DOELGROEP ORGANISATIES
1 PSYCHOLOGISCH CONTRACT
= wederzijdse (vaak onbewuste) verwachtingen en beloften tussen werkgever & werknemer.
Geen juridisch afdwingbaar contract.
Perceptie (waarneming) + wederkerigheid + dynamisch + inhoud verschillend per individu.
Kenmerken psychologisch contract:
→ Werkgever verwacht (niet openlijk, soms impliciet)
Vaardigheden, tijd, inzet, gemotiveerde werkhouding, stiptheid.
→ Werknemer verwacht (vaak openlijk)
Rechtvaardigheid, leuke werksfeer, vrije tijd, waardering, werkzekerheid.
= Managen van verwachtingen! (functioneringsgesprek)
Functioneringsgesprek Een gestructureerd gesprek tussen een medewerker en diens
leidinggevende met als doel het functioneren van de werknemer en de
onderlinge samenwerking te verbeteren.
Belangrijk!: verwachtingen hebben invloed op motivatie & prestatie!
Algemeen:
→ Werknemer belooft zijn werk goed uit te voeren, de organisatie zo goed mogelijk te helpen/ dienen.
→ Werkgever belooft als een goede huisvader de werknemers te zorgen. (gezonde werkomgeving, zinvol
werk, helpen te presteren. (werknemer verwacht dit ook)
Introductie
1. WAT IS EEN ORGANISATIE?
= Bestaat uit 2 of meer mensen die op een bewuste manier samengebracht werden om bepaalde
doelstellingen te realiseren en met het oog op de realisatie van deze doelstellingen wordt een specifieke
structuur ontwikkeld.
Interactie tussen mensen sociale psychologie.
Bepaalde doelstellingen De mission statement van een organisatie:
= korte omschrijving van de bestaansreden van de
organisatie, de algemene doelen die het nastreeft, de
producten/ diensten die men aanlevert en de markt die het
wil bespreken.
Consensus (overeenstemming binnen een groepering) bij
elke werknemer over die doelstellingen want bij
conflicterende doelen zal het moeilijk zijn om samen te
werken.
Specifieke structuur Om de doelstellingen te kunnen realiseren is het nodig om de
werknemer te verenigen volgens een structuur, die de
verdeling van het werk bepaalt.
Afdelingen/ werkgroep, gezagsrelatie/ hiërarchie, strak/
flexibel effect op prestatie/ motivatie en welzijn.
1
, = organisatiepsychologie
Dus organisaties bestaan uit meerdere mensen die gericht zijn op het behalen van doelen (= de mission
statement) van de organisatie.
Deze mensen voeren werk uit in kleinere groepen.
→ Deze diversiteit aan functies word gecoördineerd en aangestuurd door de directie die taken &
middelen verdeelt op deze groepen.
= Organogram
Organogram Schematische weergave van de hiërarchische verhouding
tussen onderdelen van een organisatie.
Organisatie probeert menselijk gedrag te sturen naar het behalen van de doelstellingen.
→ Dus de kennis hoe menselijk gedrag in elkaar zit is van groot belang = organisatiepsychologie.
+ een organisatie is gericht op continuïteit
= ze kijken naar de toekomst, groei & ontwikkeling.
= Is vaak een onderdeel van de Vision Statement.
Vision Statement Wegwijzer voor de organisatie, het zet een duidelijke richting
uit voor de groei & ontwikkeling van de organisatie.
Stakeholders van een organisatie (= iedereen die baat heeft bij het bestaan & voortbestaan van de organisatie,
belanghebbende van de onderneming/ bedrijf)
→ Aandeelhouders
→ Management
→ Werknemers
→ Leveranciers
→ Klanten
2. WAT IS EEN ORGANISATIEPSYCHOLOGIE?
= wetenschappelijke studie van het gedrag in een organisatie met als doel het individuele gedrag en dat van
groepen in de organisatie beter te begrijpen en uiteindelijk beter te kunnen voorspellen.
Wetenschappelijke studie:
= bestudeert op systematische wijze het gedrag in organisaties.
= Bevraagt de werkelijkheid: legt verbanden tussen variabelen.
→ Op wettelijke wijze namelijk: in controleerbare situaties op basis van betrouwbare/ valide metingen.
→ Interpreteert de resultaten correct.
2
,Is dus geen intuïtieve kennis, wel experimenteel onderzoek en survey onderzoek.
Intuïtief Wat je aanvoelt zonder te hoeven denken.
Survey onderzoek Soort van enquête onderzoek, opinieonderzoek.
Experimenteel onderzoek Onderzocht wat de invloed van een door de onderzoeker
gemanipuleerde factor is in een bepaalde situatie.
Organisatiepsychologie is een multidisciplinaire wetenschap met ondersteuning van de algemene psychologie,
sociale psychologie, antropologie, sociologie.
Multidisciplinaire wetenschap Een wetenschap waarbij kennis vanuit meerdere disciplines
gecombineerd wordt.
Individueel gedrag en dat van groepen
Individueel= motivatie, diversiteit, prestatie
Groepsgedrag= teams, leiderschap
Begrijpen en voorspellen
3. GESCHIEDENIS VAN DE ORGANISATIEPSYCHOLOGIE
4 sleutelmomenten:
I. Adam Smith: Comparatieve voordelen
Grondlegger van de hedendaagse economie.
Liberalisme: individuele welvaart zorgt voor maximale welvaart voor iedereen.
Taakverdeling comparatieve voordelen.
- = Productievoordelen die ontstaan wanneer werknemer met verschillende
competentieprofielen samenwerkt, iedereen doet enkel waar men goed in is en zo werkt men
samen tot 1 product.
Comparatief voordeel Als een land een product relatief goedkoper kan produceren
dan een ander land in vergelijking met andere producten.
Liberalisme Politiek-maatschappelijke stroming
Ontstaan in de Verlichting 18de eeuw.
Vrijheid centraal.
II. Frederick Taylor en Henry Ford: Scientific Management
Schreef boek: ‘The principles of Scientific Management’ wat zei dat een organisatie op
wetenschappelijke wijze geleid moet worden.
- Tijds en bewegingsstudies= meest efficiënte en overbodige bewegingen.
- Taak= meest efficiënte bewegingen + tijd waarin het diende te gebeuren.
Zo kon exact berekend worden welke productie gehaald kon worden in een gegeven
tijdsperiode.
Gevolgen van Scientific management:
- Horizontale taakverdeling= taken opsplitsen in kleinere deeltaken.
- Verticale taakverdeling= managers VS werkkrachten ; Toezichters VS uitvoerders.
Mensenvisie: Homo economicus
3
, Homo economicus Van nature lui, gericht op financiële prikkels, worden graag
geleid door anderen.
Wat is eruit voortgevloeid:
Prestatieloon Werknemers worden beloond naar het werk dat ze
verrichten.
Rekrutering & selectie Mensen met de juiste vaardigheden werden aangeworven
voor een specifieke deeltaak.
Training & opleiding Enkel wanneer men volgens de meest efficiënte manier
werkt, kan de productie geoptimaliseerd worden.
De lopende band (Henry Ford) Monteren van een auto werd opgesplitst in deeltaken en de
auto bewoog zich op lopende band naar de medewerker.
Zo hoefde de medewerker geen overbodige bewegingen te
doen.
Maar: Vermoeidheid (micropauze= korte onderbreking van
het werk van ongeveer 5 tot 25 seconden), sociale relaties?
Kwaliteit van werk? Werknemerstevredenheid?
III. Elton Mayo: Human Relations beweging
Scientific management werd overal verspreid, hierdoor ontstond als maar meer vervreemding met de
werkneemvakbonden: onmenselijke werkomstandigheden, meer stakingen.
Stilaan aandacht voor de wensen/ welzijn van de werknemers.
Hawthorne studies (experiment uitgevoerd door Elton Mayo) waren de aanzet:
→ Meer verlichting in fabriek meer productie.
→ Minder verlichting’’ meer productie.
→ Geen verandering van verlichting meer productie
Besluit van de studie:
→ Productieverhoging was het gevolg van de toegenomen aandacht voor de werknemer en niet van de
experimentele manipulatie.
Uit het besluit ontstond dus de Human relations.
Human Relations Werk is een sociaal gegeven.
Werknemers werken voor geld maar ook voor respect en
aanvaarding/ erkenning. Informele relaties met normen en
waarden.
Normen en waarden zijn belangrijker voor productiviteit
dan toezicht & prestatieloon.
Mensvisie: Homo sociologicus
Homo sociologicus Mensen reageren niet enkel op financiële prikkels maar
gedragen zich ook op grond van sociale normen en regels
die eigen zijn aan de groep.
Organisatie= sociaal systeem, waarbij prettig klimaat
4