Methodisch werken in de
gezondheidszorg
1. Inleiding in de gezondheidszorg
1.1 Gezondheidszorgsysteem
= het geheel van activiteiten dat als rechtstreeks doel heeft de gezondheid te bevorderen, te herstellen en te
behouden
1.2 Gezond versus ziek
Je kan een ziekte hebben of je kan ziek zijn
- Ziekte
Objectief vast te stellen
Universeel en niet afhankelijk van het individu, cultuur, …
- Ziek zijn
Subjectieve ervaring
Betekenis die het individu eraan geeft: perspectief van de zieke op zijn ziekte
Gevoel bij het individu dat er iets hapert, onwel voelen, geen dagelijks bezigheden kunnen doen, …
- Zelfzorg = het adequaat zorgen voor het eigen lichamelijke en de eigen geestelijke gezondheid
- Professionele hulp = traditionele of reguliere zorg (huisarts, tandarts)
1.3 Cure, care en gezondheidsbevordering
Zorgsector = alle professionele aanbieders van zorg (zorgverleners) gericht op genezing of op langdurige zorg of
verzorging
A. Cure/curatieve zorg
- Zorg gericht op onderzoeken, diagnosticeren en behandelen van een ziekte of aandoening
- Met de bedoeling om tot genezing te komen
- Richt zich op zowel fysiek als psychisch herstel of verbetering
- Kortdurend
- Terugbetaling (via het RIZIV)
B. Care
- Zorg gericht op langdurige verzorging en revalidatie, het voorkomen van beperkingen en complicaties van
ziekten of aandoeningen en het ondersteunen van de kwaliteit van leven
- Langdurig: vaak meer dan 1 jaar
- Bestemd voor mensen met een beperking, chronisch zieken en ouderen die professionele zorg/begeleiding
nodig hebben
- Op Vlaams niveau
C. Gezondheidsbevordering
- Bestaat uit ziektepreventie, gezondheidspromotie en gezondheidsbescherming
- Ziektepreventie
1. Primaire preventie
o Doel: gezondheidsprobleem/aandoening te voorkomen
o Activiteiten die voorkomen dat gezonde mensen een bepaald gezondheidsprobleem/aandoening/
ziekte/ongeval krijgen
, o Vb. vaccineren, gezondheidsvoorlichting, gezondheidsbevordering
2. Secundaire preventie
o Gaat uit van de aanwezigheid van een predisponerende conditie
o Vermoeden dat je een aanleg hebt om een bepaalde ziekte/aandoening te ontwikkeling
o Door vroegtijdige opsporing en tijdig ingrijpen, kan men de aandoening/ziekte verhinderen of
reduceren
3. Tertiaire preventie
o Er is al sprake van een ziekte/stoornis
o Doel: gevolgen beperken door negatieve implicaties op diverse gebieden (sociale, emotionele,
cognitieve, perceptuele en motorische ontwikkeling) zoveel mogelijk te voorkomen
- Gezondheidspromotie
o Doel: gezondheidstoestand van een groep mensen verbeteren (geen individuele benadering)
o Info geven over wat gezond en ongezond gedrag inhoud
o Gedragsbeïnvloeding
o Vb. promoten van bewegingsprogramma’s, campagnes rond stoppen met roken, medicijngebruik
- Gezondheidsbescherming
o Doel: verbetering van arbeidsomstandigheden en controles door voedings- en milieu-inspectie
o Federaal niveau (FOD: federale overheidsdienst)
1.4 Toegankelijkheid van zorg: nulde-, eerste-, tweede- en derdelijnszorg
Principe: echelonnering (gelaagdheid)
Toegankelijkheid van de zorg
A. Nuldelijnszorg
- Zorg die verleend wordt voordat er gezondheidsklachten zijn of voor je een hulpvraag hebt
- Gebonden door ‘Kind en gezin’ en CLB
- Door vrijwilligers en mantelzorgers (ze worden niet betaald)
- Mantelzorg = praktische en emotionele steun die personen met langdurige gezondheidsproblemen vanuit
hun omgeving krijgen (persoonlijke band) (geen vrijwilligerswerk, want niet wettig geregeld en niet uitgaand
van een organisatie)
B. Eerstelijnszorg
- Zorg die direct toegankelijke is
- Aan huis of in de directe omgeving
- Door professionals die breed zijn opgeleid = generalisten
Huisarts, kinesitherapeut, apotheker, verpleegkundige, spoeddiensten, diensten voor maatschappelijk werk
C. Tweedelijnszorg
- Wanneer gezondheidsproblemen meer expertise vereisen
- Geneesheer-specialist, algemeen ziekenhuis, psychiatrisch ziekenhuis, polikliniek, revalidatiecentrum
- Aanbod van specialistische zorg (vaak met opname)
D. Derdelijnszorg
- Als er op 1ste en 2de lijn niet genoeg hulp is
- Behandelingen van ziektes/aandoeningen die een heel gespecialiseerde behandeling vereisen
- Universitaire ziekenhuizen
- Verbonden met academische Faculteit Geneeskunde (wetenschappelijk onderzoek, ontwikkeling van nieuwe
innovatieve technologie, …)
, 1.5 Organisatie van de zorg
Indeling volgens plaats en intensiviteit waarmee de zorg wordt toegediend
Intramurale, semimurale en extramurale zorg (laatste tijd ook transmurale zorg)
A. Intramurale zorg of residentiële zorg
- Zorg die verleend wordt binnen de muren van een zorginstelling
- Zorgvrager wordt opgenomen (meer dan 24u) in een ziekenhuis, woonzorgcentrum of zorginstelling voor
personen met een beperking
- Werk van zorgverlener: multidisciplinaire en interdisciplinaire/interprofessionele samenwerking
Frequent overleg tussen de verschillende behandelaars -> MDO (multidisciplinair overleg)
- Ziekenhuizen
Onderscheid tussen algemene, psychiatrische en categorale (revalidatie en geriatrie) ziekenhuizen
o Algemeen ziekenhuis: alle niet-psychiatrische ziekenhuizen, ook universele ziekenhuizen en
categorale ziekenhuizen
Cliënten kunnen klinisch of poliklinisch gezien worden
Klinische behandeling: kortdurende opname met hoogfrequente therapie, screening, diagnostiek,
voorlichting over de stoornis (bij langere opname ook behandeling)
Polikliniek: voor ambulante patiënten, verlening van ambulante zorg
o Psychiatrisch ziekenhuis: behandeling en verzorging aan patiënten met ernstige psychische
problemen (gespecialiseerde afdelingen) (interdisciplinair team)
o Categorale ziekenhuizen: kleinere ziekenhuizen voor een specifieke doelgroep
o Universele ziekenhuizen: ook verbonden aan medische faculteit geneeskunde
o Polikliniek: voor ambulante zorgvragers, vb. schisisteam, audiologisch spreekuur, slikpolikliniek
o Daghospitalisatie: ziekenhuisinfrastructuur is noodzakelijk, kleine chirurgische ingrepen
Daghospitalisatie en polikliniek zijn voorbeelden van ambulante zorgverlening in de tweede lijn
- Woonzorgcentra (WZC) / rusthuis
o Permanente opvang en verzorging aan ouderen
o Eigen kamer en leefruimte
o Beroep doen op extra hulp (huishoudelijke hulp, dagelijkse taken, verpleging)
o RVT = rust en verzorgingstehuis: ook voor zwaar zorgbehoevende ouderen (RVT-bedden)
Hogere forfaitaire tussenkomst van het RIZIV voor RVT-bedden
ROB-bedden = rustoord voor bejaarden (overige bedden)
o Serviceflat/assistentiewoning, dagverzorgingscentrum/CVD/centrum voor kortverblijf (residentiële
woonvorm waar men tijdelijk kan verblijven)
- Zorginstellingen voor personen met een beperking
o Financieel: VAPH (Vlaams agentschap voor personen met een handicap) biedt budgetten en
tegemoetkomingen aan personen met een beperking om hun zorg en ondersteuning te betalen
-> persoon met beperking kan zo zijn zorg ‘kopen’ bij vergunde zorgaanbieders met zijn PVB
(persoonsvolgend budget)
o MFC: multifunctionele centra: residentiële zorg aan minderjarigen uit alle doelgroepen
vaak verbonden aan een school voor buitengewoon onderwijs
B. Semimurale zorg
- Semimurale zorg = tussenstadium: tussen intramurale en extramurale zorg
Zorgvrager hoeft geen 24u per dag opgenomen te worden, maar kan ook niet meer zelfstandig wonen
- Ouderenzorg
