Volledige samenvatting voor deeltentamen 1 Psychopathologie.
Bevat:
- Samenvatting van het boek hoofdstuk 7 t/m 12 en hoofdstuk 14
- Samenvatting van de eerste 5 hoorcolleges
- Samenvatting van 2 verplichte artikelen
Samenvatting Klinische Psychologie 2: diagnostiek en behandeling (volledige stof tentamen!)
Alles voor dit studieboek (70)
Geschreven voor
Universiteit Utrecht (UU)
Psychologie
Psychopathologie (202100181)
Alle documenten voor dit vak (36)
Verkoper
Volgen
crispijnaalberts
Ontvangen beoordelingen
Voorbeeld van de inhoud
Hoorcollege 1 - Introductie
Psychopathologie → Individuele variatie interacterend met omgeving
Meestal zit er een positieve kant aan het onderliggende probleem → Instandhouding
Alternatieven voor DSM
- Research domain criteria (RDOC) → symptoomclusters linken aan neurobiologie
-
- Hierarchical taxonomy of psychopathology (HiTOP) → psychopathologie spectra
-
- Netwerktheorie → samenhang van symptomen onderling
-
,RDOC Limitaties
- Neurobiologische constructen zijn weinig specifiek
- Neurobiologische constructen verklaren maar klein deel
- Meeste klinische praktijken hebben niet de juiste apparatuur
- Wel goede bouwblokken voor onderzoek naar onderliggende neurobiologie
HITOP Limitaties
- Combinaties van uitersten op een spectrum niet mogelijk
- General factor voor psychiatrische stoornissen is onbekend
- Wel goed overzicht van samenhang tussen stoornissen
Netwerktheorie Limitaties
- Het gaat puur om correlaties tussen symptomen die gecorrigeerd zijn voor andere
onderlinge correlaties
- GEEN CAUSALITEIT!
- Wel inzichtgevend: Samenhang, Overlap, Individuele aangrijpingspunten
Heeft classificeren nog wel nut?
- DSM-classificatie kan per patiënt enorm verschillen → Classificaties zijn enorm
heterogeen
- Tegenovergestelde symptomen in dezelfde classificatie
- Hoge comorbiditeit door overlappende symptomen
- Onduidelijke grenzen tussen classificaties
Netwerktheorie van DSM symptomen
,BELANGRIJK: NETWERK IS EEN REFLECTIE VAN JE DATA → Dus als je iets niet
meeneemt, zie je het ook niet in je netwerk terug!
Symptoomnetwerk is dynamisch
- Feedback loops
- Vicieuze cirkels van symptomen die elkaar versterken
- ‘Strength’ = aantal connecties van een symptoom in het netwerk → Strength is
voorspellend voor chronisch beloop
Symptoom-specifieke effecten: SSRI’s vs CGT
- SSRI’s verminderen affectieve symptomen: sombere stemming en angstklachten
- Affectieve symptomen hangen samen met andere klachten → Indirect effect van
SSRI’s op andere symptomen in het netwerk
Ecological momentary assessment (EMA)
- Via app meerdere keren op dag vragen naar stemming/slaap/activiteit
- Netwerk creëren voor individueel persoon → Belangrijk: netwerk is een reflectie van
je data, sommige aspecten kunnen vergeten worden
Hoofdstuk 7 - CGT
CGT
- Cognitieve component: invloed van gedachten (cognities) op gedrag, disfunctionele
gedachten identificeren, evalueren en veranderen
- Gedragstherapeutische component: veranderen van gedrag
Cognitieve benadering Beck & Ellis
1. Impliciete basisschema's/fundamentele opvattingen
2. Conditionele assumpties, als-dan relaties
3. Strategische ideeën/leefregels, opvattingen over hoe om te gaan met problemen
4. Bewuste gedachten → worden beïnvloed door onderliggende niveaus
Psychopathologie volgens cognitieve benadering = maladaptieve informatiewerking,
negatieve basisschema’s beheersen de persoon
Confirmation bias: alleen informatie accepteren die overeenkomt met schema
4G’s: gebeurtenissen, gedachten, gevoelens en gedrag (+ gevolgen = 5G’s)
Basisprincipes CGT
- Probleemgeoriënteerd, nadruk op het heden
- Kortdurend en afbakenend, duidelijk aantal sessies afgesproken
- Benadrukt samenwerking tussen cliënt en therapeut, goede relatie is conditioneel
voor therapieproces (Rogers)
- Actieve houding van cliënt en therapeut, creatieve oplossingen en huiswerk
- Gestructureerde sessies, afstemmen met cliënt wat nodig is, voortgang beoordelen
- Registratie is essentieel, dagboek, bijhouden cognities, coping cards, patronen
herkennen in het denken
- CGT leert de cliënt zijn eigen therapeut te zijn
- Expliciete nadruk op terugvalpreventie
- CGT ziet psychopathologie als een extreme vorm van normaal gedrag
Diagnostiek
- Probleem schetsen, omstandigheden waarin het voorkomt, bijbehorende cognities
- Ontstaansgeschiedenis
- Instandhoudende en beschermende factoren
- Vragenlijsten
- Positive And Negative Affect Scale (PANAS): emoties
- Beck Depression Inventory (BDI)
, - Pleasant Events Schedule (PES): of iemand nog activiteiten onderneemt en
zich daar goed bij voelt
- Dysfunctional Attitude Scale (DAS-A): meet intensiteit disfunctionele
gedachten
- Young Schema Questionnaire (YSQ): meet vroeg ontstane disfunctionele
schema’s
- Observatie en registratie van omstandigheden en cognities → Gestructureerd
dagboek bijhouden
- Probleemanalyse
- Macroanalyse (holistisch): probleemgedragingen met vergelijkbare functie
clusteren en causale verbanden opstellen via schematische weergave
- Microanalyse/Topografische analyse (functie): gedrag binnen een specifiek
probleemgebied benaderen. Bij welke stimuli komt het voor? Wat is de
reactie? Wat houdt het gedrag in stand?
- Casusconceptualisatie: hypothesen over (dis)functionele gedrag van cliënt
gedurende levensloop
Behandeling
- Rationale = onderbouwing voor behandeling
Operante technieken
- Token economy → beloningen voor goed gedrag
- Gedragsactivatie → uitbreiden plezierige activiteiten bij depressie, Theorie van
Lewinsohn = depressie betekent tekort aan bekrachtiging, dagboek bijhouden over
welke activiteiten plezierig zijn.
- Stemmingsonafhankelijk plannen: specifiek plannen van gedrag vergroot de kans op
uitvoeren zelfs wanneer de cliënt zich niet goed voelt
Exposure
- Exposure in vivo = in het echt
- Exposure in vitro (imaginaire exposure) = in verbeelding
- Graduele exposure = in oplopende stappen blootstellen
- Flooding = gelijk blootstellen aan meest gevreesde stimulus
- Lang werd gedacht dat exposure effectief was vanwege habituatie (gewenning) de
huidige theorie is dat het effectief is vanwege expectancy violation (vormen van
nieuwe verwachtingen) door het optreden van extinctie
- Oorspronkelijke associatie blijft bestaan maar wordt minder krachtig omdat er nieuwe
associaties worden gevormd (inhibitoir leren)
- Exposure met responspreventie: verboden om dwanghandeling uit te voeren
- Systematische desensitisatie: progressief ontspannen van spiergroepen om
spanning in het lichaam goed te herkennen, relaxatie kan helpen bij exposure
Cognitieve technieken
- Identificeren disfunctionele gedachten → moeilijke situaties bijhouden in dagboek, in
kaart brengen met de 4 G's
- Hot cognition = cognitie met hoge emotionele lading → worden geëvalueerd ‘Hoe
realistisch is die gedachte?’ 'Zijn er andere interpretaties mogelijk?’
, - Guided discovery = therapeut en cliënt zoeken samen naar alternatieve verklaringen,
het doel is dat uiteindelijk de alternatieve verklaring geloofwaardiger is voor de cliënt
dan de disfunctionele gedachte
- Socratische dialoog = onderzoekend vragen stellen, herhaald samenvatten
- Coping cards = kaarten die de cliënt herinneren aan geleerde info
- Gedragsexperiment = empirisch toetsen of een opvatting waar is, vooraf afspreken
wanneer een hypothese verworpen kan worden
- Neerwaartse pijltechniek = ‘Wat betekent deze gedachte voor je’ (assumptie
identificeren) gevolgd door ‘Wat zegt deze gedachte over jezelf en de toekomst’
(kerngedachte identificeren)
Terugvalpreventie
- Bij laatste sessies terugvalpreventieplan opstellen → Hoe kan de cliënt terugval
herkennen, wat kan hij doen om dit te voorkomen?
Effectiviteit
- Effectief bij veel verschillende stoornissen
- Langetermijneffecten en lager terugvalpercentage dan bijv. medicatie
Indicaties
- Motivatie cliënt, samenwerking, afspraken nakomen en actieve houding
- Gedachten onder woorden brengen en erop reflecteren
- Geen psychoses of comorbiditeit (maar kan alsnog effectief zijn)
Schemagerichte therapie (ST)
- Voor chronische problematiek die oorsprong heeft in de jeugd
- Via experiëntiële technieken contact maken met gevoel
- Aandacht voor therapeutische relatie, veilige hechting, jeugdervaringen corrigeren
Aandachts- en acceptatiegerichte CGT / Derde generatie-CGT
- Effectief leren omgaan met cognities en emoties zonder deze te willen veranderen
- Mindfulness-based CGT & Acceptance and Commitment Therapy
Hoofdstuk 8 - Interpersoonlijke psychotherapie
Interpersoonlijke psychotherapie (IPT)
- Praktische psychotherapie voor acute depressieve stoornis
- Doel: verbetering in de relatie met andere personen
- Depressie ontstaat vaak na ingrijpende interpersoonlijke gebeurtenissen
- Sociale steun is een belangrijke buffer tegen depressie
Behandeling
1. Diagnostiek
- Diagnose stellen
- Creëren van een goede werkrelatie met de cliënt
- Interpersoonlijke inventarisatie, evaluatie van relatie met anderen. Sociogram
maken. Wie zijn de belangrijke personen in het leven van de patiënt? Welke
, veranderingen (life events) zijn voorafgaand aan de depressie opgetreden in
dit netwerk?
- Verband leggen tussen life events en verandering in stemming
- Vaststellen van een behandelprobleemgebied dat 1. Gerelateerd is aan de
depressieve stoornis en 2. Affectief geladen is. De probleemgebieden zijn:
- Rouw
- Interpersoonlijk conflict
- Interpersoonlijke rolverandering
- Interpersoonlijke tekort aan contacten
- Overeenstemming bereiken over het behandelcontract
2. Behandeling
- Rouw
- Vastgelopen rouwproces weer op gang brengen
- Zinvolle invulling van het leven of vervanging voor de verloren relatie
vinden
- Interpersoonlijk conflict
- Escalatie/onderhandelingsfase: beide partijen gebruiken steeds meer
energie om het conflict op te lossen
- Crisis: toppunt van de escalatie meestal een resolutie, bij depressie
vaak een impasse
- Impasse: het conflict woekert door en kan elk moment oplaaien
- Doel: probleem weer in de onderhandelingsfase brengen om het op te
lossen → daarna nagaan op deze oplossing zorgt voor
stemmingsverbetering
- Communicatie analyse over stijl van communiceren beide partijen
- Tunnelvisie van de patiënt op 1 oplossing voorkomen
- Interpersoonlijke rolverandering
- Afscheid nemen van de oude rol
- Rouw om het verlies van de oude rol
- Leren van nieuwe vaardigheden die nodig zijn voor nieuwe rol
- Nieuwe contacten maken en steun verwerven in nieuwe rol
- Positieve aspecten van de nieuwe rol leren zien en waarderen
- Interpersoonlijk tekort
- Nagaan welke belangrijke relaties er in het verleden bestonden
- De moeilijkheden en de positieve kanten van die relaties exploreren
- De gevoelens rondom huidige relaties bespreken
- Interpersoonlijke vaardigheden vergroten en sociaal netwerk
verbeteren
, 3. Afsluiting
- Evalueren vorderingen
- Follow-up plannen, mogelijk onderhoudstherapie bij chronische depressie
Toepassingen IPT
- Bipolaire stoornis → social rhythm IPT
- Boulimia nervosa → vermindering interpersoonlijke problemen kan het
zelfvertrouwen vergroten, kan ook in combinatie met CGT (CBT-enhanced)
- Depressie bij ouderen
- IPT in groepen (IPT-G)
- IPT voor niet-westerse patiënten is minder effectief daarom:
- Culturele context in kaart brengen
- Zorg voor kennis over culturele groepen → verbeter professionaliteit
- Laat een belangrijke andere persoon meekomen bij de eerste gesprekken
- Probeer de klachten van de patiënt zoveel mogelijk in eigen woorden terug te
geven (taalbarrière)
Hoorcollege 3 - Angststoornissen
Elementen van een angststoornis
- Conditionering
- CS = “ voorspeller” van gevaar
- US/UR = gevreesd gevaar/catastrophe
- CS → US/UR → CR (angst)
-
- Veiligheidsgedrag en vermijdingsgedrag
- Emotie, subjectieve angst, reactie op CS
Comorbiditeit
- Hoog met andere angststoornissen
- Hoog met depressie
- Hoog met andere stoornissen, bijv. alcoholverslaving
- Vuistregel: patiënt met een primaire angststoornis → 50% kans op (ten minste 1)
comorbide stoornis!
Etiologie
- Neuroticisme
- Life events
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
√ Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, Bancontact of creditcard voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper crispijnaalberts. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,39. Je zit daarna nergens aan vast.
