Volledige samenvatting van het vak 'Klinische biologie en opzetten en evalueren van klinische studies' gedoceerd door verschillende profs. De samenvatting bevat alle onderdelen behandeld tijdens de lessen, inclusief hier en daar wat extra zelf gemaakte figuren!
Nikita Cassimon 1e master geneesmiddelenontwikkeling s0184207
Klinische biologie en opzetten en evalueren van klinische
studies
Hoofdstuk 1: Het belang van de pre-analytische fase in de klinische biologie
1. Invloeden van leeftijd, ras, geslacht, zwangerschap
Erythrocytenconcentratie en hemoglobinegehalte zijn hoger bij neonati dan bij volwassenen
Alkalische fosfatase piekt gedurende de groeifase, wat een weerspiegeling is van de osteoblast
Leeftijd
activiteit
Cholesterol concentratie in serum (ook geslachtsafhankelijk)
Zwarte Amerikanen hebben een lager granulocytenconcentratie dan blanken (30% verschil)
Ras Vitamine B12: 35% hogere concentratie bij zwarten
Lp(a): dubbele concentratie bij zwarten (maar geen verband met hogere atherosclerose)
Geslacht Creatinine kinase en creatine zijn hoger bij mannen spiermassa afhankelijk
Graduele toename van het plasmavolume van 2600 mL naar 3900 mL
Veranderingen in thyroidhormonen (thyroxine vrije C toch gelijk), elekrolyten, serum
Zwangerschap
proteïnen, etc.
Sedimentatiesnelheid is 5x verhoogd
2. Verandering van gewoonten: dieet, vasten, verhongering, inspanning, hoogte
Vetrijk dieet verhoogde triglyceriden concentratie
Proteïnerijk dieet verhoogde ammonia, ureum en urinezuurconcentratie
Dieet en drinkgewoonten
Glucosetolerantietest: veranderingen na standaard koolhydraten maaltijd
Malnutritie en vasten kunnen leiden tot klinisch relevante concentratiewijzigingen
Vasten Bepaalde parameters verhogen andere verlagen
Fysische inspanning Stijging van de serumconcentratie van een aantal parameters
Bepaalde parameters verschillen op grootte hoogten in vergelijking met zeeniveau
Hoogte
Bv. hematocriet en hemoglobine
Cafeïne /
Bij een levensverzekering moet je aangeven of je rookt of niet test op bloed
Roken Cotinine = afbraak product van nicotine
Carcino-embrionaal antigen (tumormerker) verhoogd
Veranderingen in parameters worden gebruikt voor diagnose en therapeutische
Stimulantia monitoring
Acute en chronische effecten dienen onderscheiden te worden
Alcohol [Urinezuur]serum ↑
Leverenzymen: [γ-GT] ↑, [AST] ↑ en [ALT] ↑
[Triglyceriden]serum ↑
MCV ↑ (Mean Cell Volume)
Verslavende middelen Bv. amfetamine, morfine
3. Staalafname
Tijdstip van Invloed van het Dag en nacht ritme
afname circadiaans ritme Cortisol: ‘s nachts↓, dag↑
Algemene regels Tussen 7 en 9 uur ’s morgens
betreffende 12 uur na de laatste maaltijd
tijdstip van Alvorens interfererende diagnostische of therapeutische procedures uit te
afname voeren
, Nikita Cassimon 1e master geneesmiddelenontwikkeling s0184207
Drugmonitoring: houdt rekening met de piek na toediening en de steady-
state fase voor de nieuwe toediening
Uur van afname noteren op aanvraag
Operaties
Infusen/transfusies
Puncties, injecties, biopsies, etc.
Afname vanuit infusie-katheters
Interfererende diagnostische of
Endoscopie
therapeutische procedures
Dialyse
Fysische stress
Contrastvloeistoffen, geneesmiddelen
Mentale stress
De lichaamshouding beïnvloed de bloedsamenstelling
Houding van de patiënt
Bv. Orthostatische hypotensie
Gebruik van de constrictie voor 1 minuut geeft geen effect langere
Garot
constrictie wel
Voor stollingstesten is de verhouding anticoagulans t..o.v. bloed cruciaal
Overvullen van buizen kan voor onvoldoende opmenging zorgen foute
Bloedafname
resultaten
Afgenomen staal voldoende identificeren
Voorzichtig maar goed mengen van het bloed met het anticoagulans
Voor serum: wachten tot bloed volledig gestold klonters bij pipetteren
veroorzaken verstoppingen van de analyzers
Additieven:
Plasma of serum
o Heparine: versnelt inhibitie van factor Xa door antithrombine III
o EDTA: complexeert calciumionen
o Citraat: complexeert calciumionen
o Glycolyse inhibitoren: natriumfloride en lithium jodoacetaat
4. Processing van stalen
Effect van tijd en temperatuur
gedurende transport van stalen
Snel transport en korte bewaringstijden
Houdbaarheid beter bij lagere temperaturen
Bewaren in gesloten houders
Scheidingsgelen verhogen de opbrengst van serum en plasma en laten toe
dat serum in de primaire buis boven de bloedcellen kan blijven
Bewaring van stalen in het
Vermijd schudden
laboratorium
Goede identificatie
Vermijd bewaring van volbloed: niet in koelkast
Licht: negatieve invloed op parameters
Na ontdooien: mengen zonder schuimvorming
Bewaren voor latere confirmatie
Centrifugatie, distributie van Centrifugatie: gestold bloed (+ coagulantie): 15 minuten bij 1000 tot 1200 G
stalen Distributie: hoe minder subsampling, hoe beter
5. Specifieke problemen
Stollingstesten Gebruik van citraat als anticoagulans
, Nikita Cassimon 1e master geneesmiddelenontwikkeling s0184207
Best 0,129 M citraat
1 deel citraat tegen 9 delen bloed
Centrifugatie: 2000 G, 15 minuten
Transport op kamertemperatuur ijs verkort PT
Bewaring voor APTT: koelkast (of invriezen +24u)
Bewaring voor PT: kamertemperatuur
K2EDTA: 1e keuze anticoagulans voor bloedcel tellingen
Buis voldoende vullen: [EDTA]↑ invloed op morfologie neutrofielen
Hematologie
Analyses binnen de 6 uur
Thrombocytentelling: indien plaatjesaggregaten telling op citraat bloed
Rekening houden met analyzer-specifieke pre-analytische invloeden en
Clinical chemistry
interferenties
Serum- en/of heparineplasma
Immunoassay
EDTA soms niet bruikbaar (alkalische fosfatase)
Heparine inhibeert DNA amplificatie tijdens PCR
Erythrocyten elimineren bij amplificatie: hematine inhibeert Taq
Moleculaire biologie
polymerase
Staalvoorbereiding in een aparte ruimte: contaminatie
Steady-state: 4 tot 5 maal t1/2
Bloedafname juist voorafgaand aan de volgende dosisinname
Therapeutische drugmonitoring Indien korte t1/2: piek- en dalwaarden
IV toediening: wachten tot distributiefase voltooid is
Tijdens een infuus: bloedafname in tegenovergestelde arm
Turbiditeit plasma- en serumstalen meestal veroorzaakt door verhoogde
Lipemische stalen triglyceride concentratie verwijderen door
ultracentrifugatieofprecipitatie (10.000-15.000 G)
Hemolyse = vrijkomen van bloedcelbestanddelen in hetplasma/serum
Verhoging van de concentratie van intracellulaire molecules in de
extracellulaire vloeistof
Hemolyse
Optische interferentie door de kleur van hemoglobine
Interferentie van de intracellulaire moleculen met het reactiemechanisme
van een assay
Interferentie met geneesmiddelen Bij staalafname ook medicatie patiënt in achterhoofd houden
6. Proceduren documenteren in kwaliteitshandboek en beschreven in een SOP
(Standard Operating Procedure)x
Hoofdstuk 2: Fertiliteit en prenatale diagnostiek
GnRH FSH LH
Productie: hypothalamus Doelorgaan: granulosacel Doelorgaan: thecacel
Doelorgaan: voorkwab hypofyse Functie: Functie:
Synthese en secretie LH en FSH o Groei follikel o Productie androgenen
Pulsatiel karakter o Follikel selectie o Eicelmaturatie
o Traag pulsritme: secretie FSH o Stimulatie aromatase o Follikelruptuur
dominant activiteit o Vorming en functie van corpus
o Snel pulsritme: secretie LH luteum
dominant
o Continue stimulatie:
refractaire toestand na enkele o Inductie LH receptoren
dagen + desensitisatie
Doel: productie van 1 rijpe eicel
per cyclus
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper nikitacassimon. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €10,49. Je zit daarna nergens aan vast.
