-Psyche: ziel/geest/het mentale
-Logos: woord/verhandeling/rede
—> Zielkunde, of wetenschap van de geest.
Geest werd al lang in geschiedenis gescheiden van lichaam
• Plato (423-348vC): geest niet onderhevig aan zelfde wetten als lichaam, want er bestaat vrije wil/
mind-body problem
• Descartes (1596-1650): res cogitans vs. res extensa; lichaam en geest duidelijk onderscheiden
(dualisme)
HET DUALISME
• Dualisme: lichaam en geest zijn duidelijk van elkaar gescheiden
• Maar: mind-body problem: er vindt toch interactie plaats tussen beide entiteiten? Hoe kan dat als
deze niet met elkaar samenleven?
o Descartes’ antwoord: interactie gebeurt thv klier (pijnappelklier, epifyse) centraal gelegen
in kleine hersenen
o In epifyse: zenuwprikkels (geest) (veroorzaakt door externe stimulatie) → bevelen →
door motorische zenuwen omgezet in zichtbare acties (lichaam)Maar: achterhaald;
epifyse verantwoordelijk voor productie melatonine
Sinds 1960: pupilvergroting is niet alleen een natuurlijk reflex, maar ook een psychologisch reflex. Er
is een bepaalde meetbare reactie (nl pupilverwijding), een fysische reactie (nl lichtsterkte) en een
psychologische oorzaak (nl belangstelling voor iets interessants).
• Verkleint als licht fel wordt, en vergroot als het donker wordt => fysisch proces
• Grootte van pupilopening maat van interesse in het waargenomene => psych. Proces →
meetbare reactie kan fysische maar ook psychologische oorzaak hebben
HET MONISME
Door bestaan interacties en ontevredenheid met versch. vormen van interactionisme (door ontbreken
details); ontstaan monisme
Monisme: lichaam en geest niet opvatten als versch. entiteiten, maar als 2 delen van 1 entiteit
1
,Verschillende versies:
• Materialisme
o Ontologisch (het ‘zijn’ van gehelen): alleen het fysische bestaat echt
o Epistemologische betekenis: men kan enkel het fysische wetenschappelijk bestuderen
leidt tot reductionisme: alles wordt tot één soort werkelijkheid herleid
• Idealisme
• o Epistemologisch: we kennen werkelijkheid enkel door eigen zintuigen en denken
leidt tot solipsisme: elke geest in eigen bubbel met eigen werkelijkheid
• o Ontologisch: alles in natuur heeft een ziel = Panpsychisme
Belangrijke voorstander monisme: Gustav Fechner (1801-1887)
➔ grondlegger psychofysica
Verwerpt cartisiaans dualisme van lichaam en geest
• Monistische visie: fysische en psychische zijn twee facetten van dezelfde entiteit
‘Cirkel’: van binnen gekeken is cirkel hol, van buiten gekeken is die bol => blijft zelfde cirkel → idem met
denken: van binnen bekeken (intern, vanuit de geest, subjectief) : psychisch, van buiten bekeken
(objectief, hersenen) : fysisch
Elemente der Psychophysik (1860): nieuwe discipline ontstaat
Grondlegger psychofysica
= exacte wetenschap van functionele relatie tussen lichaam en geest
Fechner zelf: rare vogel, humoristische stukken en gedichten, chemische en fysische papers,
maar ook over leven na de dood,
➔ panpsychist
2. Hedendaagse definitie vanuit visie op complexiteit psychologie
→ Mentale processen zijn gebonden aan fysische systemen maar zijn niet te reduceren tot fysische
processen.
2
,Psychologie = wetenschap van het gedrag en de factoren die dit beïnvloeden -> de zgn.
gedragsdeterminanten.
→ – zowel fysisch als mentaal
– zowel zichtbaar als verborgen (“black box”)
– vaak meerdere factoren
– vaak complexe wisselwerking (interacties, dynamiek)
3 voorbeelden uit psychologie: complexe wisselwerking
1. Rorschach inktvlekkentest
Hermann Rorschach (1884-1922)
→ Zwitsers psychoanalytisch psychiater
− publiceert “Psychodiagnostik” in 1921
− Rorschach Institute in New York
− vertaling in 1942: “Psychodiagnostics: A diagnostic test based on perception”
Hoe?
Inktvlekken als persoonlijkheidtest
ESSENTIE:
Persoon projecteert elementen van zijn persoonlijkheid in zijn antwoorden
VERONDERSTELLING:
Elke betekenis in een betekenisloze prikkel moet komen van de persoon zelf
Inktvlekken ≠ afbeeldingen MAAR niet vormloos
→ Elementen zet visuele processen in gang -> contact met geheugenspoor (herkennen)
Pareidolia
➢ Het zien van betekenisvolle voorwerpen in vormloze prikkels (meestal gezichten of dieren)
3
, Grafische elementen die perceptuele effecten induceren:
♦ Vorm
- Voldoende ambigue voor meerdere interpretaties
Voldoende duidelijk voor eigen interpretaties
- interpretaties na enkele seconden
“The subject searches among his visual memories for that one which in form, especially in outline,
most closely resembles the entire figure or one of its details” (Rorschach, 1942, p. 22)”
- gehelen/ afzonderlijke componenten/ details
-PAREIDOLIA
= Ons brein is voortdurend op zoek naar gekende patronen intoevallige structuren met
lage informatie-inhoud
“The midline always ... holds everything to it. The midline appears to attract the patient’s
attention with a sort of magical power” (Rorschach, 1942, p. 211)”
♦ Beweging
♦ figuur-achtergrond
- witruimte
♦ Kleur
- “color shock”
- meer emotionele responsen (rood -> dood)
♦ Schaduw
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper byttebierelise. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,39. Je zit daarna nergens aan vast.