Inleiding tot de vertaalkunde
hoorcollege 7
Hoofdstuk 5: vertaaluniversalia
Descriptieve vertaalwetenschappen
Descriptive translation studies
- Gideon Toury wilde vertaalwetten formuleren
o Methode: kwalitatieve studies waarbij bronteksten vergeleek met hun
vertalingen op basis van intuïtie en (subjectieve) analyse
- Focus op vertaalproduct:
o Formuleerde 2 wetten
Law of growing standardization = vertalingen hebben neigingen om
meer standaardtaal te hanteren dan niet-vertaalde teksten
Law of interference (positief of negatief) = vertalingen hebben
neigingen om talige elementen van brontekst over te nemen
Corpus-based descrpitive translation studies (CBDTS)
Mona Baker
Grondlegger CBDTS
- Vertalingen en vertaalpraktijk bestudeerd worden a.d.h.v. representatieve
verzameling van vertalingen in bepaalde taal of cultuur (m.a.w. a.d.h.v. corpora
(vergelijkbare eentalige corpora + tweetalige parallelle corpora))
- Wetten? → universal features of translation = features that typically occur in
translated texts rather than original utterances and which are not the result of
interference from specific linguistic systems
o M.a.w.: vertaaluniversalia zijn kenmerken die vaker voorkomen in vertaalde
teksten dan in originele uitingen en zijn NIET het gevolg van de invloed (en
dus interferentie) van een bepaalde brontaal op de doeltaal
Vertaaluniversalia volgens Baker
- Explicitering: vertalingen zijn explicieter dan bronteksten en niet-vertaalde teksten
- Simplificatie: vertalingen hebben neiging om te vereenvoudigen en ambivalentie op
te lossen
o Bv. Patty who was walking quickly fell over and hit her head on the kerb.
o --> patty die snel aan het wandelen was, struikelde en stootte haar hoofd
tegen de stoeprand; 2 Tijdens het wandelen struikelde Patty meteen en
stootte…
- Normalisatie: vertalingen hebben sterke neiging om conventionele grammatica te
hanteren
o Bv. “zijt ge zot of wa?” (gesproken NL) → “ben je gek geworden?”
(ondertitteling)
- Interferentie: vertalingen hebben neiging om kenmerken van de brontaal overdreven
te gebruiken
o Bv. Lange, complexe zinnen in NL teksten omdat ze vertaald zijn uit het Engels
, - Vertalingen hebben neiging om herhalingen in de BT te vermijden, ofwel door ze weg
te laten of te herformuleren
Kritiek op idee van vertaaluniversalia
- Worden ze in elke studie, elk corpus en bij elk vertaalpaar gevonden?
- Ze zijn niet precies genoeg omschreven of gedefinieerd
- Houden ze stand in het tijdperk van machine-vertaling, of worden ze juist
bestendigd?
- Heeft het wel zin om naar vertaaluniversalia/ vertaalwetten te zoeken?
o Zoeken naar tendenzen, trends, regelmatigheden interessanter
o En naar vertaalnormen
o Maar: helpt om eigen vertalingen kritisch te bekijken
Hoofdstuk 6: functies in vertaling
Ter herhaling…
- Vertaer moet complex onderhandelingssysteem in 2 richtingen beheersen (met
zowel de brontekst als met het doelpubliek)
- “double linkage” (= tweevoudige verbintenis) van het vertaalproces: de vertaler wil
o 1: de betekenis van de brontekst getrouw weergeven en
o 2: een vertaling produceren die aan de verwachtingen beantwoordt van het
doelpubliek
- Of vertaler brontekstgericht of doeltaalgericht moest werken is in geschiedenis van
vertaaldiscours altijd controversieel geweest
→ bepaalt vorm (en mate) van equivalentie waar je voor opteert
- Invloedrijke namen in vroege vertaalwetenschappen propageerden al een
doeltaalgerichte aanpak in veel gevallen:
o Nida, Nida en Taber:
Concept van “dynamische equivalentie” (→ later: functionele
equivalentie
= als je zelfde effect wil creëren bij doeltaallezer als effect dat
door bronuiting wordt teweeggebracht
o Catford
Concept van ‘situationele equivalentie’
= betekenis bevindt zich in wisselwerking tsn. Tekst en context;
het is deze wisselwerking die moet worden gerepliceerd in de
doeltekst
stelden context en doelpubliek al centraal: voorlopers van “functionalistische” theorieën
in de vertaalkunde
Nieuwe ‘functionalistische’ theorieën
Duitsland in jaren 70 & 80
Wat deze theorieën in gemeen hebben:
- Functie van tekst = prioritair
- Vertalen wordt doelgerichte activiteit
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper TaalkundeVUBSTUDENT. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,19. Je zit daarna nergens aan vast.