanuit zuivere motieven, denkend correct te handelen
Te kwader trouw Oneerlijk
Vordering Eis die iemand bij de rechtbank indient en waarvoor hij dus een rechtszaak
inleidt
Vonnis/arrest wijzen Vonnis/arrest uitspreken (door een rechter)
Wanprestatie Tekortkoming in het nakomen van contractuele verplichtingen
Zoals een bonus pater familias Zoals een normaal, voorzichtig iemand zou doen
7.2 Verouderde woorden en constructies
Aangaande Over
Akte nemen van Kennis nemen van
Een akte verlijden Een akte laten opmaken (bij de notaris)
Behoudens Tenzij, behalve
Bescheiden Documenten
Bij deze(n) Hierbij
Daar Omdat
Dan wel Of
De mening zijn toegedaan Menen
Derhalve, deshalve Daarom, daardoor
Dienaangaande Daarover
Dientengevolge Daardoor
Dienovereenkomstig Net zo
8|Pagina
, Desbetreffend Dit, het
Dewelke / hetwelk Die / dat
Genoegzaam Voldoende
Gelet op … Doordat
Hieromtrent Hierover
Inzake Over, betreffende
In voege In werking
Jegens Tegenover
Krachtens Volgens, op grond van
Laten geworden Bezorgen
Litigieus Betwist, waarover het geschil gaat
In weerwil van Ondanks, niettegenstaande
Machtiging Toelating
Met dien verstande Mits
Met redenen omkleed Met een goede uitleg, gemotiveerd
Onderhavig Dit
Onder voorbehoud dat Op voorwaarde dat
Onverminderd !! 1) Naast, bovenop, los van 2) Indien … niet van toepassing is, dan …
Onverwijld Onmiddellijk
Stringent Dwingend, strikt
Te allen tijde Altijd
Te uwen kantore Bij u (op kantoor)
Ten einde Om, opdat
Te uwer informatie Om u te informeren
9|Pagina
