Dit document bevat de lesnotities gecombineerd met informatie uit de cursus van deel 5, hoofdstuk 2 glucocorticoïden. Inclusief tekeningen en mogelijke examenvragen zijn aangeduid.
Inleiding
- Afgeleid van endogene glucocor1coïden in lichaam: cor1sol
- Bijnierschors produceert cor1costeroïden
→ Mineralocor1coïden: aldosteron
§ Func1e: water en elektrolyten balans
→ Glucocor1coïden: cor1sol
§ Func1e: koolhydraten en proteïnemetabolisme + an1-inflammatoir en
immuunsuppressief
• Ook invloed op water en elektrolyten balans
§ VrijzeGng onder controle van ACTH (voorkwab hypofyse)
• 2 effecten
o S1mula1e synthese (uit cholesterol) en vrijzeGng glucocor1coïden
o Chronisch voedend/trofisch effect op bijnierschors
§ Chronische glucocor1coïden toedienen => via feedback
chronische ACTH onderdrukking => tropisch effect ↘
=> bijnierschorsatrofie => nooit acuut toediening
glucocor1coïd stoppen, want fundamenteel stresshormoon
en anders Addison crisis à wel langzaam aVouwen
• VrijzeGng onder controle van:
o CRH/CRF (hypothalamus)
o ADH/vasopressine (achterkwab hypofyse)
§ Dehydrata1e of te hoge plasma osmolaliteit => ADH => vocht
bijhouden
§ Diurn patroon: vooral ’s ochtends geproduceerd en laagste rond middernacht
• Toediening bij voorkeur s’ ochtends, want anders slapeloosheid (insomnia)
want is een stresshormoon
Werkingsmechanisme
- Glucocor(coïdreceptoren (GR)
→ In vrijwel alle weefsels
→ Intracellulaire nucleaire receptoren à controle op gentranscrip1e
§ Conforma1everandering na binding waardoor DNA-bindend domein vrijkomt
§ Dimerisa1e 2 geac1veerde receptoren
§ Naar kern en binding aan GRE (Glucocor1coïd Responsive Elements) => proteïne-
synthese inhiberen of induceren
- Cor(sol is lipofiel, want moet in cel geraken via diffusie
→ Bindt in circula1e aan CBG (cor1costeroïd bindend globuline) en albumine (want lipofiel)
à binnen in cel over plasmamembraan à vindt GR à naar kern cel: bindt respons
elementen (stukjes in gene1sch materiaal) => bepaalde genen meer of minder tot expressie:
minder produc1e pro-inflammatoire mediatoren
- Laten(e(jd: effecten pas na enkele uren
, Chemie cor3sol
- Lipofiel
- Nadeel: niet alleen an1-inflammatoire glucocor1coïd effecten, maar ook wat mineralocor1coïd
effecten: vochtreten1e + NaCl reten1e + K-secre1e => BP s1jging => (long)oedeem
→ Synthe1sche ontwikkeld met bedoeling minder mineralocor1coïd effect te hebben
- Structureel verwante moleculen die krach1ger an1-inflammatoir zijn en minder krach1g werken als
mineralocor1coïd (zie tabel)
→ Nooit helemaal geen mineralocor1coïd effect
→ Prednisolon: 4x krach1ger an1-inflammatoir dan cor1sol + iets minder mineralocor1coïd
→ 9-alfa-fluorocor1sol: zowel gluco als mineralo werking à gebruikt als subs1tu1etherapie bij
bijnierschorsinsufficiën1e (ziekte van Addison)
- -ol = hydroxyl func1e (alcohol) à = hydrocor1son
→ <-> cor1son = keton: niet werkzaam, moet geac1veerd worden tot cor1sol (pro-drug)
→ Ook prednisolon <-> prednison moet geac1veerd worden tot prednizolon
Farmacokine3ek en farmacodynamiek
- Kan op alle mogelijke manieren toegediend worden: tablegen, zalven, IM, IV, … à want gemakkelijk
over membranen
- Dissocia1e tussen kine1ek en dynamiek
→ <-> meeste geneesmiddelen: plasmaconcentra1e verloopt parallel met effect
→ Sommige geneesmiddelen: dissocia1e à farmacodynamische/biologische halfwaarde1jd
beduidend langer dan plasma halfwaarde1jd
§ Bv.: glucocor1coïden
• Invloed op transcrip1e en transla1e à vraagt 1jd, niet acuut
• Plasmaspiegel (kine1ek) ander verloop i.f.v. 1jd dan effect (dynamiek)
• Bv.: cor1sol korte halfwaarde1jd, terwijl effect veel later ontstaat en langer
aanhoudt dan vermoed o.b.v. kine1ek
§ Bv.: PPI bindt irreversibel met K/H-ATPase in pariëtale cel: plasmaspiegel daalt snel,
maar effect houdt lang aan want irreversibel
§ Bv.: aspirine: korte halfwaarde1jd, maar bindt irreversibel met COX => an1-
aggregerend effect duur 7 dagen
- Kort, intermediair en langwerkende glucocor1coïden
- Ene vervangen door andere alankelijk van poten1e (equipotente dosissen)
→ Bv.: dosis cor1sol van 20 mg komt overeen met dosis prednisolon van 5 mg (4x krach1ger
an1-inflammatoir)
→ Naarmate van kort naar langwerkend, poten1e groter (kleine hoeveelheden langdurig an1-
inflammatoir effect)
Farmacodynamiek
- Laten(e(jd (2-8u): door transcrip1e en transla1e
- An(-inflammatoir en eventueel ook immunosuppressief
→ Niet zwart-wit: alankelijk van dosis
§ Ontsteking remmen is efficaciteit van verdedigingssysteem onderdrukken, maar
teveel leidt tot opportunis1sche infec1es door immuunsuppressie
§ Vage grens, dosisalankelijk: an1-inflammatoir lagere dosis
- 2 grote groepen effecten (geen details)
→ Effecten op WBCs
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper enyadetroyer. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,99. Je zit daarna nergens aan vast.
